Fast food, manga, ürün kitaplar ve klasikler...

Çocuk yayıncılığı son dönemde oldukça genişlemeye başladı. Gerek konu gerekse çizim ve çeviri eserler konusunda artan bir çeşitlilik mevcut. Bunda yeni nesil çocukların ilgi alanlarının genişlemesi ve teknolojinin hayatlarının ana fonu olmasının etkisi büyük.
Biz de bu ay yeni nesil çocuk edebiyatını masaya yatırdık ve günümüzde çocukların kitap seçimindeki önceliklerinin neler olduğunu araştırdık. Gördük ki, her ne kadar teknolojinin içinde de olsalar, çocuklar okumaktan vazgeçmiyor. Sayfa sayfa okumak ister kâğıttan ister ekrandan olsun devam ediyor. Ama konu tercihlerinde değişimler var. Yayınevleri ise bu değişimleri tespit edip uygulama konusunda hızlı ve hassas davranmaya çalışıyor. İllüstrasyon ve çeviri eser alanında dünya standartlarından ödün vermiyorlar. Çünkü en sert eleştirmenlerin çocuklar olduğunun farkındalar. Gelişmeleri yakından takip eden çocuk okur ve ebeveynlerinin gözüne girmek kolay olmadığı gibi gözden düşmek de an meselesi... Daha özenli, daha duyarlı ve daha çeşitli olmayı başarmış yayınevlerinden olan Artemis Çocuk, Büyülü Fener ve Turkuvaz Çocuk yayınlarının editörleri ile yeni nesil çocuk yayıncılığını konuştuk.
Doğukan Işler - Yazar, Turkuvaz Çocuk Şef Editörü
ÇOCUKLAR HER ZAMAN EN SERT ELEŞTİRMENLER
"Şunun ayrımını, maalesef, yapmak zorundayız: Çocuk edebiyatı ve çocuk kitabı diye iki ayrı unsurla karşı karşıyayız günümüzde. Birincisi 'çocuğa göre' yani özenle kaleme alınmış, çocukların dil yetisini ve hayal evrenini göz önünde bulunduran, hikâyesi ve resimlemesiyle sanattan, estetikten, edebiyattan ödün vermeyen kitaplar. Eskiden 'çocuk kitabı' denilince, zaten yalnızca bu geliyordu akıllara... Diğeri ise 'çocuk için' hazırlanmış, daha çok eğlence ve vakit geçirme odaklı, bir nevi 'fast food' kitaplar. Bu kitapların da çocukların okuma alışkanlığına, kitap kültürü edinmesine birçok faydaları var elbette.
Çocuk yayıncılığında, eskiye nazaran gözle görünen bir artış var ve bunun birçok olumlu getirisi olduğu kadar, negatif yansımaları da mevcut. Geçmişte, sınırlı sayıda ve biraz da idealist şekilde yapılan çocuk yayıncılığı, satış popülaritesinin getirdiği ticari kaygıların da etkisiyle büyük bir enflasyonun içinde. Bu da belirli sınırların ve edebi, sanatsal, estetik, pedagojik kaygıların yerini çocukların hemen seveceği, hemen tüketeceği ve bir sonraki kitabı onlara satın aldıracak 'ürün-kitap'lara bırakıyor çoğu kez.
Son zamanlarda gözlemim, 'manga' olarak tabir edilen Uzakdoğu menşeili çizgi romanların 10 yaş ve üzeri çocuklar tarafından epey ilgi gördüğü. Ayrıca fantastik, bilimkurgu romanları da oldukça revaçta. Daha alt yaş grubunda ise uzay teması, hayvanların başkarakter olduğu öyküler ve mizah unsuru ağır basan kitaplar uzunca bir süredir gözde. Eskiden, masal ağırlıklı kitaplar ya da kahramanı insan olan, gerçek hayat kesitlerinin sunulduğu, dozunda didaktik kitaplar daha ön plandaydı. Sanırım çocuklar da artık içinde bulunduğumuz teknoloji ve iletişim çağında, daha da genişleyen dünyalarını zenginleştirmek için daha 'farklı' kitaplara rağbet ediyorlar.
Ne olursa olsun, çocuklar her zaman en sert eleştirmenler. Onları kandırmak imkânsız, hele ki kitaplarla. Öz, eski ya da yeni tüm kitaplarda çocukları yakalayabilecek nitelikteyse, mutlaka okunuyor ve hiç eskimiyor. Yazarlar, çizerler ve en önemlisi de yayıncılara da bu anlamda büyük bir görü sahibi olabilmek, nicelik yerine niteliğin peşinde olabilmek düşüyor."
Aslı Güçlü/Artemis Çocuk, Büyülü Fener Editörü
DAHA ÖZENLİ VE DİKKAT ÇEKEN ÇALIŞMALAR VAR
"Geçmişteki çocuk kitapları ile günümüzdekiler arasındaki farkları konuşacak olursak, değişimle birlikte ciddi bir gelişim kaydedildiğinden bahsedebiliriz. Hem çeviri eserlerde hem de yerli yazarların yaratımlarında içerik, grafik tasarım ve illüstrasyon anlamında, nitelik ve nicelik olarak çok daha özenli ve dikkat çeken çalışmalar ortaya çıkmakta.
Yeni dönemde bizim yıldızımız yine klasikler klasikler. Artemis Çocuk Klasikleri dizisi hem çocukların hayal gücünü beslemekte hem de akıcı çevirileriyle farklı dokulara, deneyimlere, anlayışlara temas etmekte. Bunun yanı sıra alt yaş grubuna hitap eden ve profesyonel çizerlerimizin elinde hayat bularak çocukların görsel hafızasına adeta nakşedilen içeriklerin önemi de yadsınamaz.
Son dönemde yayımladığımız ilgi gören eserlerden örnek verecek olursak: Bütün Oyunlarıyla Shakespeare, Shakespeare'in tüm oyunlarından derlenen, muhteşem çizimler ve alıntılarla dolu...
Devam kitabı olarak Bütün Romanlarıyla Jane Austen ise yayına hazırlık aşamasında ve kısa süre içerisinde raflarda yerini alacak.
Büyülü Fener markamızda da yenilikler sürmekte: Gianni Rodari'nin yakın zamanda yayımlanan Hayvanat Bahçesinden Masallar'ında çocuklar her bir hayvanın anlatılacak bir hikâyesi olduğunu fark edip gezegenimizdeki komşularımızın çok yönlü portresine hayran kalabilmekte."