X bazen sadece bir X’tir!

Okul dönemlerinde, soyut olduğunda hemfikir olduğumuz konular için, ya da en azından idrak edemediğimiz, zihnimizde bir yerde sağlam koordinatlarla konumlandıramadığımız mevzularda kaçış planımız, savunma mekanizmamız hazırdı. "Gerçek hayatta bunların bize ne faydası olacak hocam!" diye yapıştırırdık itirazı. En çok da matematik bu itirazdan nasibini alırdı.
Elimizde Rakamsız Matematik diye bir kitap var çünkü. Adı bile "Belki bu işi bu kez anlarız" umudu veriyor. Sahi Kitap etiketiyle yayımlanan kitabın yazarı Milo Beckman. Sekiz yaşında Stuyvesant Üniversitesi'nde matematik dersleri almaya başlamış ve 13 yaşında New York City Matematik Takımı'nın kaptanı olmuş. Çeşitli projeleri ve bağımsız araştırmaları New York Times, Business Insider, Boston Globe ve Economist gibi yayınlarda yer almış.
İşte bu matematik takıntılı deha Rakamsız Matematik'te aslında bizim o kadim "Bunlar gerçek hayatta ne işimize yarayacak hocam!" sorularına cevap vermeye çalışıyor. Matematik ve gerçek hayat denen o meşakkatli alem arasında köprüler kuruyor.
"Matematikçiler neye inanır?" diye soruyor yazar öncelikle ve bize 'içeriden' bir bakışla şu bilgileri veriyor: "Matematiğin (aynen şu sırayla) ilginç, gerçek ve yararlı olduğuna inanırız. 'Matematiksel ispat' denen bir sürece inanırız. İspat yoluyla üretilen bilginin önemli ve güçlü olduğuna inanırız. Köktenci matematikçiler her şeyin -bitkilerin, sevginin, müziğin, her şeyin- (kuramsal olarak) matematiğe dayandırılarak anlaşılabileceğine inanır."
Kitabın derinliklerine daldıkça, her ne kadar "İçine girebilmek için az da olsa matematik bilmek gerekiyormuş" desek de, günlük hayatta, dünyanın akışında matematiğin yerini işaret ettiği şu satırlar yüreğimize su serpiyor. "Birçok cebir -soyut olanın yanı sıra okulda öğretilenler de- katı çıkarım kurallarının dikkatle uygulanması anlamına gelir. x'i bulmanız gereken bir okul cebri problemini düşünün. Başlangıçta size bir sisteme dair bazı gerçeklere yönelik bir cebirsel ifade verirler. Ardından çıkarım kurallarını uygulamaya başlarsınız: 'Bu doğruysa iki tarafa da 1 eklediğim zaman doğruluğunu koruyacaktır.' Her adım bir temel çıkarımdır ve sürecin sonuna gelindiğinde x'in ne olduğunu öğrendiniz. Bazen x sadece x'tir. O cebir ödevinde ulaşılacak sonuca yüklenecek daha ulvi bir anlam yoktur, dolayısıyla size hiçlikten ibaret gibi gelebilir. Ama o resmi çıkarım prosedürleri gerçek yaşam senaryolarında da kullanılabilir ve yeni, yararlı bilgilerin üretilmesinde gerçekten işe yarar."
BUGÜNÜN DÜNYASI VE MATEMATİK
Tam da bu noktada matematiğin bugünün dünyasındaki işlevini de şöyle özetliyor yazar: "Milyonlarcası arasından bir örnek seçmek gerekirse, GPS'iniz üç uyduya olan uzaklığınızı ölçer. Günümüzde dünyamız bu şevkli, sistematik belirleme süreçleriyle doludur. Bunlar makinelerimizdedir, hava koşullarını öngörüp güvenlik uyarıları gönderirler, ulaşım ve ticaret ağlarını ve kamu programlarını yönetirler. İş dünyası kârı azamiye çıkarmak için cebir kullanır; reklamcılar ne satın almak isteyeceğimizi öngörmek için algoritmalardan (sinsi bir ustalıkla) yararlanır."