Yine Monteigne, yeniden ‘Denemeler’

Alfa Yayınları, mazisi asırlar öncesine dayanan, bâki bir eserle klasikler serisine katkı sağlamaya devam ediyor. Fransız edebiyatının öncü, dünya edebiyatınınsa önderlerinden biri olan Michel de Monteigne'in her çağa ve topluma hitap eden, muhatap bir anlayışla kaleme aldığı büyük eseri Denemeler, yeniden okur karşısında. İsmail Yerguz'un Fransızcadan çevirdiği kitapta, zaman zaman İngilizce çeviri ve düzenlemelerden de faydalanılmış. Eser Türkçeleştirilirken, 'Bordeaux Kopyası' olarak bilinen 1595 edisyonunun Guy de Pernon tarafından yapılan modern Fransızca çevirisi takip edilmiş. Kitabın editörü Helin Çakır'ın okurla paylaştığı notlar arasında çok kıymetli bir bilgi daha var: "Bahsi geçen edisyonlarda yer alan oldukça ayrıntılı dipnotlar Monteigne'in yıllar içinde tarih düşmeksizin yaptığı eklemelerden kaynaklanan kimi anlam bulanıklıklarını açığa kavuşturmayı ve kitabın üç kopyası (1580, 1588, 1595) arasındaki farkları ortaya koymayı amaçlıyor."
EDEBİYATA YÖN VERİYOR
Michel de Monteigne, 'duygu ve düşüncelerini aktararak' yazdığı yazılarını bir araya getirdiği kitabına Denemeler ismini vererek, yazın tarihine bir nevi yön vermiş büyük ustalardan biri. Okur tarafından ilgiyle takip edilen ve ona, kendisini 'içselleştirme' fırsatı sunan edebiyat türünün fikir babası olan Monteigne üç ciltten oluşan bu büyük eseri için şöyle diyor: "Ey okur, işte sana iyi niyetle yazılmış bir kitap. Okumaya başlar başlamaz göreceksin ki kişisel ve özel şeyleri aktarmak dışında bir amacım olmadı bu kitapta." Sözlerinin devamında her ne kadar okura bir fayda sağlamayı ve kendisine şan şöhret kazandırmayı amaç edinmemiş olduğunu belirtse de, bu büyük yapıtının iradesi dışında ve tahmin edemeyeceği ölçüde kıtaları ve akademiyi aştığını görse ne hissederdi acaba? Onur mu, tedirginlik mi? Kibir mi kuşatırdı ruhunu, yoksa tevâzuyla üretmeye devam mı ederdi? Denemelerinde yer verdiği Monteigne'den yola çıkacak olursak bana kuşkucu bir sorumluluk bilinciyle hareket edeceğini salık veriyor. 16. yüzyıl Fransız edebiyatının usta kaleminin 20 yılda tamamlamış olduğu başucu eseri, hâlihazırda güncelliğini titizlikle korurken, gelecek yıllar için de bu mirası muhafaza edeceğe benziyor. Denemeler, içeriği ve niteliği itibariyla düşünce tarihinin temel metinlerinden biri kuşkusuz. Yazarın, Bordeaux Edebiyat Fakültesi'nde felsefe eğitimi almış olmasını, coğrafi keşiflerle tanınan yeni uygarlıklara karşı uygulanan politikalardaki muhalifliğini, bir dönem bürokraside aldığı görevin getirdiği sosyolojik bilinci ve içinde beslediği 'insan sevgisi'ni baz aldığımızda düşünce ve edebiyata yaptığı bu katkıyı anlamak daha mümkün hâle geliyor. Monteigne'in yer yer eleştirel, yer yer bir iç konuşma, yer yer hatip kimliğiyle ele aldığı yazıların ruhunda, bütünsel bir öğreticiliğin yanında otodidaktik unsurlar da taşıyor.