Bu tiyatrocuyu tanıyor musunuz?

Belli bir yaşın altındakiler onu tanımıyor. O, dünyada kendi alanında çeşitli başarılara imza atan bir tiyatrocu: Gündüz Kalıç. İngiltere Bath Spa Üniversitesi'nden İngiliz yönetmen Mike Leigh'in de referansıyla, yaptığı çalışmalardan dolayı 'fahri profesörlük' unvanı aldı. Kalıç'ın çalışmaları bunun nedeni: Kalıç, kurucularından olduğu Ankara Sanat Tiyatrosu'ndan sonra Ulvi Uraz Tiyatrosu ve kendi tiyatrosu olan 'Halk Oyunları Birliği'nin ardından, Londra'da bulunan E15 Acting School'dan aldığı teklifle, hikâyesini başka bir coğrafyada sürdürmeye karar verdi. Artistik yönetmeni olduğu 'Taking Liberties Theatre Company' ile tiyatroyu; işyeri, pub, bar gibi yerlere götürerek, oradaki insanları tiyatroya dahil etti. Avustralya, Hollanda, Kanada ve İngiltere'de önemli başarılara imza attı.
- Türkiye'den ayrılıp yurtdışına gitmeye ve tiyatroya orada devam etmeye nasıl karar verdiniz?
- Ankara Sanat'ta çeşitli oyunlar oynadıktan sonra, Ulvi Uraz Tiyatrosu'nda, Haldun Taner'in Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım adlı oyununda oynadım. Daha sonra kendi tiyatrom olan Halk Oyuncuları Birliği'nde, son derece yetenekli olan arkadaşlarım Deniz Türkali, Celile Toyon, Mete İnselel ve Ali Poyrazoğlu ile birlikte çalıştık. Aynı zamanda, Ankara Sanat Tiyatrosu kurucularındandım. Yurtdışında bazı arkadaşlarım vardı. Aynı zamanda, E15 Acting School İstanbul Festivali'nde Lysytsrata oyununun Türkçe bölümlerinden birinde oynadım. Daha sonra, Londra'da Joan Littlewood ile tanıştım. Bana okulda ders vermem için öneride bulundu ve böylece büyük serüven başladı.
- Yönetmeni olduğunuz 'Taking Liberties Theatre Company' isimli grubunuzla tiyatroyu; pub, kulüp, işyeri gibi mekânlara götürerek, oradaki insanların katılımını sağlama fikri nasıl doğdu?
- Batı'daki en büyük sorunlardan biri, tiyatronun orta ve üst sınıfa hitap ediyor olması. Ve hâlâ sanatın, 'Sanat, sanat içindir' olarak tanımlanması. Büyük bir çoğunluk tiyatroya çok fazla gitmiyor. Çünkü hem çok pahalı hem de bu 'yüksek sanat' kendilerini aşağılanmış hissettiriyor. Ben, bu çemberi kırmak istedim.
- Tiyatroyu kendi mekânlarına götürdüğünüz gruplar arasında en dikkat çekici olan topluluk, Aborjinler. Tiyatro aracılığıyla Aborjinlerle iletişim kurmak nasıl bir tecrübeydi?
- Aborjinler, üç bin farklı dil konuşuyor. Dolayısıyla son derece de zengin bir kültürleri var. Ancak dünyayla farklı bir iletişim kuruyorlar. Tiyatronun iletişim kurabilmek için en iyi dil ve en iyi enstrüman olduğunu ve tiyatro aracılığıyla Aborjinlerle ilişki kurabileceğimi ve çalışabileceğimi fark ettim.
- Bath Spa Üniversitesi tarafından, 'fahri profesörlük' unvanına layık görüldünüz. İngiltere'de akademik bir çevre tarafından bu şekilde onurlandırılmak size ne hissettirdi?
- Tabii ki çok mutlu oldum. Aynı zamanda da 'bir şeyleri doğru yapmışım' diye düşündüm.
- Arkadaşınız olan ve daha önce Oscar'a da aday olan dünyaca ünlü İngiliz yönetmen Mike Leigh'in sanat yaşamınızdaki yeri nedir?
- Mike Leigh arkadaşımdı, Acting School'da birlikte çalıştık. Sinemada da, tiyatroda da olağanüstü bir yönetmendir. Oscar'a aday olduğu zaman, arkadaşları ve onunla çalışmış olanlar, yalnız bir kere değil, her yıl Oscar alması gerektiğini düşündüler. Yıllarca, hiçbir zaman ilişkimizi kesmedik. Yapıtlarında her zaman, E15 Acting School'daki ve diğer okullardaki öğrencileriyle çalışmayı tercih etti.
- Sizi Türkiye'de heyecanlandıran sanatçılar kim? -
Genco'ya (Erkal) hayranım.
- Avustralya, Kanada ve Hollanda'da büyük başarılara imza atan bir sanatçı olarak, kendi ülkenizdeki insanların bu başarılardan habersiz olması hakkında ne düşünüyorsunuz?
- Bunun herhalde sorumlusu benim. Yurtdışında yaptığım çalışmalardan ülkemdeki insanları haberdar etmeliydim. Şimdi, böyle yaptığım için biraz pişmanlık duyuyorum.
- Türkiye'de bir çalışma yapmayı düşünüyor musunuz?
- Genç oyuncularla ve yetişmiş oyuncularla oyunculuk üzerine çalışmalar yapmayı çok isterim. Türkiye'de kendi Shakespeare uyarlamalarımı sahneye koymak isterim. Bir sürü yabancı ülkeden davet aldım. Artık kendi ülkemden davet bekliyorum.
Shakespeare uyarlaması
- Yeni projelerinizden söz eder misiniz?
- Hindistan'da iki yere davet edildim. Bollywood Akademi'de oyuncu eğitim atölyelerine yardım etmek amacıyla davet edildim. Yeni Delhi Ulusal Drama Okulu'nda da kendi Shakespeare uyarlamalarımdan birini sahneye koyacağım. Daha sonra Şangay, Pekin ve Seul'de kendi Shakespeare adaptasyonlarımdan atölye çalışmaları yapacağım.
Aktivitelerimizi engellediler
- That's Twice / İki Etti adlı oyununuzun 1993'te Avustralya Parlamentosu'nda yapılan dünya prömiyeri, parlamenterleri kendi yerlerinde eleştirmesi bakımından, Avustralya basınında büyük yankı uyandırmıştı. Herhangi bir engelleme ile karşılaştınız mı?
- İktidarın görünmez eli, hayatı imkânsız hale getirdi. Hiçbir sektörden yardım görmedik. Binanın kira kontratı, sahipleri tarafından hiçbir sebep gösterilmeksizin yenilenmedi. Tuhaf bir şekilde el altından, Taking Liberties Company'nin bütün aktiviteleri engellendi. Hiçbir üniversitede iş bulamadım. İngiltere'ye gittim ve iki üniversiteden teklif aldım ve Bath Spa Üniversitesi'nde çalışmaya başladım.