Lisbeth arı kovanına çomak sokuyor

Bu üçlemenin polisiye olarak nitelendirilmesine karşı çıkan eleştirmenler olmasına rağmen Türkiye'nin en önemli polisiye edebiyat uzmanı ve Korkmayınız Mister Sherlock Holmes isimli, ansiklopedi sayılabilecek bir başvuru kaynağı olan, kitabın yazarı Erol Üyepazarcı'nın tanımıyla kitabı polisiye kategorisinde tanımlamak mümkün. Erol Üyepazarcı'ya göre polisiye roman suç içeren muammanın öyküsüdür.

EJDERHA DÖVMELİ KIZ
Serinin geneline bakmadan önce kitapların genel olarak hikayelerine bakmakta fayda var: Serinin ilk kitabı olan Ejderha Dövmeli Kız'da Millennium dergisinin editörü ve başyazarı Mikael Blomkvist, son derece kuvvetli bir işadamı olan Wennerström'ün hakkında yazdığı bir yazıdan dolayı çok yüksek bir meblağda tazminat ödemeye mahkum olur. Blomkvist normal şartlarda yazdığı her şeyi belgelere dayandırarak yazmışken karşısındakinin gücünü biraz hafife alması sonucunda deliller bir anda ortadan kaybolur. Aldığı ceza neticesinde çalıştığı derginin varlığını sürdürebilmesi için bir süre gazeteciliğe ara vermesi gerekmektedir. 'Gecenin en karanlık olduğu an sabahın en yakın olduğu andır,' klişesinden hareketle Blomkvist ülkenin en önemli iş adamlarından bir tanesi olan Henrik Vanger'den bir teklif alır. Sunulan bu teklifte sadece para değil aynı zamanda Wennerström'e karşı kullanabileceği delillerde vardır. Blomkvist'ten istenilen ailenin tarihini yazması ve Henrik Vanger'in 40 yıl önce kaybolan yeğenini bulması vardır. Serinin diğer kahramanı Lisbeth Salander ise 20'li yaşlarının ortasında, sırtında kocaman bir ejderha dövmesi olan, aile içi şiddete maruz kalmış, tecavüze uğramış, fiziksel olarak bir çocuk zayıflığında, kadınsı albeniden uzak ama yaşadığı her şeye rağmen ayakta kalmış bir genç kızdır. Lisbeth bir araştırma bürosu için çalışmaktadır. Blomkvist ve Lisbeth birlikte çıktıkları bu yolda önemli şeyler öğrenmişlerdir. Vanderlerin bütün sırları ortaya çıkmıştır. Acımasız seri katiller, yaşadıkları zenginlikten ötürü sapılan yanlış yollar ve hepsinden önemlisi Harriet'in varlığı açığa çıkmıştır. Şimdi Blomkvist, Lisbeth'in sağladığı bilgiler ve belgelerle Wennerstörm'la olan hesaplaşmasına kaldığı yerden devam edebilecektir, hem de eskisine nazaran çok daha kuvvetli bir şekilde.

ATEŞLE OYNAYAN KIZ
Ateşle Oynayan Kız'da, Lisbeth Salander'in hikayesi kaldığı yerden devam ediyor. İlk romanda yasadışı yollardan Wennersötrm'dan aldığı parayla hayatında ilk kez maddi sıkıntılarından kurtulan Lisbeth yurtdışında yaşamaktadır. Blomkvist ise neredeyse bir yıldır hiç görüşmediği ve izini kaybettiği Lisbeth'i merak etmektedir. Blomkvist'in yönettiği Millennium dergisi gene müthiş bir dosyanın peşindedir. İsveç'teki yasadışı seks ticareti. Bu dosyayı derginin genç muhabirlerinden Dag Svensson ve sosyolog sevgilisi birlikte hazırlarlar. Dosyanın sonuçları itibarıyla bir çok kişinin canı yanacaktır. Özellikle bütün bu yasadışı olaylardan haberdar olan resmi görevlilerin. Bu esnada artık İsveç'e dönmüş olan Lisbeth bilgisayar korsanlığı sayesinde Blomkvist'in üzerinde çalıştığı dosyayı okumuş ve bu dosya hakkında Blomkvist'ten birkaç adım öteye geçecek araştırmalar yapmıştır. Bir gece dosyayı hazırlayan iki genç ve Lisbeth'in yasal sorumluluğunu yapan avukatı aynı silahla öldürülür. Bütün olay yerlerinde Lisbeth'in parmak izleri vardır. Blomkvist ise olayların bir komplo olduğuna ve bütün bunların nedeninin üzerinde çalıştıkları dosya olduğuna inanmaktadır. Lisbeth'in bu cinayetleri işlemediğinden emindir. Elde ettiği ipuçları Blokvist'i Zala isimli bir şüpheliye götürür, olayları kendi yöntemleriyle araştıran Lisbeth de aynı isme odaklanmıştır. Blomkvist ve Lisbeth Salander'in yolları bir kez daha kesişir. Salander'in babası ve üvey kardeşine kadar uzanan bir maceranın içinde bulurlar kendilerini. Bir yandan devrin devlet, bir yandan büyük şirketlerle hesaplaşmaya çalışırken serinin ikinci kitabı hastanede sonlanmakta.

VE SERİNİN SONU
Üçüncü kitap olan Arı Kovanına Çomak Sokan Kız ise hiç ara vermeden kaldığı yerden devam ediyor. Lisbeth hastanededir. Blomkvist ise derin devletin içine sızmış daha derin ve hükümetteki politikacıların bile haberdar olmadığı gizli bir yapılanmanın peşindedir. Lakin peşinde olduğu örgüt yıllarca kendisi saklamayı başarmıştır. Lisbeth ve Blomkvist'i çok fazla ciddiye almazlar ama atladıkları bir husus vardır yaşanan cinayetler üzerine İsveç hükümeti gizli bir soruşturma yürütmektedir. Bu soruşturmaya Blomkvist danışman olarak hizmet vermekte, böylelikle ilk elden yepyeni bilgi ve belgelere erişim hakkı kazanmaktadır. Ben seriyi okumak için üç kitabın da Türkçeye çevrilmesini bekleyenlerdenim. (Bu arada kitapları bu kadar kısa sürede başarılı bir şekilde, İsveçceden dilimize çeviren Ali Arda'yı tebrik etmek gerek.) Her kitabın ilk 100 sayfası biraz ağır aksa da devamında maceraya okur kendini rahatlıkla kaptırıyor. Seri genel anlamında edebi değeri çok yüksek metinlerden oluşmamasına rağmen Steig Larsson, polisiyenin sunduğu imkanlardan sonuna kadar yararlanarak muhteşem maceralar aktarıyor. Karakterlerin canlılığı ve gerçekçiliği, okuru sürekli olarak merakta bırakması, yeni küresel düzene karşı çıkışı, İsveç'in sosyal, ekonomik, tarihi yanlarını detaylarıyla ama okuru sıkmadan anlatması, kurduğu atmosferin gerçekçiliği ve gazetecilik yaptığı dönemde edindiği tecrübeleri başarıyla aktarması Steig Larsson'un en önemli özellikleri. Erken yaşta kaybettiğimiz bu başarılı yazarın eserleri önümüzdeki yıllarda polisiye edebiyatın popülerliğini kaybetmeden devam edeceğine dair 2000 sayfalık bir delil olarak önümüzde duruyor. Bir okur olarak serinin dördüncü kitabının da olduğu yönündeki söylentilerin doğru olmasını umuyorum. Son olarak serinin üç kitabı da İsveç yapımı filmlerde kullanılmış olmasına rağmen Dövüş Kulübü (Fight Club), Seven (Yedi), The Game (Oyun) gibi başarılı filmlerin yönetmeni David Fincher'in serinin ilk kitabını filme aldığını ve serinin diğer kitaplarıyla da ilgilendiğini müjdeleyeyim. Filmler her ne kadar cazip gözükse de kitapların verdiği/vereceği lezzetten ve samimiyetten uzak olurlar.
Arı Kovanına Çomak Sokan Kız Stieg Larsson Çeviren: Ali Arda Pegasus Yayınları 800 s., 25 TL