Tekerlemer unutulmasın!

TRT, ''yağ satarım bal satarım''dan ''leylek leylek lekirdek''e kadar unutulmaya yüz tutmuş 48 tekerlemeyi, CD'de topladı. Çocukların oynarken dillendirdiği tekerlemeler, orijinal ritm ve müziklerine yakın bir şekilde seslendirildi.
TRT Ankara Çocuk Korosu tarafından seslendirilen ''Eveleme Develeme Tekerlemeler'' adlı CD, müzik marketlerde satışa sunuldu.
Projenin sahibi, CD'nin hazırlanmasında da koordinatör olarak görev yapan TRT Müzik Dairesi Başkanlığı Çok Sesli Müziklerden Sorumlu Müdür Ümran Sönmezer, ''tekerlemelerin kayda alınması ve geleceğe mümkün olduğunca orjinaline uygun aktarılması açısından bu çalışmanın bir ilk olduğunu'' söyledi.
Sönmezer, yaptığı açıklamada, tekerlemelerin kayda alınması konusunu uzun süredir düşündüğünü ve konuyu TRT İhtisas Kurulu'na sunduğunu belirterek, şu bilgiyi verdi:
''Kurulda görevli Yrd. Doç. Dr. Salih Aydoğan ve Ertuğ Korkmaz projeyi çok sıcak buldular ve birlikte çalışmaya başladık. Bütün çalışmalar, TRT Müzik Daire Başkanlığı'nda yürütüldü. Tekerlemeleri, Yard. Doç. Dr. Salih Aydoğan toparladı. Seçilen 48 tekerlemenin müzikleri, konservatuvardaki öğrencileri motive etmek amacıyla, Hacettepe Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi konservatuvarları ve Gazi Üniversitesi Müzik Eğitim Bölümü'nden 6 öğrenciye sipariş edildi. Çalışmalar 2 yılda tamamlandı. Çocuk müziklerinden sorumlu Gülru Güngör de albümün hazırlanmasında önemli katkıda bulundu.''
Şimdi orta yaşın üzerine olan herkesin çocukluğunda tekerlemeler ile oynadığını ve çok sayıda tekerleme bildiğini kaydeden Sönmezer, şöyle devam etti:
''Ama artık günümüzde çocuklar tekerleme yerine popüler müzikleri öğreniyor, onlarla oyun oynuyor. Bu çalışma okul öncesine hitap ediyor. Ana okullarında bile artık popüler müzik yapılıyor. Tekerlemeler, gerçekten unutulmaya yüz tutmuş bir kültür ürünü. Biz de hayata geçirmeye çalıştık. Bu çalışmayı, Milli Eğitim Bakanlığı ile de paylaşmayı düşünüyoruz. Sonuçta okul öncesi çocuklara yönelik ve yaşatılması açısından bu kesime önerilebilir.''
TEKERLEMELER VE SAYIŞMALAR: ÇOCUK KÜLTÜRÜNÜN EN ÖNEMLİ ÜRÜNÜ...
Müzik marketlerde satışa sunulan ''Eveleme Develeme Tekerlemeler'' CD'sinde, tekerlemeler ve sayışmalar ile ilgili şu bilgiye yer veriliyor:
''Tekerlemeler ve sayışmalar, çocukların oluşturduğu folklor ürünleri. Genellikle ebenin belirlenmesiyle başlayan çocuk oyunlarında, oyunu renklendirme, oyuncuların el, ayak ve beden hareketlerini düzenlemek, oyuncuları heyecanlandırmak ya da kızdırmak amacıyla söyleniyor.
Bazen bir oyunla ilişkili olmaksızın kendi başına da söylenebilen tekerleme ya da sayışmaların sözleri, çoğu kez kısa ve uyaklı dizelerden oluşuyor. Kullanılan sözcükler, anlamlı, anlamsız ya da yarı anlamlı olabiliyor. Tekerlemelerin önemli bir kısmı ezgili oluyor. Ancak bazı tekerlemeler, ezgisel öğe içermeyebiliyor, sadece ritmik olarak kurgulanabiliyor.
Özellikle sayışmalar ezgili biçimde başlayıp sözlerin ritmik biçimde konuşulmasıyla sürdürülüyor. Örneğin, ''Portakalı soydum, başucuma koydum, ben bir yalan uydurdum, duma duma dum, kırmızı mum, ben dedemin sakalına kondurdum'' gibi.
Tekerleme ve sayışmalar sözleriyle, ritmik öğeleriyle ve ezgi yapılarıyla, çocukların başta müziksel gelişmeleri olmak üzere; dil, sosyal ve duygusal gelişmelerine önemli katkı sağlıyor. Bunların sık sık yinelenmeleri, çocuklara dil çevikliği ve akıcı bir konuşma becerisi kazandırıyor. Sözler zamanla ve günün gereklerine göre çocuklar tarafından değiştiriliyor, eski sözler yerine kısmen veya tamamen yeni sözler konuyor.
Tekerleme ve sayışmalar ritmik bakımdan çok renkli, ezgisel yönden ise oldukça yalın. Ezgilerin önemli bir kısmı, üç perde üzerine yapılanıyor. Tekerleme ve sayışmalar, kuruluş yönünden son derece kolay, ezgilerin büyük bir kısmı yalnızca bir motifin sürekli yinelenmesi ile bazılarında ise soru-cevap motiflerinin birbirini tamamlanmasından oluşuyor. Bu kadar yalın olmasına karşın, birçoğu estetik açıdan kendi türünün örneklerine göre 'güzel' denebilecek bir olgunluğa ulaşıyor.''
Tekerlemeleri seslendiren TRT Ankara Çocuk Korosu ise, 1978 yılında kurulan Ankara Televizyonu Çocuk Korosu ile 1979 yılına kurulan Ankara Radyosu Çocuk Korosu'nun 1981'de birleştirilmesi ile oluştu. Koro, çalışmalarını halen, piyanist Gümer Demirova Györrfy eşliğinde, Süreyya Çağlar, Fulya Gedikli ve Nilüfer Tatman ile sürdürüyor. Radyo ve tv programlarının yanı sıra çeşitli eğitim ve kültür kurumlarında, yurtiçinde ve yurtdışında konserler veren yarışma ve festivallere katılan koro, Portekiz, Arnavutluk ve Bulgaristan'da da ödül kazanmış. Koronun repertuarında, 500'den fazla özgün eser, halk türküleri ve marşlar bulunuyor.