Avrupa'nın vicdanı sustu

Paris'te 1943 yılında 20 yaşındaki bir felsefe öğrencisi Nazi askerleri tarafından tutuklanıp Buchenwald Toplama Kampı'na gönderildi. Bu İspanyol asıllı öğrenci burada geçen günlerini ve kampa giden trendeki yolculuğunu, yıllar sonra romanlarında anlatacak ve siyasi kimliğiyle 20. yüzyılın önemli isimlerinden olacak Jorge Semprun'du. 1988-1991 arasında İspanya Kültür Bakanı olarak görev yapan yazar, dün Paris'te 87 yaşında öldü. Direnişçi, militan, komünist ve yazar kimlikleriyle tanınan Semprun, 2. Dünya Savaşı döneminin de en önemli tanıklarından biriydi. 1923'te Madrid'de doğan Semprun'un ailesi iç savaş döneminde Fransa'ya göç etmiş, o da eğitimini burada tamamlamıştı. Yıllarca faşizme karşı mücadele eden, 1939'da Fransa Komünist Partisi üyesi olan Semprun, ülkesine döndükten sonra İspanyol Komünist Partisi'nde militan oldu. 1964'te partiden çıkarılan yazar, sonra Gonzalez hükümetinin kültür bakanı olarak siyasete dönecekti. 1943-45 yılları arasında toplama kamplarında geçen günlerini çoğu kitabından anlatmasına karşın, birkaç yıl önce Fransa'da yayımlanan bir röportajında, bu günleriyle ilgili olarak, "Unutmak zorundaydım, yoksa yaşamak imkansız olurdu," diyordu. Semprun'un çağının tanığı olduğunu yansıtan ve otobiyografik izler taşıyan Büyük Yolculuk, Yves Montand ve Hayat Devam Ediyor, Neçayev Dönüyor, Federico Sanchez'den Selam Var, Ne Güzel Bir Pazar, Bir Ölü Lazım, Yazmak ya da Yaşamak, Hoşça Kal Güzel Aydınlık gibi kitapları Türkçe'de de yayımlandı. Semprun'un yapıtlarından Costa Gavras'ın uyarladığı Ölümsüz / Z filmi de sinema tarihine geçti.
Yazmaya hiç ara vermedi
OSMAN AKINHAY (Federico Sanchez'den Selamlar kitabının yayıncısı):
"Semprun, 2. Dünya Savaşı'nın bitiminde Buchenwald toplama kampından çıktıktan 16 yıl sonra yazmaya başlamış ve ilk yazdığı andan itibaren de yazmaya hiç ara vermemiş bir kalemdir. Bilhassa Yazmak ya da Yaşamak adlı kitabı, ölümün içinden geçip geriye sadece hayatın kaldığı bir kuşağın sesidir. Semprun, anlatılamaz sanılanı edebiyata dönüştürmesiyle mahirdir. 1960'ların başlarında İspanyol Komünist Partisi'yle yollarını ayırmasından sonraki dönemde Sosyalist Parti hükümetinde bakan olmasıyla başlayan siyasal görüşleri biraz daha liberal demokrasiye yakın olmuştur gerçi, fakat bu eğilimi ona hiçbir zaman komünizmin 20. yüzyıl kitlelerinin gözündeki değerini azaltan bir etki yaptırmamıştır. Dolayısıyla, Semprun'ü en iyi kendi şu cümlesi anlatır kanaatindeyim: "Şafağında verdiği sözleri, tan vaktinde tutamamış bir yüzyılın şahididir."
Benzersiz biçimde çağını anlattı
SEMİH GÜMÜŞ (Eleştirmen):
"Jorge Semprun'u Nedim Gürsel'in çevirdiği Büyük Yolculuk kitabıyla tanımıştım. Okuduğum romanlar arasında beni de çok etkileyenler arasında oldu Büyük Yolculuk. Hem politik bir kişiliğe sahip olup hem de böyle harika bir edebiyatçı olmak, az rastlanır bir durumdur. Sonra o kadar güzel başka romanlarını okuduk ki. Yazmak ya da Yaşamak ile Hoşça Kal Güzel Aydınlık kitapları da bir dönemin Avrupası'nı ve 20. yüzyılın sorunlarını benzersiz biçimde anlatır. Semprun, özellikle Avrupa'da sayıları gitgide azalan, düşünür özelliğiyle eylemci özelliğini bir arada barındıran entelektüeller arasında, benim en yakınlık duyduklarımdandır."
Büyük bir Avrupa aydınıydı
NEDİM GÜRSEL (Yazar, Büyük Yolculuk kitabının çevirmeni):
"Semprun'la 1979 yılında Paris'te Sorbonne Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olduğum sırada tanıştık. O dönem Büyük Yolculuk'u okumuş ve çok sarsılmıştım. Ardından kitabı çevirdim. Böylece Semprun'u ilk kez Türk diline kazandırdığım için de gurur duyuyorum. Büyük bir yazar ve aydındı. Gonzalez hükümeti işbaşına geldiğinde Kültür Bakanlığı da yapmıştı. Semprun tüm kitaplarında tamamen kendi yaşam deneyiminden çıkan bir dünya kurdu. Onu Fransız ya da İspanyol olarak değil büyük bir Avrupa aydını olarak düşünmek gerekir."