Bir bavula sığan sürgün hayatlar…

Mart 1964'te memleketlerini terk etmek zorunda kalmış Türkiyeli Rumların göçe zorlanmalarının ardından 50 yıl geçti.
Gidenler sadece hakkında sürgün kararı çıkan Rumlar değildi. Evlilik, akrabalık ve iş ilişkisi yoluyla onlarla bağlantı halinde olan kendileri için sürgün kararı çıkmayan Rumlar da bu tarihten sonra İstanbul'u yavaş yavaş terk etmeye başladılar. Yaklaşık 50 bin insanı derinden etkileyen bu travmatik olay, 4 Mart 2014 tarihinde İstanbul'da Tütün Deposu'nda açılan '20 Dolar 20 Kilo' başlıklı sergiyle Türkiye kamuoyunun karşısına çıkıyor.
'20 Dolar 20 Kilo' projesi, bir yakın dönem trajedisi olan 16 Mart 1964 Rum Sürgünü'nü dönemin tanıklıkları, yazılı ve görsel belgeleri eşliğinde kamuoyunun gündemine yeniden sunarak konuşabilmeyi ve resmi tarihin bu sayfasıyla yüzleşmeyi amaçlıyor.
1960'lı yılların ortalarına kadar Türkiye'deki en kalabalık azınlık grubunu oluşturan Türkiye Rumlarının tehcirden sonra yaşadıkları travmayı tanıklıklar eşliğinde sunan sergi,16 Mart 1964 tarihinde başlayan tehcirin 50. yılı nedeniyle BABİL Derneği tarafından düzenleniyor. Bir ay süreyle açık kalacak serginin daha sonra Ankara ve Atina'yı ziyaret etmesi planlanıyor. Ayrıca Ekim ayında İstanbul Bilgi Üniversitesi ev sahipliğinde bir sempozyum gerçekleştirilecek.
Proje kapsamında Atina, İmroz ve İstanbul'da zorunlu göç mağduru olmuş veya ailelerinde bu dramatik olayı yaşamış olan kişilerle derinlemesine görüşmeler yapıldı. Sözlü tarih çalışmasının yanı sıra döneme ait belge, arşiv taramaları ve çeşitli görsel ve yazılı malzemenin de yer alacağı sergi 'terk etme, terk edilme, ortada kalma, damgalanma, ötekileştirme' gibi kavramları da tartışmaya açıyor.
 

Neden 20 Dolar 20 Kilo?

Türkiye'de yaşayan Yunanistan pasaportlu Rumların zorunlu tehcirinde yanlarına sadece 20 kilo ağırlığında kişisel eşya ve 20 Dolar karşılığı Türk parası almaları zorunlu tutulmuştu.

16 Mart 1964'te Ne Olmuştu?

1923 nüfus mübadelesinden sonra Türkiye ve Yunanistan arasındaki buzları eritmek için 1930′da dönemin Başbakanları İsmet İnönü ve Elefterios Venizelos arasında "İkamet, Ticaret ve Seyrisefain Mukavelenamesi" anlaşması imzalandı. Buna göre, her iki ülkenin vatandaşları diğer ülkeye seyahat ederek, ticaret yapabilecek ve yerleşebilecekti. Ancak 1960'ların başında iyice gerginleşen Kıbrıs meselesi nedeniyle 16 Mart 1964′te bu anlaşma tek taraflı olarak fesh edildi ve Yunan uyruklu Rumların sınır dışı edilmesine karar verildi. Zorunlu tehcir yaklaşık 50bin insanın hayatını etkiledi.