Saraybosna'da, 'nostalji' tramvayı

Birinci Dünya Savaşı'nın 100. yıl dönümü etkinlikleri kapsamında, Saraybosna'daki toplu taşımadan sorumlu GRAS şirketi tarafından yaptırılan el yapımı tramvayın Saraybosna Garı'ndan hareketi öncesinde tören düzenlendi.
Vatandaşlar, "Nostalji" adı verilen tramvay ile 9 Eylül'e kadar şehir içinde yolculuk yapma imkanı bulacak. İçi 100 yıl öncesindeki Saraybosna, Viyana, Budapeşte ve Prag'a ait fotoğraflarla süslenen tramvayda, İngilizce ve Boşnakça olarak sesli turist rehberi de hizmet verecek.
Projenin organizatörlerinden Macaristan'ın Saraybosna Büyükelçisi Jozsef Pandur, yaptığı açıklamada, projeni hayata geçirilmesinden büyük memnuniyet duyduğunu söyledi.
Pandur, 'Bu proje ile insanları yüzyıl öncesine götürüp, Birinci Dünya Savaşı öncesindeki zamanı anımsatmak istedik. Saraybosna'daki tramvay o dönemin simgesiydi' şeklinde konuştu.
Tramvayın makinisti Salih Manyiç, uzun yıllardır GRAS'ta çalıştığını ve şirketteki her makinistin bu tramvayı kullanamadığını kaydetti. Tramvayı kullanmaktan duyduğu mutluluğu dile getiren Manyiç, tramvayın GRAS ustaları tarafından el becerisi ile yapıldığına dikkati çekti.
Avrupa'nın ilk tramvayı
Fatih Sultan Mehmed tarafından 1463 yılında Osmanlı topraklarına katılan Bosna Hersek, 1878 yılında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yönetimine geçti. Bosna'da yönetimi ele alan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, ülkede çeşitli projeler hayata geçirdi. Projelerden biri de 'Avrupa'nın ilk tramvayı' oldu.
Tramvayın, kendi ülkesinde halk tarafından kabul edilmeyeceği ve planlandığı gibi sefer yapamayacağından çekinen Avustruya-Macaristan yetkilileri, tramvayın ilk seferini Viyana'da değil, Saraybosna'da yapmasına karar verdi.
Saraybosna'da 1884 yılında başlatılan çalışmalar, 1885'te sona erdi. Tahtadan yapılan ve beyaz bir at tarafında çekilen ilk tramvay, rayına oturduktan sonra ilk seferine 28 Kasım 1885 tarihinde gerçekleştirdi.
Avrupa'da ilk kez kullanılan bu tramvayın raylarının uzunluğu 3,1 kilometreydi. Tramvay, Ferhadiye Caddesi'nden tren istasyonuna kadar 28 yolcuyla seferlerini 13 dakikada tamamlıyordu. Rayların tek yönlü olması sebebiyle, son durağa gelen at, tramvayın diğer ucuna bağlanıyor ve seferler bu şekilde yapılıyordu. Tramvayı çeken atlar ise her iki seferde bir değiştirilip dinlendiriliyordu.
Atların çektiği ilk tramvayın kullanılmaya başladığı 1885 yılından 10 yıl sonra ise Saraybosna ilk elektrikli tramvayına kavuştu. Ancak Saraybosna halkının bu tramvaya alışması çok uzun sürdü. Halk, "elektrik canavarı" adını verdiği bu tramvaylara uzun süre binmekten çekinmişti. 1895 yılında kullanılmaya başlanan bu tramvaylar da 1960 yılında yerini "Vaşingtonlu" lakaplı yeni tramvaylara bırakmıştı.
Saraybosna'da halen Ilıca-Başçarşı arasındaki 20 kilometrelik mesafede tramvay seferleri düzenleniyor. En yoğun toplu taşımacılık bu tramvaylarla yapılıyor.