Andre Gide'nin yazısı Yeşil Cami'de

Avrupa düşünce hayatına damgasını vuran düşünürlerden biri olan ve 1947 yılında Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülen Andre Gidenin Ortadoğu ve Anadoluya yaptığı gezi sonrası kaleme aldığı yazı, Pariste yaşayan Ali Aktogunun ilgisi sayesinde ortaya çıktı.
Aktoğu, Gidenin Le Journal (Günlük) adlı eserinin 'La Marche Turque' (Türk Marşı) bölümünde, yer alan yazıyı Fransızcadan çevirerek, Bursa Büyükşehir Belediyesi, 3 ayda bir yayınlanan 'Bursada Zaman'adlı dergiye gönderdi. Dergi de bir sayfasını Gidenin Yeşil Camiiden etkilenerek kaleme aldığı yazıya ayırdı.
Gide, Yeşil Camiiye gezdikten sonra kaleme aldığı bölüm şöyle:
"Dinlenme, aydınlığa dalma, denge yeri, kutsal gök mavisi, kırışıksız gökmavisi, zihnin yetkin sağlığına kavuştuğu yer.
Enfes bir tanrı yerleşmiş senin içine ey cami. Sivri kemerin silmesinin ortasında ve onu kırarak, bu çakışma ve sevgi yerinde rahatlayan, çakışmaya ara verip dinlenmeye soyunan iki eğrinin tam kesişmeleri gereken bu gizli, etkin yerde insanlara öğüt veren ve bu yassı taşın manevi asılışını sağlayan o tanrıdır. Ey ince gülümseyiş! Parçaları ince ayarlı kemer! Karşılarında ne kadar da rahatça kuruluyorsun zihnimin zarif inceliği!
Uzun süre bu kutsal mekanda derin derin düşündüm ve sonunda anladım ki ibadetlerimizi bekleyen kusur bulma tanrısı buradadır ve bizi arınmaya çağırmaktadır."
Geçen Ağustos ayında yazının yayınlanmasının ardından gösterilen ilgi ve gelen talepler üzerine Büyükşehir Belediyesi, metin ve Gidenin fotoğrafının yer aldığı iki tabela hazırlayarak, camiinin Yeşil Türbe girişi ile şadırvanın bulunduğu ana yapı önüne koydurdu.
Türkçe, Fransızca ve İngilizce olarak hazırlanan tabela gelen turistler tarafından ilgi görmeye başladı. Sanat Tarihçisi ve rehber olan Hüseyin Fil, turist grubunu gezdirirken, hem Yeşil Camiinin çinilerini ve Gidenin bu esere olan hayranlığını anlattı.
Hüseyin Fil, Bursanın çok zengin bir tarihi geçmişe sahip olduğunu belirterek, "Bu tür çalışmalar çok önemli. Biz yabancıların eserlerine ilgi duyarken onlar bizim eserlerimiz üzerine hayranlık duyup, yazı yazıyor. Tabi bunun duyurulması da gerekir" dedi.
Yeşil Camiinin daha bir çok özelliğinin kamuoyunca bilinmediğine de dikkat çeken Hüseyin Fil, "Türk resim sanatının en önemli eserlerinden biri olan Osman Hamdi Beyin Kaplumbağa Terbiyecisi adlı tablosunda burada bir pencere ve üzerindeki çiniler resmedilmiştir. Cami içindeki çinilerin her biri bir tablo kadar değerli" diye konuştu.
YEŞİL CAMİ
Yeşil Camiiyi Osmanlı İmparatoru Yıldırım Bayezıtın oğlu Çelebi Mehmet, 1419 yılında, Mimar Hacı İvaz Paşa ve Nakkaş Ali b. İlyas Aliye yaptırdı. 1640 yılında Bursaya gelen Evliya Çelebinin seyahatnamesinde, caminin minaresi gibi kubbelerinin de yeşil çinilerle kaplı olduğunu yazar. Günümüzde minarelerde bu çinilerden eser kalmasa da içindeki çini mihrap ve süslemeler eşsiz güzelliğini korumaya devam ediyor.