Çocuklar başrol oyuncularından daha şanslı

TV dizilerinde rol alan çocuk oyuncuların çoğunu sektöre kazandıran Layla Şirin Casting'in sahibi Leyla Albayrak, aynı zamanda Kast Ajansları Derneği KASTDER'in de yönetim kurulu üyesi. 25 yıldır kasting sektöründe çalışan Albayrak ile, çocuk oyuncuların çalışma şartlarıyla ilgili hazırlanan yasa taslağını konuştuk. Yasa yürürlüğe girdiği takdirde, çocuklar artık beş saatten fazla çalışamayacak ve sahne sırası beklemeyecek. 10 yaşından küçük çocuklara makyaj yapılamayacak ve hepsine karavan tahsis edilecek. İşte Albayrak'ın yasa taslağıyla ilgili anlattıkları...
Sizin çocuk oyunculara ağırlık veren bir ajansınız var. Çocuklarla ilgili nasıl çalışmalar yapıyorsunuz?
25 yıldır bu işteyim. Sektörde yer alan çocuk oyuncuların tamamına yakını bizim oyuncumuz. Çocuk kast ajansı olarak sektörde ilk ve hâlâ tek olduğumuzu düşünüyorum. Sektörde çocuk oyuncu konusunda eksik vardı. Biz prensipli ve etik çalıştığımız için buralara geldik. Büyük görünen ama aslında çok küçük olan bir sektör bu.
Yetiştirdiğiniz çocukları ekranda görünce ne hissediyorsunuz?
Yetiştirdiğim çocukların şimdi çocukları oldu! Sektörde; anne-babası benim oyuncumken, şimdi çocuklarıyla çalıştığım isimler var. Bu, inanılmaz bir şey. Onları ekranda görünce mıncıklayıp sevmek istiyorum. Birlikte büyüdük ve aile olduk.
Çocuk oyuncuları nasıl seçiyorsunuz?
Bir çocuğun dizi oyuncusu olması için çok ciddi bir yol alması gerekiyor. Şirketimizde çalışan tüm görevliler, konservatuvar mezunudur ve aynı zamanda oyuncu koçluğu yapan kişilerdir. Önce bir deneme çekimi yapıyoruz. Mesela bir çocuk, oyunda başarılı değildir ama çok güzeldir ya da güzel poz veriyordur. Onu katalog çekimine yönlendiriyoruz. Oyunculuk yeteneği varsa hemen bir diziye başlatmıyoruz, önce reklamlarda oynatıyoruz. Bu işi yapıp yapamayacağını, sevip sevmeyeceğini anlıyoruz. Reklam çekimleri bir gün sürer. Hayatı boyunca set görmemiş bir çocuğu diziye verirseniz, o çocuk ne kadar yetenekli olursa olsun bu işten çok mutsuz olabilir.
Çocuğunun hemen dizilerde oynamasını isteyen anne-babalar da vardır, değil mi?
Tabii, çocuklarını o niyetle bize getirenler de var ama bizim işimiz risk almak değil. Profesyonel bir iş yapıyoruz ve söz konusu olan bir çocuk. Çok dikkat etmemiz gerek. Yetenekle ilgili yapılan tüm işlerde çok hassas davranılması lazım. Çünkü bunlar, özel çocuklar.
Çocuğunu sermaye olarak gören, onun üzerinden para kazanmayı amaçlayan ebeveynler, hep tartışılır. Siz ne düşünüyorsunuz?
Ben 25 yıldır bu işi yapıyorum, hiç denk gelmedim. Bana çok mantıksız geliyor. Tabii ki çocukların belli bir kazancı var, aileler çocuklarına yatırım yapıyor ama bu, tüm aile çocuk üzerinden geçiniyor demek değil. Herkesin işi gücü var. Ama bazı ajanslar bu işe çanak tutuyor. Bunları ayıklamak için uğraşıyoruz.
25 yıldır sektörde neler değişti?
Sektör sürekli evrim geçiriyor. KASTDER adına çocukların çalışma koşullarını düzenleyecek yasanın yürürlüğe girmesi için mücadele ediyorum. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile üç yıldır dirsek temasındayız. Çocuklarla ilgili çalışma şartları epey düzeltildi.
Bu yasayla birlikte ne değişti?
Sanat, Kültür ve Reklam Faaliyetlerinde Çocukların Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, kanun hükmünde kararname ile yürürlüğe kondu ama henüz yasa onanmadı; taslak halinde. İlk etapta çok acemice çalışılıyordu; çocuğun karavanı yoktu, bir yerde oturup sahne sırasını bekliyordu. Şimdi tüm çocuk oyunculara karavan sağlanıyor, hepsi sete oyuncu koçuyla gidiyor. Çalışma saatleri okullarına göre düzenlendi. İlköğretim çağındaki bir çocuk günde beş, haftada 30 saatten fazla çalışamıyor artık.
Yani çocuklar, artık sette profesyonel oyuncu muamelesi görüyor diyebilir miyiz?
Kesinlikle; hiçbir profesyonel oyuncuya böyle muamele yapılmıyor. Yetişkin oyuncular daha şanssız! Çoğunun oyuncu koçu yok, karavanı yok. Çocuk oyunculara, sette başrollerden daha fazla ilgi ve özen gösteriliyor. Bir dedikleri iki edilmiyor, el üstünde tutuluyorlar.
Peki, bu durum çocukların arkadaşlarıyla iletişiminde sorun yaratıyor mu?
Hayır, tam tersine; çocuğun dış dünyayla iletişimine pozitif katkısı oluyor. Çocuklar, kendilerini daha özel hissediyorlar. Diziye başlayınca dersleri kötüye giden oyuncumuz olmadı. Zamanları az olduğu için daha programlı ve disiplinli çalışma alışkanlığı kazanıyorlar. Özellikle hiperaktif çocukların çoğu oyunculukta başarılı oluyor. Dikkat eksikliği ve odaklanma sorunları azalıyor.
Çocukları diziye yönlendirdikten sonraki süreci de takip ediyorsunuz değil mi?
Zaten asıl süreç o zaman başlıyor. Çocuğu diziye göndermeden önce, ailesiyle baş başa görüşüyorum ve bu süreçte çocuğa nasıl davranılması gerektiğini anlatıyorum. Öğretmenleriyle konuşuyorum. Set ziyaretleri yapıyoruz. Bunu iyi kontrol ettiğinizde çocuğun özgüveni yükseliyor. Çocuklara pedagog desteği de veriliyor.
ÇOCUKLAR NE DİYOR?
Eliz Neşe Çağın ('Yeter')
Sette çalışma şartları gayet iyi. Çok zorlanmadan, dinlenerek ve eğlenerek çalışıyoruz. Yorulduğum zaman hemen ara veriyorlar, dinlendiriyorlar ya da eve yolluyorlar. Set ekibi çok eğlenceli; herkes beni çok seviyor, ben de onları. Beni izleyip oyuncu olmak isteyen çok arkadaşım var. Dizimizi izleyip nerede güzel oynamışım, nerede hata yapmışım, daha iyi nasıl olurdu diye bakıyorum. Sonra oyuncu koçlarımızla konuşuyoruz ve ona göre davranıyorum. Oyunculuğu çok seviyorum. Birgün Elçin Sangu ile rol almak isterim. Onun da saçları, benim gibi kızıl.
Sibel Melek Arat ('Hayat Şarkısı')
Çekimlerimiz Şile'de yapıldığı için setten bir gün önce Şile'de konaklıyorum. İstanbul'dan Şile'ye giderken hem arabada yorulmayayım, hem de sabah uykumu alayım diye yapım şirketi, bir gün önceden Şile'de kalmamı istiyor. Arkadaşlarım beni televizyonda görünce çok mutlu oluyorlar. Bana ünlü oyuncularla ilgili sorular soruyorlar. Ama ben dizi hakkında evde ve dışarıda konuşmak istemiyorum.
Melissa Giz Cengiz ('Kiralık Aşk')
9 yaşındayım, piyano çalıyorum ve yeni şeyler denemeyi seviyorum. Bugüne kadar 10 reklam filminde oynadım, katalog çekimlerinde yer aldım. 'Merhaba Hayat', 'Bizim Okul', 'Nerede O Yeminler', 'Böyle Bitmesin', 'Çalıkuşu', 'Beni Böyle Sev' ve 'Kiralık Aşk'ta rol aldım. Şu anda 'Güldüy Güldüy Show Çocuk'ta da oynuyorum. İleride iki mesleğim olmasını istiyorum ama daha çok oyunculuğa yöneleceğim. Çocuklara piyano eğitimi de vermek istiyorum. Yılmaz Erdoğan, Tolga Çevik ve Cem Yılmaz'la oynamak isterim. Fahriye Evcen'i de çok beğeniyorum.
Poyraz Bayramoğlu ('Asla Vazgeçmem')
Çocuk yetenek yarışmasında birinci olduktan sonra ajansa kayıt oldum. Şu an 7.5 yaşındayım. Okul ve set dışında yüzmeye gidiyorum, bisiklete biniyorum. Bugüne kadar üç dizide oynadım. Oyunculuğu çok seviyorum ama ileride cerrah olmak istiyorum. Bir yandan da oyunculuğa devam etmeyi düşünüyorum. Eğer yaşasaydı, Kemal Sunal ile oynamak isterdim. Hayalim, onun gibi olmak.
TASLAKTA NELER VAR?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanan; film, reklam ve dizilerde rol alan çocukların çalışma koşullarını düzenleyen taslağa göre; 1-2 yaş arasındaki çocuklar, günde bir saatten fazla çalıştırılamayacak. 3 aylıktan büyük, 1 yaşından küçük çocuklar ise bir defada 30 dakikayı geçmeyecek şekilde en fazla iki defa çalıştırılabilecek. Çocukların çalışma süreleri, çocuk sete vardığında başlayacak. Her bir saatlik çalışmanın ardından, çalışma süresine dahil olmak üzere zorunlu olarak 15 dakikalık molalar verilecek. Yemek, yol ve dinlenme süreleri, çalışma süresinden sayılmayacak. Çocuklar, sette çalıştıktan sonra bir gün kesintisiz 14 saat dinlenecek. Çalışma sürelerine bakılmaksızın, hafta içi veya hafta sonu kesintisiz 48 saatten az olmamak üzere hafta tatili yaptırılacak. Çocuklar, aileler veya yapımcılar tarafından çalışmaya zorlanamayacak. Çocuğa; yaşına ve gelişimine uygun dinlenme, giyinme ve oyun amaçlı kullanılmak üzere oda ya da karavan tahsis edilecek. Yanında yasal temsilcisi olmayan çocuk çalıştırılamayacak. Çalışma ortamında bir psikolog ya da eğitim bilimci ile bir oyuncu koçu olacak. Çocuk oyuncuların bulunduğu ortamlarda sigara içilmeyecek ve tütün mamullerine maruz bırakılmayacak. 10 yaşından küçük çocuklara makyaj yapılamayacak, gerekli durumlarda ise cilde zarar vermeyen ürünler tercih edilecek.