Geçmişten günümüze geleneklerle Ramazan

Müslümanlar için çok önemli olan, 11 ayın sultanı olarak bilinen Ramazan; geçmişten günümüze taşınan gelenekleriyle de gündelik hayatımızda çok önemli bir yer tutuyor. 'Geçmişten Geleceğe Yaşayan Kültür Mirasımız Türkiye Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri' kitabı, geçmişten günümüze taşınan Ramazan gelenekleri hakkında geniş bilgi veriyor. Ramazan gelenekleri, Hicri takvime göre yılın dokuzuncu ayı olan Ramazan'da gerçekleştirilen geleneksel pratiklerdir. Müslümanların kutsal kabul ettiği ve oruç ibadetinin yerine getirildiği Ramazan ayındaki bu pratikler, Anadolu'da Ramazan'ın birinci gününden başlayarak Ramazan Bayramı'na kadar devam eder.
DAVUL SAHUR İÇİN UYANDIRIYOR
Ramazan davulu ve manileri, Ramazan'la özdeşleşmiş geleneklerdendir ve bu geleneğin amacı, oruç tutmak isteyen kişileri sahur için uyandırmaktır. Bunun için gönüllü olan biri davulu çalar, bazen yanında birkaç kişi ile birlikte maniler eşliğinde bütün köyü ya da mahalleyi dolaşır. Ramazan davulcuları, bu kutsal ayın sonunda da evlerin kapısını çalarak bahşiş toplar. Yaygın Ramazan geleneklerinden biri de iftar yemekleridir. Hayır amacıyla verilen iftar yemekleri, dar gelirli ya da zengin herkesin bir ay boyunca aynı yiyecekleri yiyebilmesine olanak tanır. İftariyelikleri, çorbası, etli yemeği, baklavası, böreği, içecekleri ile iftar sofraları oldukça zengindir. Ramazan topunun atılması ile başlanan iftar yemeğinde oruç genellikle zeytin, hurma veya su ile bozulur. Ramazan ayı boyunca fırınlar Ramazan pidesi çıkarır, bütün bir yıl boyunca özlemle aranan pide, iftar sofralarının olmazsa olmazıdır. Bu aya özel olarak yapılan tatlının adı ise güllaçtır. Ramazan bir başka yönüyle de eğlence ayıdır. Özellikle geçmişte, Ramazan ayı boyunca teravih namazından sahura kadar geçen sürede çeşitli eğlenceler düzenlenirdi. Bu gelenek, İstanbul'un Direklerarası ve Feshane semtlerinde olduğu gibi hâlâ bazı şehirlerde devam ediyor. Bu şenliklerde sokaklar panayıra dönüştürülüyor, ortaoyunu ve Karagöz gösterileri ile konserler düzenleniyor.
BAZI DEĞİŞİKLİ KLERE UĞRADI
Bir başka geleneğe göre de Ramazan ayının ortalarında çocuklar ve gençler bir araya gelip teravih namazının ardından bütün köyü, mahalleyi dolaşarak maniler eşliğinde yiyecek içecek toplar. Bunlara; yörelere göre değişen 'amin bağırma', 'saya gezme', 'küpecik', 'hey hay goca', 'tömbelek', 'helesa' ve 'yoklama' gibi adlar verilir. Ramazan ayında cami minareleri arasına 'mahya' adı verilen ışıklı yazılar da asılır. Bu mahyalar, Ramazan'ın en önemli habercilerindendir. Günümüzde iftar çadırları, Ramazan gecesi eğlenceleri gibi kimi etkinlikler şehir hayatının gereği olarak belediyelerin desteğiyle sürdürülüyor. Bunun yanında birçok firmanın imsakiye basıp dağıtması, televizyonların bu aya özel programlar yapması, marketlerin Ramazan paketleri hazırlayarak satışa sunması gibi yeni uygulamalar da görülüyor. Yani Ramazan gelenekleri, bazı değişiklere uğramasına rağmen günümüzde de devam ediyor.