İyi temizlenmeyen mutfaklar hastalıklara davetiye çıkarıyor

Mutfaklar, tükettiğimiz gıdalarla temas eden alanlar olduğu için, evlerin hijyene en çok dikkat edilmesi gereken noktalarından biridir. Bunun yanında gıdaların alışveriş aşamasından pişirilmesi ve sunumuna kadar her noktasına ayrıca özen gösterilmelidir. Diyetisyen Fatmagül Yılmaz Öztürk, evde ve gıdalar üzerinde etkili bir hijyen alanı yaratmak için yapılması gerekenleri anlattı...

HİJYEN NEDİR?
Hijyen; sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümüdür. Yaşam alanlarımızın hemen her yerinde, yediğimiziçtiğimiz besinlerde hijyen konusuyla karşılaşıyoruz. Hijyen dışı koşullara; evimizde ve dışarıda sıklıkla maruz kalıyoruz. Bu etkilerle savaşmak için özellikle mutfak, banyo ve gıdada hijyene dikkat etmek çok önem kazanıyor.

NEDEN ÖNEMLİDİR?
Günümüzdeki yaşam tarzı, hijyenin önemini daha da artırıyor. Örneğin; insanların bir kısmı en az bir öğün bile olsa mutlaka dışarıda yemek yiyor. Kadının çalışma hayatına daha çok katılmasıyla birlikte; çocuklar kreşte, okulda, yurtta, büyükler ise fabrikada, ofis veya yakınındaki lokantalarda, hastanede, otelde ve benzeri yerlerde gıda tüketme durumunda kalıyor. Bu örnekler; hepimizin sadece evde değil, dışarıda da mutfak ve gıda ile temasımızın artmasıyla hijyenin daha çok önem kazandığını gösteriyor.

NASIL SAĞLANIR?
Evde temiz mutfak ve banyo ortamı yaratmanın yanı sıra güvenli gıdalar tüketmek, risklerden korunmak için şarttır. Mikroorganizmaların gıdaya bulaşmasını önlemek için; temizlik, dezenfeksiyon (mikroptan arındırma), sanitasyon, çiğ ve pişmiş gıdaların ayrı bölgelerde ayrı ekipmanlarla pişirilmesi gerekir. Ayrıca kişisel hijyen, zararlılarla mücadele ve temiz hammadde temini gibi iyi hijyen uygulamalarına da özenle dikkat edilmelidir.

KOLAY TEMİZLENMELİ
Evde hijyeni sağlamak açısından kolay temizlenebilen mutfak tezgahlarının olması önemlidir. Buzdolabının içindeki köşeleri temizlenmesi bir ayrıntı gibi görünse de, bu konuda çok titiz olunması gerekir. Çünkü köşelerde birikmiş kir, buzdolabına koyduğunuz temiz ürünü kirlenmeye maruz bırakacaktır. Buzdolabı ısısının ürüne uygun olması ve saklama koşullarına dikkat edilmesi, hijyen sağlayıcı diğer bir önemli etkendir. Eti 0 derecede ya da -18 derecede, sebze-meyveyi +4 derecede, yumurtayı da uygun rafında saklamak gibi önlemler hijyen açısından gereklidir. Toplu yemek yapılan yerlerde, personelin temizliği ve çalışma esnasında hijyen sağlayacak şekilde giyinmeleri, önemli bir konudur.

HER AŞAMAYA DİKKAT
Hijyeni en yüksek derecede sağlamak için bir yiyeceğin tarladaki ilaçlama, sulama ve toplama süreçlerinin iyi takibi önemlidir. Nakliye aşaması da, dikkatli olunmadığı durumlarda, hijyene olumsuz etki edebilecek bir süreçtir. Ambalajlama veya pazar tezgahı aşamaları da hijyen açısından önem kazanan zincirde yer alan diğer aşamalardır.

BAKTERİ , KÜF, MAYA...
Hijyenin önemini daha iyi anlamak için önce, gıdalarda bozulmalara yol açıp gıda güvenliği açısından çok büyük sorunlara neden olabilen mikroorganizmaların neler olduğuna bir bakalım. Gıdalara bulaşarak sorun yaratan en önemli mikroorganizmalar; bakteri, küf, maya, parazit ve virüstür. Bunlar gözle görülmeyen mikroskobik canlılardır; tatmakla veya koklamakla anlaşılmazlar. Hemen her yerde bulunurlar. Temiz olmayan yerlerde yoğun olarak yaşarlar. Vücudumuzda, gıdada, havada, mutfak ekipmanlarında ve tezgahta saklanmış halde bulunurlar.

KAYNATMAKLA ÖLMEZ
1 gram kıymada 1 milyon, bir kaşık yoğurtta milyarlarca bakteri vardır. Yüksek ısıya ve dezenfektanlara karşı duyarlıdırlar. Bazıları ısıya dayanıklıdır; kaynatmakla ölmezler. Bazıları oksijensiz ortamda yaşayabilir, bazıları ise sadece hücre içinde yaşarlar. Bu mikroorganizmalar gıda enfeksiyonlarına ve gıda kaynaklı hastalıklara neden olabilir. 200'den fazla hastalık gıda yolu ile insana bulaşır. Gıda zehirlenmeleri tüketimden birkaç saat sonra ortaya çıkar. En bariz hastalık belirtisi; bulantı, kusma ve ishal olup sindirim sistemi ile sınırlıdır. Küçük çocuklar, yaşlılar, hamileler; bu etkilere daha duyarlıdır. Çoğu gıda kaynaklı enfeksiyon, yaz döneminde ortaya çıkar.

TEMİZ GÖRÜNÜME ALDANMAYIN
Uzmanlar, mikrop ve bakterilerin yol açabileceği hastalıklardan korunmak için alınabilecek önlemleri şöyle anlatıyor:
Görüntüde sağlanan temizlik, yani kirliliğin yok edilmesi, hastalıklardan korunmak için yeterli değildir. Hastalık yapan mikroorganizmalar, çok küçük oldukları için herhangi bir yüzey, temiz göründüğü halde hastalık etkenleri barındırabilir.
Hastalıklardan korunmak ve sağlıklı kalmak için alınan her türlü önlem ve uygulamaya 'hijyen' adı verilmekle birlikte bu terim ile kastedilen önlemler, genellikle bulaşıcı hastalıklardan korunmak için gereken temizlik önlemleridir.
Günlük hayatınızda fanus içinde yaşamanız mümkün değildir. Çevrenizdeki insanlar; temizlik konusunda duyarsızsa, siz sürekli elinizi yıkasanız bile sonuç değişmez.
Yapılan araştırmalara göre; tuvalete gidenlerin yüzde 40'ı ellerini yıkamıyor. Bu, büyük bir tehlike! Ayrıca, evlerde hijyen için genelde yanlış noktalara odaklanılıyor. Evlerde en tehlikeli yerin tuvalet olduğu düşünülüyor. Fakat çalışmalar gösteriyor ki; evlerde mikropların en çok bulunduğu yerler mutfaklar... Lavabo ve bulaşık süngerleri, mikrop taşıyor.
El yıkamak her zaman önemlidir. Bu nedenle yalnızca banyoda değil, mutfakta da el sabunu bulunmalı. Çünkü elimizde 10 milyon mikrop var. Üstelik tuvalete girip çıktıkça bunların sayısı ikiye katlanıyor. Bundan sadece, etkili bir el temizliği ile kurtulabiliriz. Ellerimizi yeterli sürede ve dikkatli yıkamazsak mikroplar, el çizgilerinde ve parmak aralarında saklanır. Antibakteriyel spreyler, bakterileri öldürmek için yararlıdır.

SAKLAMA VE KORUMAYA DİKKAT EDİLMELİ
Etkili bir hijyen alanı oluşturmak için; başta kişisel hijyen olmak üzere, gıdaların alışveriş aşamasından saklama, pişirme ve masada sunumuna kadar her noktada temizliğe dikkat edilmesi gerekir. Ortamın temiz tutulması, saklama ve koruma aşamalarında bilimsel bilgilere göre hareket edilmesi ve her aşamada hijyen takibi ve raporlaması ile hijyeni istenilen düzeyde sağlamak mümkündür. ısı
ile yok ediliyor
Gıda hijyeni konusunda asıl hedef; mikrobiyel üremeyi durdurmak veya kabul edilebilecek bir seviyede tutmaktır. Gıda 4 derecenin altında soğutulursa, bakteri daha fazla çoğalamayacaktır. Genelde soğutma veya dondurma işlemi bakterilerin gelişmesini hemen hemen engeller. Ancak 'Listeria monocytogenes' ve 'Yersinia enterocolitica' gibi gıda kaynaklı iki bakteri, buzdolabı koşullarında da gelişebilir. n Mikroplar ısı ile öldürülür. Gıdaların 78 derecede birkaç saniye ısıtılması; parazitlerin, virüslerin veya bakterilerin öldürülmesi için yeterlidir. Bazıları ise daha yüksek ısılarda ölür. Konserve gıdalar, basınç altında yüksek sıcaklıklarda pişirilir.