Karar vermek hiç bu kadar zor olmamıştı

İlk kez 1954'te sahnelenen 'On İki Öfkeli Adam', dünyanın çeşitli sahnelerinde olduğu gibi ülkemizde de önce 1958- 1959 sezonunda, daha sonra 1982-1983 sezonunda seyirciyle buluşmuştu. İBB Şehir Tiyatroları, kuruluşunun 100'üncü yılında büyük ses getiren bu oyunu, 32 yıl sonra yeniden repertuvarına aldı. Arif Akkaya'nın yönettiği oyunun galası, hafta başında Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde yapıldı. Ahmet Özarslan, Ali Gökmen Altuğ, Burteçin Zoga, Enes Mazak, Erkan Akkoyunlu, Gün Koper, Kutay Kırşehirlioğlu, Mehmet Avdan, Metin Çoban, Nihat Alpteki, Rahmi Elhan, Serdar Orçin ve Yalçın Avşar'ın rol aldığı oyun, seyirciden büyük ilgi gördü.
YA SUÇLU DEĞİLSE?
Ayhan Doğan tarafından kübik bir tasarımla oluşturulan sahnede oyuncular 12 kişilik masa etrafına oturup babasını öldürdüğü iddia edilen 19 yaşındaki bir çocuğun gerçekten suçlu olup olmadığını tartışıyorlar. Düşünceleri, meslekleri, ideolojileri, sosyal statüleri ve yaşları birbirlerinden farklı olan 12 jüri üyesi; sırayla ellerindeki kanıtlardan ve mahkemedeki duruşmadan elde ettikleri bulgulardan yola çıkarak kararını söylüyor. 11 jüri üyesi, çocuğun suçlu olduğuna inanırken, bir üyenin, "Suçlu değil diyemem ama tam olarak suçlu olduğuyla ilgili kuşkularım var" demesiyle ortalık karışıyor. Bütün deliller çocuğun suçlu olduğunu gösterirken, herkes bu jürinin farklı bir görüş savunmasını hayretle karşılıyor. Bu yüzden adamla dalga geçenler bile oluyor. Ancak, Ahmet Özarslan'ın başarıyla canlandırdığı serinkanlı muhalif jüri üyesi, bir gencin hayatı üzerinde çok iyi düşünülüp doğru karar verilmesi için tüm kararlılığını oyun sonuna kadar gösteriyor. Öyle ki antitez olarak ortaya koyduğu her fikir, diğer jüri üyelerinin de fikirlerinin değişmesine sebep oluyor. Onlarla birlikte seyirci de ikna oluyor.
TEMPOSU YÜKSEK
12 jüri üyesinin bu karar üzerindeki hararetli tartışması üzerinden adalet sistemini sorgulayan oyun, ilk başta 12 erkek etrafında dönen konusu ve tek mekanda geçmesi nedeniyle sıkıcı ve sığ gibi görünüyor. Ancak hiç de öyle olmadığı çok geçmeden anlaşılıyor. Oyunda tempo her geçen saniye yükseliyor. Akkaya, jüri üyeleri arasındaki çatışmayı çok güzel dengelemiş. Oyun; basit bir cinayet davasının, jüri üyelerinin önyargıları sebebiyle nasıl boyut değiştirdiği ve bir insanın yaşamı üzerine verilecek hükmün ne kadar kişisel yargılara dayandığını göstermesi bakımından önem taşıyor. İki perdelik oyun, 1 saat 50 dakika sürüyor.
FİLMİ KORUMA ALTINDA
'On İki Öfkeli Adam' birkaç kez sinemaya uyarlandı. Bunlardan en ünlüsü Sidney Lumit'in yönettiği 1957 yapımı, Henry Fonda ve Lee Jacob'un oynadıkları filmdi. Hatta film, ABD kongre kütüphanesi tarafından kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli filmler arasında seçildi; halen ABD Ulusal Film Arşivi'nde muhafaza ediliyor.