Yakup Bilgin KOÇAL: Yeni Türkiye için yeni kamu modeli

Yeni Türkiye, yeni bir medeniyet tasavvurunun oluşturulması, kurumsal örgütlenmesinin gerçekleştirilmesi ve yeni kurumsal yapının toplumla bütünleşerek içselleştirilmesiyle söz konusu olabilecektir.
Yeni medeniyet tasavvuru oluştururken, önemli yapıtaşları olarak değerlendirdiğim kavramlar; "adalet", "zaman" ve "mekân".
Medeniyet tasavvurun ilk hamlesi kültür güncellemesidir.
Kültür, anlama ve inanma kodlarımızın üstüne monte edilecek, güncel problemlerimizin çözümünü barındıran dönüşümün hayatiyet kazanmasıyla söz konusu olacaktır.
İslamiyet öncesi ve sonrasında, süreklilik arz eden medeniyetimizin iki farklı döneminin en önemli ortak değeri, "adalet"tir.
Kut Kazanma Bilgisi ( Kutadgu Bilig) adlı kitabında Yusuf Has Hacib, törenin temel unsurunun adalet olduğunu vurguluyor.
13. asırda yeniden büyük medeniyetin inşasına başlarken, yaşanan üç asırlık fetret devrini nasıl aşmıştık? A. Yesevi'den Mevlana'ya kadar birçok âlim, töre ile örtüşen, çelişmeyen, fikri sürekliliği sağlayan yorumlarıyla İslam'a geçişi kolaylaştırdılar.
İmam Maturidi'den Yusuf Has Hacib'e kadar birçok mütefekkir ise, İslami yorumlamalarıyla Töre güncellemeleri yaptılar.
Sonrasında S. Konevi ile sembolleşen öncü aydınlar güncelleşen kültürel yapının toplumsal örgütlenme biçimlerini geliştirdiler.
Osmanlı zirvesini doğuran Abdallar, Ahiler, Bacılar ve Gaziler meslek edinmeye ve evrensel adalet idealini uygulamaya dönük örgütlendiler. Bu teşkilatların bir anlamda yönetmelikleri, Arabi'nin talebesi Konevi ve ekibi tarafından yazıldı.
Bu örgütlenme biçimleri, rasyoneliteyi içselleştiren tevhid inancı zemininde olmak kaydıyla iki temel ilke üzerinde oluşturulmuş:
1-Adalet kavramının güçlendirilmesi
2- Soy asabiyetinin zayıflatılması. Bugün de değişen bir şey yok. Dün olduğu gibi bugün de bizi başkalarından ayıran, kültürümüzün en önemli kodu adalettir.
Yeni inşa sürecinin, en öne çıkaracağımız değeri yine adalet olmak zorundadır. Adalet kavramını, insan ilişkilerinden hukuk düzenine, eğitimden varlık bilgisine ve anlama şuuruna kadar hayatımızın her sahasına sokmalıyız.
Ama en önemlisi, devletin vatandaşlarla ilişkilerinde, yani sunulan tüm kamu hizmetlerinde adaletin sağlanmasıdır. Yeni kamu yönetim modelinin hedefi adalettir. Batı iktisat tarihini anlatan, Fernand Braudel'in "Akdeniz" adlı eserinin önemli alt başlıklarından biri:"yollar". "Ticaret oluşurken her toplum ürün fazlalıklarını vereceği ve eksiklerini alabileceği, uzakta ve farklı iklimlerde yaşayan toplumlar aramaya başladı. Uzak toplumlara erişebilecekleri yollar yapmaya başladı. Patikalardan hava yollarına kadar gelişen süreçte dünya ağlarla döşendi. Bu yollar aracığıyla insanlar mal ve teknolojilerle birlikte fikir ve inançları da nakletti. İnsanoğlunun yaptığı değişik icatların birçoğu tüketici tarafından kabul görmezken diğerlerinin kabul edilmesinin sebebi, yani ekonomi ve kültürün bir parçası haline gelmesi, yeni yolları açabilen veya yolları kısaltan özelliklerinin olmasıydı.
Yeni araçlar içinde yaşadığı ekonomiyi ve toplumu değiştirdi ve alışık olduğundan farklı biçimde ticaret yapmasına, sevmesine ve hatta savaşmasına neden oldu.
İktisat tarihinin önemli dönemeçleri, insanlar arasında mesafeyi kısaltan buluşların uygulamaya sokulduğu süreçlerdir.
Karayolunda, denizyolunda ve havayolunda mekânlar sabit kaldı, mesafelerin arasındaki zaman ise yeni teknolojilerin icadıyla sürekli kısaldı. Zenginleşenler, yeni araçları yaratanlar değil, bunları kullanmayı ilk öğrenenler veya bunlara yeni kullanımlar bulanlar oldu". Şimdi yeni bir yol gündemde; bilgi yolu. David Passig, Frances Cairncross, Thomas Friedman gibi düşünürler, bilgisayarla iletişimin gittikçe ilerlediği bir dünyada "mesafe" kavramının sonunun geldiğini iddia ediyorlar. "21. yüzyılın başında insanoğlu her şeyi küçük elektron bitlerine dönüştürme yöntemlerini ve bu bitleri içlerinde depolayıp zaman ve alan kısıtlaması olmadan başka yerlere iletebilen araçları geliştirmekle meşgul. İnsanlık tarihinde ilk kez zaman ve mekân yeni bilgi yolu internet sayesinde bağımsızlaşıyor. Mesafeler var olmaya devam edecek ancak insan toplumunun örgütlenme biçimini belirlemeyecek. İnsanlara, kaynaklara ve fikirlere mesafe, zaman ve mekân kısıtlaması olmadan her yerden erişilebilecek."
Yeni dönemin başarı hikâyelerini, eski dönemin yapılarını geride bırakıp insanlar arasında yeni iletişim modelleri ve yeni yönetim modelleri yaratanlar yazacak. Çağımızın popüler sosyoloğu Manuel Castells "Ağ Toplumu" olarak tanımladığı yeni yapıyı "Akışlar Uzamı" teorisiyle izah ediyor.
Toplumumuzun akışlar etrafında inşa edildiğini söyleyen Castells; "Sermaye akışı, bilgi akışı, teknoloji akışı, örgütsel iletişim akışı, görüntüler, sesler ve sembollerin akışları sadece sosyal örgütlenmenin bir unsuru değildir.
Ekonomik, siyasi ve yönetim hayatımıza hâkim olan süreçlerin ifadesidir." Akışların Uzamı, akış üzerinden işleyen, aynı zamanda gerçekleşen toplumsal pratiklerin maddi örgütlenmesidir.
İbnü'l-Arabî'nin, "dairesel zaman bir varlık olmayan hayali bir tasarımdır", yaklaşımı, Castells'in Akışlar Uzamı çözümlemesinde "zamansız zaman" olarak kavramlaşıyor.
Yeni Türkiye'nin kamu modeli, "zamansız zaman" kavramı üzerine inşa olacaktır.
Yeniçağda adil hizmetin, rüşvet, partizanlık ve istismara açık olmadan hızlı ve kaliteli verilebilmesi; süresi ve süreci tanımlanmış, çalışan keyfiliği olmadan sunulabilmesine bağlıdır.
Yeni sistemin en ayırt edici vasfı, standart hizmetlerde inisiyatifin kaldırılmasıdır. Sistemin içeriğine, toplam kalite yönetimi, performans yönetimi, süreç yönetimi, e-belge yönetimi gibi bilgi sistemi uygulamaları dâhil edilerek, özgün bir uygulama modeli ortaya konmuştur.
Bu kamu yönetim modeli teorik öngörüye dayanarak 10 yıl deneme yanılma pratiğiyle test edilmiş ve Yalova Belediyesi'nde uygulanmıştır.
Başarının şartı, güçlü bir siyasi ve bürokratik iradenin varlığıdır.
Yeni Türkiye'nin yeni kamu yönetim modeli hem hizmetlerde adaleti sağlayan, hem de çağın değişim dinamiğini uygulamaya sokan özelliğiyle devrim niteliğinde olup, aile düzeninden trafik problemine, kamu-vatandaş ilişkisinden çalışma şartlarına kadar toplumsal hayatımızın birçok alanını, dönüştürecektir.