Küçücük fıçıcık yeşil limoncuk lıme

İngilizce'de lime olarak bilinen, küçük, yeşil misket limonları bu ay Gusto dergisinin kapak konusu. Özellikle Mojito, Caipirinha, Margarita gibi efsaneleşmiş kokteyllerde lezzetini aldığımız ve görmeye alıştığımız bu limon sarı limondan daha az keskin ve zarif tadıyla marketlerimizde de daha çok boy gösteriyor. Ancak fiyatı el yakıyor, kilosu 10-15 lira arasında değişiyor...
KOKUSU HARİKA
"Küçük yeşil limon, gel beni bu sıcakta dindir." Enis Batur'un eski bir günlüğündeki bu satır, o küçücük yeşil limonun ne denli ferahlatıcı olabileceğini bir cümlede özetleyiveriyor. Batur, 'Yeşil Limon' başlıklı deneme tarzı günlüğünde yeşil limona sevgisini şu sözlerle pekiştiriyor: "Bizim sarı limonlara oranla daha küçük, daha sulu. Kabuğu sert onun da. Koku üstünlüğü bence tartışılmaz, tadındaki ekşilik midede herhangi bir kaynamaya yol açmıyor..." Gerçekten de misket limonu da dediğimiz küçük yeşil limon başka, bambaşka bir meyve, gastronomi dünyasının da sevgilisi. Mojito, Caipirinha, Margarita gibi efsaneleşmiş kokteyller bu limonla yapılıp lezzetini ondan alıyor, yeşil limonun lezzetinden aşçılar çeşitli yemeklerde, tatlıcılar turta, sorbet ve granita gibi çeşitlerde yararlanıyor. Narenciye cenneti ülkemiz de artık bu limonu az da olsa yetiştiriyor.
HİNDİSTAN'DAN GELDİ
Limon denilen ağaç, 2 bin yıl önce Hindistan'dan İtalya'ya gelmişti. Ardından Kristof Kolomb bu bitkiyi keşfettiği 'yeni dünya'ya tanıttı. Nitekim bugün bile Kaliforniya dünyada en çok limon üretilen ülke, bu eyaletin üretimi tüm Avrupa'nın limon üretiminden fazla. İspanyollar ise limonu 16. yüzyılda Latin Amerika'ya taşımışlar. Karayip adalarının birer limon cenneti haline dönüşmesi ve kokteyllerinde limonun başrolde olması, son birkaç asrın işi.
VİTAMİNİ DE ÇOK BOL
Limon, ortaçağda ekşiliği dolayısıyla sadece yemeklerde kullanılmış, mutfakların tıpkı sirke gibi bir lezzetlendiricisi olmuş. Limondan içkiler yapmak, suyunu veya kabuğunu kokteyllerde kullanmak gibi düşünceler o dönemlerde pek akla gelmemiş. Limonun Türkiye'deki mazisi ise daha da kısa... Anadolu topraklarına limon ağacının gelişi, yaygın olarak 1940'lı yıllarda olabilmiş. Mersin'de kurulan bir ziraat okulunda limon çeşitleri ıslah edilmiş ve Akdeniz bölgemize özgü türler geliştirilmiş. Lime ise, Türkiye'de misket limonu olarak anılıyor. Zira normal sarı limonun yarısı kadar, ufak bir limon türü, neredeyse iri bir miskete benziyor. Misket limonu çokça bildiğimiz sarı limonun hamı, yeşiliyle karıştırılıyor. Oysa çok farklı bir tür, az çekirdekli, ekşiliği daha kararında, hatta çok hafif tatlı nüansları da var. Sarı limondan tek farkı dış kabuğunun rengi ve daha az ekşi olması değil, içi de sarı değil yeşilimtırak renkte... Besin değeri ve vitamini de çok bol.
90'LARDA YAYILDI
Misket limonu, hayatımıza 90'ların sonunda girdi. O yıllarda Brezilya milli içkisi Kaşasa'yı (Cachaca) dünyaya yaymaya başladı, bu içkinin en ünlü kokteyli Caipirinha da lime ile yapılıyordu ve tüm dünyada tanındı. Daha sonra Karayip adalarına ait Küba kökenli bir kokteyl olan ve misket limonuyla yapılan Mojito'nun da yaygın olarak tanınmasıyla bu küçük limonlar barların vazgeçilmezi oldu.
FİYATI EL YAKIYOR
Misket limonu, birkaç yıldır popüler olduğu ülkemizde ne yazık ki hâlâ çok pahalı. Kilosunun fiyatı, 10 ile 15 lira arasında değişiyor. Narenciye uzmanları, "Fiyatlar maalesef bir süre daha böyle yüksek olacak. Çünkü talep arttı, misket limonu dikimi ve üretimi ise talebin çok gerisinde" diyorlar. Pahalı da olsa, zor da bulunsa, Türk damak tadı tutkunları bu limonun tadını aldı. Barlarımız, restoranlarımız, manav tezgâhlarımız bu yeni limona yer açtı, onu benimsedi.
MARGARİTA
Malzemeler: 1 dilim misket limonu, 3 santilitre taze sıkılmış misket limonu suyu, 4,5 santilitre beyaz tekila, 1,5 santilitre portakal likörü Cointreau, 1 tutam sofra tuzu
Hazırlanışı: Özel Margarita kadehinin ya da "Y" biçimli kokteyl kadehinin kenarını limon dilimi gezdirerek ıslatın. Ardından tuza daldırarak gerdanlık çekin (Böylece bardağın ağız kısmı tuza bulanmış olacaktır.) Daha sonra tüm malzemeyi buz dolu bir şeykırda iyice çalkalayın. Limon dilimi ya da kabuğu ile dekore ettiğiniz kadehe süzün.
MUTFAKLARIN DA KRALI
Misket limonu, sadece barların sevgilisi değil. Sarı limona göre daha az keskin ve hafif, ince nüanslı ekşiliğiyle mutfak sanatında da önemli bir yeri var. ABD'de "Lime pie" diye bilinen ve çok sevilen misket limonlu turta, hafif mayhoş tadıyla tatlı-ekşi ve ferahlatıcı bir tatlı çeşidi mesela. Son yıllarda Batıda da moda olan Asya mutfaklarında da misket limonunun önemli bir yeri var. Özellikle Tay mutfağı, bu limonu kullanıyor. Cezayir ve Fas gibi Kuzey Afrika ülkelerinde de popüler, Araplar ve Farslar da bu limona bayılıyorlar. İran'da mesela, misket limonu kurutuluyor, iyice küçülüp mermer gibi sertleşince yumrukla kırılarak pişmekte olan pilavların, yemeklerin içine atılıyor... Ve tabii serinleticiler... Sorbe ya da granita gibi buzlu serinleticilere de çok yakışıyor misket limonu. Hem ferahlatıyor hem damakta hoş bir iz bırakıyor.