İşyerinde gece çalışması yapılabilir mi ? Yapılırsa koşulları nedir?

Bu süre için 2017 yılında yapılan bir düzenleme ile turizm, özel güvenlik ve sağlık işlerinde esneklik sağlandı. Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde çalışmalara ilişkin özel usul ve esaslar hakkında yönetmelikte değişikliğe dair maddede "7/4/2004 tarihli ve 25426 sayılı Resmî Gazete 'de yayımlanan Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine eklenen cümlede turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde düzenleme 24 saatte iki posta olacak şekilde yapılabilir" ibaresi yer aldı.

Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde ve bu işlerin yürütüldüğü işyerlerinde faaliyet gösteren alt işveren tarafından yürütülen işlerde düzenleme 24 saatte iki posta olacak şekilde yapılabilir. Yani bu sektörlerde çalıştırılan işçiler için 12'şer saat olarak günde 2 posta ile çalışma yürütülebilecek.

Bu çalışma yürütülürken 4857 sayılı İş Kanunu'nda belirtilmiş çalışma sürelerine uyulmak zorundadır.

· Çalışma süresi en fazla haftada 45 saat olarak belirlenir.

· Günlük çalışma saati en fazla 11 saat olarak belirlenir.

Yönetmelik değişikliğiyle gece 12'şer saatlik postalarda çalıştırılmak istenen işçilerden yazılı onay alınması şartı da getirildi. Postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde 7,5 saatten çok çalıştırılmaları yasak. Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7,5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.

Yönetmeliğe göre, işveren veya işveren vekilleri, postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde, her postada çalışan işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeleri bakanlıkça talep edildiğinde sunmak üzere iş yerinde bulundurmakla da yükümlüdür.

Aşağıdaki sektörlerde çalışan işçiler ya da alt işverene bağlı aşağıdaki işleri yapan işçiler hakkında bu yönetmelik kapsamında 24 saatlik çalışmada 12'şer saatlik postalar uygulanabilir:

· Turizm hizmet yürütülen işler; ilgili mevzuatı uyarınca Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm işletmesi belgesi veya turizm yatırımı belgesi verilen ya da belediye tarafından turizm işletmesi olarak faaliyet göstermek üzere işletme belgesi verilen tesisler.

· Özel güvenlik hizmeti yürütülen işler;10/6/2004 tarihli ve 5188 Sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında İçişleri Bakanlığınca faaliyet izni verilen özel güvenlik şirketlerinde veya özel güvenlik görevlisi olarak faaliyet gösteren işyerleri

· Sağlık hizmet yürütülen işler; Sağlık hizmeti sunan veya üreten, gerçek kişiler ile kamu ve özel hukuk tüzel kişilerin işyerinde ve bunların tüzel kişiliği olmayan şubelerinde, 24/5/1983tarihli ve 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununda tanımlanan sosyal hizmet kuruluşlarında.

GECE ÇALIŞMANIN ÜCRETİ

Fazla mesai uygulamasında Kanun'a göre yapılan her bir saat fazla mesai karşılığında ilave olarak %50 zamlı ücretin ödenmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Ancak gece döneminde yapılan fazla mesailerin hesaplanmasında eğer işyerinde yapılan çalışmalar aynı zamanda haftalık 45 saati de aşıyorsa ödemenin bahsi geçtiği üzere %50 zamlı olarak yapılması, haftalık çalışmalar 45 saati aşmıyorsa bu kez gece yapılan her bir saat fazla mesai karşılığında işçiye yalnızca çalıştığı sürelerin zamlı kısmının ödenmesi kabul edilmektedir. Bu kabulün temelinde işçinin gece döneminde yaptığı fazla çalışmaların bire bir karşılığının işçinin aylık ücretinin içerisinde zaten kendisine ödendiği, dolayısıyla işçiye yalnızca % 50 zamlı kısmının ödenmesi gerektiği yer almaktadır. Konuyu örneklendirirsek, işçinin haftanın 5 günü 21.00-07.00 saatleri arasında 1 saat ara dinlenmesi kullanmak suretiyle çalıştığı varsayılırsa, çalışma süresi haftalık 45 saat olacaktır. Ancak gece döneminde 7,5 saat çalışma sınırı 1,5 saat aşıldığından, haftalık fazla çalışma süresi (1,5 x 5=7,5) olacaktır. Ücretlendirme noktasında ise yukarıda izah edildiği üzere fazla çalışılan 7,5 saatin ücreti normal ücret içerisinde ödendiğinden, (7,5 x 0,5= 3,75) saat çalışma karşılığına tekabül eden zamlı ücretin ödenmesi yeterli olacaktır. Ancak İş Kanunu'nda yapılan değişiklik gereği turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabileceği kabul edildiğinden günlük en çok çalışma süresi olan 11 saatin üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışma olarak değerlendirilecek ve fazla çalışma ücretinin hesabında haftalık çalışma süresinin 45 saati aşıp, aşmadığı hususu dikkate alınacaktır.

Son olarak, gece döneminde çalışma süresinin 7,5 saati aşamayacağı Kanunda emredici şekilde düzenlendiğine göre, bu süreyi aşan çalışmaların denkleştirmeye tabi tutulamayacağı ve zamlı ücret ödemesi veya serbest zaman kullanımının söz konusu olacağı kabul edilmektedir