Ayvalık'ta zeytin hasadı

Geçen hafta sonu Ayvalık'ta gerçek bir hasat şöleni vardı; zeytin hasadı şöleni. Bizim dışımızdaki ülkelere hep imrenirdim. Bağbozumunda, önemli tarım ürünlerinin hasat zamanı geldiğinde, köylerde bir bayram havası eser. Bu hak edilmiş bir bayramdır. Köylü bir yıl boyunca ektiği ürünlerin üzerine titremiş, onu bugüne hazırlamıştır. Son ana kadar bile doğanın kendisine ne azizlik yapacağını bilemez, dört gözle ürünlerinin olgunlaşıp toplanmaya hazır hale gelmesini bekler. Nihayet o gün gelir. Ürün toplanıp güvence altına alındığında büyük bir rahatlama yaşanır ve olay coşkuyla kutlanır. Binlerce yıl önce, çoktanrılı dönemlerde, toprak ve tarımın da, bağbozumu ve hasadın da tanrıları, tanrıçaları vardı. Ürün toplandığında bu tanrılara kurbanlar sunulur, hep birlikte bayram edilirdi. Bugün bu gelenek birçok ülkede aynı coşkuyla sürdürülüyor. Gelgelelim bizde hasat dönemleri hep coşkudan, sevinçten uzak geçer. Bunda ürün fiyatlarının, üreticilerin beklentilerinin altında olmasının da; hasat zamanına gelinceye kadar birkaç kez doğanın sillesini yiyip bekledikleri miktarda ürün alamamalarının da etkisi olsa gerek. Bir süredir şarap firmaları bağbozumu gezileri düzenliyor. Ama bu gezilere katılanlar firmanın tesislerine götürülüp şarapları tattıktan sonra, yine o üreticinin bağında, birkaç üzüm tanesi koparıp yiyerek kendilerini bağbozumunda sayıyorlar.
KÖY HALKIYLA BİRLİKTE ZEYTİN KEYFİ
Ayvalık Ticaret Odası tarafından bu yıl beşincisi gerçekleşen Zeytin Hasat Şöleni'nde ilk kez gerçek bir hasat şöleni yaşadım. Daha önceleri ev sahipleriyle konukların baş başa kutladıkları bu etkinliğe, bu kez zeytin emekçileri de katılmıştı. Daha doğrusu şölen yemeği Murateli Köyü'nün meydanında, köy halkının da katılımıyla yendi. Ayvalık'ı yalnızca Şeytan Sofrası ya da Cunda'dan ibaret sanan yerli turistlerimiz, otomobilleriyle uçsuz bucaksız zeytinliklerin içinde yer alan Murateli gibi zeytincilikle geçinen köylere uğramalılar; zeytin ağacına olan bakışları değişecektir. Kilometreler boyunca asırlık, görkemli zeytin ağaçlarından oluşan ormandan geçip Murateli'ne giderken, bu kutsal ağaca olan sevgim ve saygım bir kez daha pekişti. Yol boyu zeytin çırpanlar, toplayanlar bu bereketli ağacın değerli ürününü niteliklerini koruyarak bir an önce sıkım tesislerine ulaştırmanın telaşı içindeydiler. Sevimli köy meydanında kurulan standlarda, Ayvalık'taki hemen hemen tüm lezzet odağı mekânlar beğenilen yemeklerini konuklara ikram ettiler. Köy halkı da konuklarla birlikteydi. En hoş sürpriz, Ege'nin her iki yakasında da büyük ün yapmış geleneksel Ege türküleri ustası Muammer Ketencoğlu ve ekibinin şölene renk katmasıydı. Meğer Ege'de zeytin adına yazılmış ne kadar çok türkü varmış ve bu türküler zeytinin anavatanında dinlendiğinde ne kadar etkileyici oluyormuş! 5. Ayvalık Zeytin Şöleni'nde beni etkileyen bir başka gelişme de, sektörün en önemli kuruluşlarından Komili'yi yakın bir geçmişte satın alan Anadolu Holding'e bağlı Ana Gıda'nın, başta Holding Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan olmak üzere tüm üst düzey yöneticilerinin, şenliğin bütün etkinliklerinde hazır bulunmaları oldu. Kırlangıç, Sezai Ömer Madra gibi markaların ardından Komili'yi de bünyesine katan bu Türk firması, "biz artık bu sektörün ağabeyi olacağız" mesajını verdi. Nitekim Komili tarafından ilk kez başlatılan "Zeytinyağının Gururları-Komili Özel Ödülü", şölen kapsamında Ayvalıklı zeytin üreticisi Mehmet Süner'e takdim edildi. Şölenin son gününde Kürşat Zeytinyağları'nın sahibi Kürşat ailesinin bütün bireylerinin bizzat kolları sıvayıp hazırladıkları birbirinden lezzetli yerel tatların yer aldığı bir brunch düzenlendi. Brunch sürerken, Ege kültürünün her dalını en iyi bilen gazeteci Nedim Atilla, yine Komili'nin sponsorluğunda yayımlanan Ağaçtan İnsana Zeytinyağı Anıtları başlıklı son kitabını, Cunda ve Ayvalık Körfezi'ne tepeden bakan Necdet Kent Kütüphanesi'nin terasında imzaladı. Genellikle zeytin ve zeytinyağı üzerine yazılmış kitaplarda zeytin ağacı ve zeytinyağına yaşamlarını adamış isimli isimsiz kahramanlara yer verilmez. Nedim Atilla, kitabında kendi tanımıyla "anıt insanlara" da geniş bir bölüm ayırmış. İsa Çelik'in mükemmel fotoğraflarıyla bezenmiş bu eserde, Ayvalık'ın son sabuncusu Ali Erdinç'ten her yemeğin zeytinyağıyla pişirildiği Edremit'teki Cumhuriyet Lokantası'nın sahibi Ali Göksalan'a dek çok sayıda kişi var. Kitapta, bugün yaşları 92 ve 94 olan Mehmet Uğur ve Abdullah Atıcı adlı, zeytin toplayıcılarını yöneten 'dayıbaşı'ların her sabah bir kahve fincanı zeytinyağı içtiklerini de okuyoruz. Ebedi yaşam sağladığı öne sürülen ve yüzyıllardır aranan "hayat çeşmesi" aslında kutsal zeytin ağacından elde edilen dünyanın en saf yağı, zeytinyağı olsa gerek. Ayvalık, Türk zeytinciliğinin başkenti ve ilerici gücü. Burası coğrafi işaret tescilini 2004 yılında alan ilk zeytinyağı bölgesi. O gün bugündür Ayvalık zeytinyağları büyük ölçüde haksız rekabetten korunuyor. Ayvalık etiketi taşıyabilmeleri için sıkı bir denetimden geçirilen yağların tadımını yapan ve Ayvalık standartlarına uygunluğunu saptayan isimsiz tadım ustalarını da Nedim Atilla'nın kitabında görmeyi beklerdim. Ayvalık Zeytin Şölenleri, başta Yönetim Kurulu Başkanı Rahmi Gencer olmak üzere Ticaret Odası yönetim kurulunun özverili gayretleriyle her yıl biraz daha zenginleşiyor, şölen sıfatını daha çok hak ediyor. Gelecek yıl turizm şirketleri aracılığıyla zeytin ve zeytinyağına gönül veren yerli ve yabancı ziyaretçilerin de katılmalarını, şölenin daha da görkemli biçimde kutlanmasını diliyorum. Ayvalık en coşkulu şölenlere layık; zeytin ve zeytinyağını gönülden destekleyen bunca kişi ve kuruluş varken bu dileğimin gerçekleşmesi herhalde zor olmasa gerek.