Gündelik hayatın radyasyon kaynakları

Cep telefonunundan bilgisayara, saç kurutma makinesinden mikrodalga fırına kadar her gün pek çok aletle temas halindeyiz. Gündelik yaşamda hepsine ihtiyaç duysak da bunların ihtiyaç duyulandan fazla ya da yanlış kullanımının sağlığımıza zarar verdiğini de biliyoruz. Peki, evimiz ya da işyerlerimizde elektromanyetik kirlilik varsa, bunu nasıl ölçtürebiliriz? Yorgunluk, dalgınlık ya da unutkanlık gibi şikâyetlerimizin nedeni çevremizdeki elektromanyetik kirlenme olabilir mi? Bu soruları biz de çok merak ettik ve Sakarya Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Osman Çerezci'nin konunun uzmanı olmanın yanı sıra başvurulara cevap vererek, bizzat ölçüm yaptığını da öğrendik. Prof. Dr. Çerezci ekibi, 2001'den itibaren de üniversitesine Bilgi Teknolojileri ve İletişimi Kurumu'ndan baz istasyonları sabit vericileri ölçüm yapma yetkisini ilk alan üniversite olma başarısını kazandırmıştı. Biz de kendisini arayıp, gazetemizde de bir ölçüm yaparak, maruz kaldığımız radyasyon gerçeğiyle bizi yüzleştirmesini rica ettik. Prof. Dr. Çerezci, onca iş yoğunluğu ve kara rağmen iki gün sonra elinde alet çantasıyla servisimizdeydi. Hastasını muayene eden bir doktor dikkatiyle aramızda dolaşıp ölçümler yaptı, notlar aldı ve sonunda hepimizin heyecanla beklediği açıklamayı yaptı: Çalıştığımız katta sağlığa zarar verecek ölçüde elektromanyetik kirlilik yoktu. Ekipçe içimiz rahatladı, ama ya başkaları? Prof. Dr. Çerezci, Türkiye'nin her köşesinden gelen çağrılara cevap verdiklerini söyleyerek, konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler verdi.
HENDEK'TEN HATAY'A KADAR GİDİYORLAR
"Şirketler kadar vatandaşların da çağrılarına cevap veriyoruz. Fabrikalar, iş yerleri, hastaneler ve hatta evlerden bile elektromanyetik radyasyon hakkında bilgi alınması için başvurular oluyor. Yaptığımız ölçümler neticesinde elimizde Türkiye'nin elektromanyetik kirlilik haritasını çıkartabilecek kadar kapsamlı bilgiler var. Geçen hafta Hatay'daydık. Orada ölçümler yaptık. En son Hendek'te kafe işleten bir vatandaşımıza gidip, ölçümünü yaptık. Çatısına koyulan baz istasyonunun konfederasyonunu, antenlerini inceledik. Ölçümler çok düşük çıktı.'
KANSER VAKALARINA DİKKAT!
"Bu ölçümler dünyada çok yaygın, Türkiye'de yeni yapılıyor. Çernobil olayından sonra radyasyon kelimesi çok büyük bir tehlike oluşturmaya başladı. Ama baz istasyonu ve cep telefonundan yayılan radyasyon, nükleer radyasyon değildir. Çernobil'deki nükleer radyasyondu; kalıcı, ışınlayıcı etkisi vardı. Elektromanyetik dalganın ise vücuda enerji vererek, fonksiyonlarında, biyo kimyasal faaliyetlerinde, bağışıklık sistemini bozma gibi etkileri var. AB kriterlerinde işyerinde elektromanyetik radyasyon seviyesine standartlar geliyor. Türkiye'de henüz böyle bir yönetmelik olmasa bile büyük firmalar, Avrupa ile bağlantıları nedeniyle ciddiye alıyorlar. Kanada'da kansere yakalananların meslekleri, yaşadıkları mekânlar araştırılıyor. Kanserin görüldüğü işyerinde çalışan işçilere bu ölçümler özellikle öneriliyor."
YATAK TAKIMININ KORUYUCU ETKİSİ VAR MI?
"El yıkamanın bu tür radyasyondan koruyucu bir etkisi yok. Kurşun geçirmez odadan da geçer. Radyasyonu kesici yatak takımı, duvar kâğıdı, perde üretildi ama bunların hangi radyasyonu kestiği de önemli. Baz istasyonu veya cep telefonu frekansını kesebilir ama evdeki elektrik tesisatı ya da yüksek gerilim hattından kaynaklanan düşük frekanslı alanları kesmek çok zor. Evinizdeki radyasyon oranını ölçtürüp, ona göre ürün kullanın. ''
CEP TELEFONUNU KULAKLIKLA KULLANIN
"Sağlık açısından en önemli parametre cep telefonudur, ama kullanıyoruz. En azından gerekmedikçe kullanmamalıyız. Mümkünse kulaklıklar kullanılmalı. İşyerlerinde ve evlerde kablolu telefonlar tercih edilmeli. Cepte taşımak zorundaysak, antenleri dışarıya bakmalı. Çünkü çaldığında vücudun içine doğru ışınlama yapmamalı."
MANYETİK ALANDAN KORUNUN
"İnternet erişim santrallarının bulunduğu alanlarda enerji üniteleri varsa, çok ciddi manyetik alan yayar. O bölümdeki personelin, cihazlara yakın olmaması gerekir. Kabloların geçişlerinin iyi düzenlenmesi şart. Bastığınız yerlerin altından enerji kabloları geçiyorsa, buna dikkat edilmeli. Personeller bunun farkında değil. Bu odalara yakın diğer odalar da buradaki manyetik alandan etkilenebilir.''
ÇOCUKLAR RİSK TAŞIYOR
"Çocuklar yaşamları sürecinde elektromanyetiklere çok fazla maruz kalacak. Bu da negatif etki yaratacak. Ayrıca gelişmekte olan çocukların yapıları henüz kemikleşmediği için elektromanyetik alandan, büyüklere göre daha fazla enerji çekiyorlar."
TASARRUFLU AMPUL UZAKTA DURMALI
'Elektromanyetik radyasyondan korunmanın en önemli unsuru, ya o kaynağı uzaklaştırmak ya da sizin oradan uzaklaşmanız. Tasarruflu ampullerin oturduğunuz yerlere yakın olmaması lazım. Başınızdan en az 75 cm, 1 metre uzakta olmasına dikkat edin. Çocuk odalarında ise hiç kullanmayın. Floresan lambaları da bir miktar radyasyon veriyor. Buzdolabının yaydığı radyasyon çok önemli değil. Bilgisayarların tüplü olanlarında çok radyasyon var. LCD ekran güvenli. Ama kullanmadığınız anlarda ekranı kapatın. Evlerde artık mikrodalga fırınlar kompak sistem halinde yerleştiriliyor. Görsellik açısından mutfağın ortasına koyuluyor, bu yanlış. Mutlaka insanların en az geçtiği, çocukların da hiç erişemeyeceği yerlere koymak lazım. Hatta arkasındaki duvarın çocukların yatak odalarıyla kesinlikle kesişmemesi gerekiyor."