Doğulu gözüyle batı mitleri

"Bizim ailede herkes çok iyi resim yapardı ama bir tek ben sanatçı çıktım," diyor Selma Gürbüz. 50 yaş ve 25 yıllık sanat birikimini geride bırakmanın verdiği huzurla hazırladığı yeni sergisinde 'Arketip'leri konu ediyor. "Onlar yani Batılılar, Harem'i hayal etmiş. Ben de Doğuluyum ve bu sergide Batılı mitleri hayal ediyorum," diyen Gürbüz, yeni sergisi 'Arketip'teki figürleri böyle bir hayalden yola çıkarak oluşturmuş. Batı sanatında yer eden mitleri, figürleri kendi bakışıyla yorumlarken hem yeni kahramanlar yaratmış hem de yepyeni bir coğrafya. Ancak bu ona Batı ve Doğu'ya ait yeni bir politik konumlanma ya da tekrardan öte, özgürlüğünü ilan ettiği bir coğrafya getirmiş. Bienal mekânı olarak hatırlanan Antrepo 3'te, 1 Nisan'da açılacak sergide, sanatçının 2009-2010 arası ürettiği resimler ve demir heykellerden oluşan 60 yeni çalışması yer alacak. Gürbüz, sergiyi hiçbir yerden destek almadan kendi başına açtığını belirtiyor. Bunun yanı sıra Antrepo için "Büyüsü olan bir yer, orayı Bienal'de farklı sanatçıların tasarımlarıyla görme şansımız oldu. Bu yüzden çok mutluyum," diyor.
- Bugün sanatınızda nasıl bir noktaya vardığınızı düşünüyorsunuz?
- 25 yıl geride kaldı. Az bir zaman değil, hele de bu işi gönülden severek yapıyorsanız. Hep geriye dönüşler oluyor sanatımda. Bir de bu sergide 50 yaşımın dinginliği var. Kullandığım konuların bendeki anlamları da farklılaşıyor. Mesela şu anda kullandığım erotizm, daha ziyade duruşu ve varoluşuyla kırılgan, mistik bir haz.
- Arketipler nereden çıktı?
- Arketipler doğu ve batı kültürüne atfedilerek ortaya çıkan doğaçlamalar. Eski mitlerden, edebiyattan çıkardığım birikimleri görsel bir şölene dökme ihtiyacı duydum bu sergide. İzleyici ve kendimi zaman yolculuğuna çıkarmayı amaçlıyorum. Örneğin sanat tarihinde binlerce defa resmedilmiş Mona Lisa, Adem ile Havva gibi figürleri resmediyorum. Görenler 'Bunu bir yerlerde gördüm ama kimdi?' duygusuna kapılıyor.
- Peki neden Batı mitlerini seçtiniz?
- Mitleri kullanmaktan zevk alıyorum. Batı, Doğu'yu hayal etmiş, ben bunun tam tersini yapmaya çalışıyorum. Batı, Harem'i oradaki duruşu oturuşu hayal eder, bu birçok sanatçının resmine girmiş Harem temasını oluşturur. Şimdi kendi hayalimi kurarken, hem Batı sanatını ve kültürünü bilerek, hem de bu coğrafyada Doğu ile Batı arasında olmanın zenginliğini kullanarak, Doğu'dan Batı'ya bir bakış yaratıyorum. Batı mitlerini Doğulu gözüyle yorumlarken kendi oluşturduğum Doğu mitleri de ortaya çıkıyor. Bu mitler oluşurken, onların varolduğu bir doğa da oluşuyor. Net bir yere işaret yok. Resmim coğrafyaları da tanımsızlaştırıyor. Sergi, 1-13 Nisan arası Antrepo 3'te görülebilir. Adres: Antrepo 3, Meclis-i Mebusan Caddesi, Karaköy, İstanbul.
Gelenek denen şey, o günün çağdaşı aslında
Selma Gürbüz'ün, İstanbul Modern'de 23 Mayıs'a dek sürecek 'Gelenekten Çağdaşa - Modern Türk Sanatında Kültürel Bellek' başlıklı sergide de işleri bulunuyor. Sergiyi ve 'gelenek-çağdaş' meselesini sorduğumuzda, "Serginin eleştiriler alması tabii ki çok önemli. Bu konuda farklı sanatçılarla yüzlerce sergi yapılabilir ama kimin katılacağı küratörün sorumluluğunda. Bu sergi, gelenekten çağdaşa konusunun açılmasını sağladı, bu da çok iyi. Gelenek dediğiniz zaman ben o gelenekten çıkan şeyleri de, o günün çağdaşı olarak değerlendiriyorum ve bence esas bunun tartışılması gerekiyor. Sergi de buna imkân yarattı. Sanatçılar arasında etkilenme her zaman var. Gelenekle akrabalık da kurulabilir, aynı konu da paylaşılabilir. O yüzden zaman denilen şeyi biraz tanımsız da görüyorum," diyor.
10 m 2'lik atölyede sergi hazırladım
Selma Gürbüz'ün atölyesi bol ışık alan, geniş bir mekân. Atölyeyi görünce "Her genç sanatçının hayalidir" diyoruz, "Gençliğimde benim de çok zor şartlarda çalıştığım oldu. Paris'te 10 metrekarelik yerlerde sergi hazırladığımı hatırlıyorum. Dizimin üzerinde resim yapıyordum. Ama şimdi atölye benim için tapınak gibi bir yer. Sürekli izleme halinde, 24 saat resimlerle ilgiliyim," diyor.
Politikam, içime kapanmaktı
"Bizim gençlik yıllarımız, birtakım baskıların sanatçılar üzerinde etkili olabildiği yıllardı. Belki benim politikliğim de içe kapanmaktı. Ama bence baskıların da sanatçıya katmış olduğu özel disiplinler, yeni yönler var. Baskıdan bahsedeceksek ben takip ettiğim İran'ı örnek gösterebilirim. Bence İran sineması son derece güzel bir yerde."