Gazeteci, sosyal medyada nasıl davranmalı?

İletişim devriminin etkileri birçok tartışmayı da yanısıra sürükleyerek devam ediyor. Bunlardan biri de gazetecilerin sosyal medyadaki varlık hali. En son ABD'nin prestijli gazetesi Washington Post (WP) çalışanlarına Twitter'da görüş bildirmeyi yasakladı. WP yönetiminin aldığı kararın arkasında da gazetenin okur temsilcisi Andy Alexander'a gelen 30 bin kadar 'taraflı habercilik' şikâyeti var. WP yönetimi tarafından kaleme alınan kural şöyle: "Editör ve muhabirler, siyasi olarak görülebilecek görüşler ifade etmemeli, açık platformlarda taraf tutmamalıdırlar." Kural, izledikleri haber hangi alanda olursa olsun (ekonomi, spor, kültür vs) bütün Post gazetecileri için geçerli ve gazetecilikte inandırıcılığımızı zedeleyecek yazı, e-posta veya tweet de dahil, siyasi, seksist, dini veya ırka dair her türlü malzemenin gönderilmesini yasaklamakta. Sosyal medyada görüş bildirmenin yasaklanması, bizi bambaşka bir tartışmaya götürüyor: 'Gazeteciler için sosyal medya etiği'. Öyle ya, gazetecilerin ve gazeteci olmayan köşe yazarlarının Twitter mesajları ya da Twitter'da birbirleriyle yaptıkları tartışma gazeteyi ne kadar bağlar? Multimedya çağında gazete haberlerinin önceden internette duyurulması 'atlatma haber' anlayışını öldürmez mi? Gazetecinin Twitter ya da Facebook'taki tutumu da kamusal mı, değil mi? Gazeteciler sosyal medyada gazeteci kimlikleriyle mi var, yoksa herkes gibi sosyal medya hesapları onların kişisel alanları mı? Bu soruları sosyal medyada da etkin bir profile sahip gazetecilere sorduk.
Yavuz Baydar (SABAH Okur Temsilcisi)
ÜÇ KISITLAMA OLMALI
"Genel yasak getirilmesi bana göre doğru değil. Tamamen serbest bırakılması da doğru değil. Bence bu alanda üç kısıtlama olmalı: Yazılı basında çalışanlar için gazete içeriğini (ertesi günkü gazete) ifşa edici bilgi ve tüyolar içeren tweet geçemez. Hem yazılı hem de görsel medyada çalışan editör ve habercilerin şirketin sır ve içişlerini ifşa veya ima eden tweetler yazmaması gerekir. Ayrıca, gazetecinin uzman olduğu, haber kovaladığı alanlarda şahsi kanaat içeren tweet atmaması daha uygun olur. Ben gazetecinin mümkün olduğu kadar gazeteci kimliğinin öne çıkmasından yanayım. Bence nasıl ki haberci haber hazırlık toplantılarında görüş belirtme hakkına sahipse, yayın sonrası görüşlerini makul sınırlar içinde dile getirme hakkına da sahip olmalı."
Melis Alphan (Kelebek yazarı)
GAZETECİLER İSTERSE OTOSANSÜR YAPABİLİR
"Bence sonuna kadar sakıncalı bir yasak bu. Bir de artık değişen çağda buna engel olmanın mümkün olmadığını düşünüyorum. Artık herkes vaktinin büyük bölümünü internette, sosyal medyada geçiriyor ve hayat ve habercilik yavaş yavaş oraya taşınıyor. Şu durumda ancak gazeteciler isterse kendilerine bir sınır koyabilir, otosansür yapabilirler."
Timur Sırt (SABAH teknoloji editörü)
AKİT İMZALANMALI
"Aslında kişisel görüşleri ifade etme yasağı sadece muhabir, editör ve yöneticilere getiriliyor. Gerçekten de siyaset, spor veya herhangi bir platformda taraf olmak, bunu işleyen gazeteyi zor duruma düşürebilir. Yani bir siyasi görüşün aleyhine görüş bildiren bir muhabir, sonra bu konuyla ilgili dikkat çekici bir haber yaptığında, taraf olduğu için haberin maksatlı yapıldığı izlenimi oluşabilir. Ben fikir beyanının açık olmasından tarafım. Bu, gazete çalışanlarıyla yönetim arasında akit imzalanmasını gerektirebilir."
Mehmet Tez (Milliyet yazarı)
DEVLETİ TEMSİL ETMİYORUZ
"Gazetelerin çalışanlarına sosyal medya üzerinden görüş belirtme yasağı getirmesi, kişisel hak ve özgürlükler açısından sakıncalı gibi duruyor. Twitter açık bir sosyal platform. Herkes katılabilir. Yanlış bir şey yazıp çizen de sonuçlarına katlanır. Biz başbakan ya da cumhurbaşkanı değiliz. Devleti temsil etmiyoruz. Benim bir tane kimliğim var. Ama elbette bazı durumlarda çalıştığınız kurumu temsil ettiğinizi de unutmamanız lazım."
M. Serdar Kuzuloğlu (Radikal teknoloji editörü) İÇERİK,
YAYINCIYA AİTTİR
"Medya çalışanlarının yarattığı içerik aksi belirtilmedikçe sözleşmeleri gereği yayıncı kuruluşa aittir. İster haber, ister köşe yazısı olsun; imzalı ya da imzasız, içeriğin sahibi onu üreten kişi değildir. Dolayısıyla sosyal medyadaki kişisel hesaplarında bunu ne zaman ve ne kadarını hangi şartlarda paylaşabileceğine de yayıncı karar vermelidir. Türkiye'de neredeyse hiçbir yayıncının bir strateji üstüne oturan sosyal medya kullanımı olmadığı için kurum içi ilkelerden bahsetmek için de erken. Ancak medya kuruluşlarının sosyal medya dönemi sonrası en büyük sıkıntısı, yayın organının çerçevesinden taşan ve kimi durumda marka olarak daha baskın hale gelen medya çalışanı profilleri. Hatta gazetenin kendi yayın politikasıyla ters düşen kişisel fikirlerin oluştuğu özel durumlarda bu çakışmanın daha da belirgin olduğu ortaya çıkıyor. Yayıncılar çalışanlarına, markalarına zarar vermeyecek ve kafa karıştırmayacak bir sosyal medya kullanımını şart koşabilir. Ancak meslek dışı konulardaki akışa karışmanın kişilik haklarını zedeleyeceği düşüncesindeyim."
Bülent Timurlenk (SABAH Spor - acetobalsamico.blogspot.com yazarı)
TARTIŞMALAR DOĞAL
"Çok hızlı gelişen ve her gün yeni bir enstrümanın eklendiği sosyal medyada gazetecilerin duruşu da elbette ki tartışılacak, yazılı olmayan etik kurallar gündeme gelecek ve kurumlar yayın politikalarını ve kimliklerini koruyabilmek için WP örneğinde olduğu gibi kararlar alacak. Bunu doğal kabul ediyorum. Bir gazetecinin, rutin ya da özel, haberini gazetesinde yayınlamadan Twitter, blog ya da farklı bir elektronik mecrada paylaşması çalıştığı kuruma zarar verir. Bu yüzden gazete, haftalık ya da aylık dergide bir haber ya da makalenin yayınlandığı nüsha raftan kalkana kadar sözkonusu metni internet ortamında paylaşmayı doğru bulmuyorum. Telifi ödenen bir metni yazar eğer internette yayınlayacaksa, imzasının yanında gazete/dergi adı ve yayın gününü duyurması gerekir."
BARIŞ SOYDAN (SABAH Yazıişleri Müdürü ve Etik yazarı)
ÇİFT TWITTER HESABI KULLANILABİLİR
"Meslek ahlakının ifade özgürlüğünü sınırlayabileceğine dair dünyada ortak bir kanaat var. Batı'da birçok gazetenin, muhabirlerin Twitter ve Facebook gibi sitelerde siyasi görüşlerini açıklamasını yasakladığını biliyoruz. Yasaklıyorlar çünkü okurun taraflı muhabirlerin yazdığı haberlere güvenmeyeceğini düşünüyorlar. Mesela muhabirlerin siyasi eylemlere katılması da dünyada yasak. Nedeni aynı. Gazeteciler, çalıştıkları kurumla aynı değerleri paylaşmak zorunda değil, ama kurumun itibarını gözetmek zorunda. Örneğin Los Angeles Times gazetesinin etik kurallarından biri, 'Gazetenizi utandıracak şeyleri internete postalamayın'. Gazeteciler nasıl değerlendirirse değerlendirsin, okurları, onları gazeteci kimlikleriyle değerlendiriyor. Twitter'da özgürce kalem oynatmak isteyen gazetecilerin yapması gereken, başka ülkelerdeki meslektaşları gibi iki ayrı Twitter hesabı kullanmak. Biri halka açık, diğeri yakın arkadaşlara özel. Siyasi görüşlerini açıklamak istiyorlarsa, arkadaşlarına saklamalılar. Tabii bütün bu söylediklerim, taraf olan köşe yazarları için değil, tarafsız olmaları beklenen muhabirler ve editörler için geçerli."