Kapalıçarşı can çekişiyor

Dünyanın en eski alışveriş merkezlerinden olan İstanbul'daki tarihi Kapalıçarşı, uzun yıllardır hiçbir bakım ve onarım görmeden ayakta kalmaya çalışıyor. Her yağmurda çatısı akan 550 yıllık çarşıda, turistler alışveriş yaparken görevliler zemindeki pis suları temizlemeye çalışıyor. Kapalıçarşı esnafı, kemerlerinde büyük çatlaklar oluşan çarşının depremde yıkılmasından endişe duyuyor. Fatih Sultan Mehmet'in 550 yıl önce yaptırdığı, her gün yaklaşık 500 bine yakın kişinin ziyaret ettiği Kapalıçarşı, yıllara tek başına meydan okuyor. Bugüne kadar birçok deprem, yangın ve fırtınaya maruz kalan Kapalıçarşı, ilgisizlikten çürüme noktasına geldi. Özellikle Halıcılar ve Keseciler Caddesi'ndeki durum içler acısı. Çatıdan akan yağmur suları, bu caddedeki kemerleri karartmış. Zeminde biriken sular ise sürekli esnaf tarafından temizleniyor. Bu sırada turistler alışveriş yapıyor, yemek yiyor. Çarşının bu durumu dış basında Herald Tribune ve New York Times'ta bile haber oldu. 20 yıldır Kapalıçarşı'da halıcılık yapan Ömer Seçer, "En ufak bir yağmurda büyük sıkıntı yaşıyoruz. Milyon dolarlık dükkanlar bunlar. Böyle yağmur olduğu zaman dükkanda ipek halıları açamıyoruz. Müşteri dükkana girmeden geçip gidiyor," diyor. Mertcan Halı'nın sahibi Tevfik Mertcan ise bir kemerdeki büyük çatlağı göstererek, "Belediye tadilat yapacak. Ama her dükkandan 20 bin TL isteyeceklermiş. Burada onarım şart. Büyük çatlaklar var. Burası depremde çökecek diye korkuyorum," diye konuşuyor. 10 yıldır Kapalıçarşı'da çalışan Serdar Erdoğan ise bu durumun Türkiye'nin imajına zarar verdiğini belirterek, "Buraya Avrupalı insan geliyor. Suların üstünden hoplaya zıplaya atlıyorlar. Akıllarında 'Kapalıçarşı'nın her yeri çamur içinde,' diye kalıyor," diyor.
ÇARŞININ YÜZDE 98'İ ÖZEL MÜLKİYET
Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, 2009'da İl Özel İdaresi işbirliğiyle Kapalıçarşı'nın restorasyon projelerini 14,8 milyon TL'ye hazırlattıklarını belirterek projelerin 2012 yılı ortasında tamamlanacağını anlattı. Kapalıçarşı'nın yüzde 98'inin özel mülkiyet olduğuna dikkat çeken Demir, bugüne kadar bir çarşı yönetimi oluşturulamadığını, bununla ilgili kanun düzenlemesinin önümüzdeki dönem TBMM'den geçeceğini söyledi. Kapalıçarşı'nın restorasyonu için yaklaşık 150 milyon TL kaynağa ihtiyaç olduğunu vurgulayan Demir, "Çatılardan, kubbelerden sular akıyor. Osmanlı döneminden kalma, pis suların tahliyesini sağlayan kanallar tıkanıyor. Elektrik, telefon kabloları saç örgüsü gibi her yerde. Bu görüntü Kapalıçarşı'ya, bize yakışmıyor. Çatısı, gecekondu çatısından daha berbat. Normalde kemer şeklinde, kubbemsi çatılar 1980'de beton dökülerek klasik çatı haline getirilmiş. Üzerine kiremitler döşenmiş, ama bugün neredeyse hiç kiremit yok, darmaduman her taraf. Su depolarından, klimalara kadar terk edilmiş bir tarla gibi. Yıllardır birikmiş sorunları var," diyor.
Dış basın da ilgi gösteriyor
İstanbul'un en ünlü turistik mekanlarından olan Kapalıçarşı'ya dış basın da büyük ilgi gösteriyor. Tabii tarihi çarşının içler acısı hali de gündeme getiriliyor. En son 13 Nisan'da, New York Times gazetesinde bu konuyla ilgili bir yazı yayımlandı. Susanne Güsten imzalı, 'İstanbul'un Tarihi Çarşısını Enkaza Dönmeden Kurtarmak' başlıklı yazıda şöyle deniliyor: "Osmanlı Sultanı Fatih Sultan Mehmet tarafından 1461 yılında yaptırılan İstanbul'daki Kapalıçarşı, genelde 300 bin, yoğun günlerdeyse yarım milyon kişi tarafından ziyaret ediliyor. Yaklaşık 25 bin kişi geçimini, Ermeni antikalarından hediyelik eşyaya farklı ürünlerin satıldığı 3 bin 600 dükkandan oluşan çarşıdan sağlıyor. 39 bin metrekarelik çarşının çatısı altında, kendi postanesi, camisi, karakolu ve itfaiyesi bulunuyor. Fakat bu şehir içindeki şehrin bakım ve onarımından sorumlu kimse yok. Bazıları Osmanlı dönemine kadar dayanan ve büyük çoğunluğunun tapularını nesillerdir elinde tuttuğu Kapalıçarşı'nın mülkiyeti, 2 bin 500 dükkan sahibi arasında bölünmüş durumda. Dedesi 1907 yılında çarşıda hamal olarak çalışmaya başlayan Kapalıçarşı Esnaflar Derneği Başkanı Hasan Fırat, çoğunun Esnaflar Derneği'ne üye olmalarına rağmen, 'Para toplamak ya da ihale yapmak gibi bir yasal yetkimiz yok,' diyor." Ayrıca çarşının yangınlardan gördüğü zarara da değinen Güsten, "Çarşı yangınlar nedeniyle de yüzyıllardır rahata kavuşamadı. En son büyük yangın, 1954'te elektrik kontağından çıktı. 28 gün süren yangın 1300'den fazla dükkanı tahrip etti. Çarşı altı yıl kapalı kaldıktan sonra, 1960'ta yeniden açıldı," diyor.
ONARIM ŞART
Kapalıçarşı Esnaf Derneği Başkanı Hasan Fırat "Son 10 senedir bu sıkıntılar var. Kapalıçarşı gibi tarihi yerler sürekli bakım ve onarım ister. En son 25 sene önce onarım yapılmış. Enerji altyapısı yetersiz. Onarımın bir an önce yapılması lazım. Bugünkü manzara iyi değil. Dünyanın tarihi mirası olan, turizm merkezi olan bir yerde bu çirkin manzara olmaz. Başkasının elinde olsa, bu kadar kıymetli bir yeri cam fanusta tutar. Bakmakta sıkıntı çekiyoruz," diyor. Seçim sonrası çıkarılacak yasayla, yeni bir yönetim planı belirleneceğini belirten Fırat, bu yönetimin restorasyon işlemini başlatacağını belirtiyor.