Onun işi köpekbalıklarını beslemek

İstanbul Bayrampaşa'daki Turkuazoo Akvaryum'u açıldığı ekim 2009'dan bu yana 2 milyon kişi ziyaret etti. Özellikle çocuklu ailelerin tercih ettiği mekanda, 50 adet canlı sergi akvaryumu, 10 bini aşkın deniz canlısı bulunuyor. Bu canlıların bakımından ve beslenmesinden sorumlu kişi ise bir kadın. Üstelik 27 yaşında. Su ürünleri mezunu Nil Can, dünyanın en riskli işlerinden birini zevkle yapıyor. Can'la akvaryumda geçen iş hayatını konuştuk.
- Yaptığınız iş dünyanın en zor meslekleri arasında gösteriliyor. Zorlukları neler?
- Köpekbalığı eğitimi, gerçekten çok zor bir meslek; özellikle köpekbalıklarını bir akvaryuma adapte etmek çok zor. Beslenme şartları doğada avcılık olan bir türü, akvaryuma diğer balıklarla birlikte koymak için uzun bir zaman eğitmek gerekiyor. Köpekbalıklarının bize alışması, bizim onların davranışlarını öğrenmemiz için sabırlı bir ortak çalışma gerektiriyor. Örneğin aynı tür olan iki farklı köpekbalığı, akvaryumda biri sadece kalamar yemeği severken, diğeri torik seviyor ve bunların beslenme şartlarını doğal ortama uydurmak için uzun araştırmalar yapıyoruz. En zor kısmı ise beslenme zamanlarını düzene sokmak. Doğada acıktığı zaman avlanarak beslenen bir türü, rutin beslenmeye alıştırmak ciddi bir süreç. - Sizin bu zamana kadar başınızdan geçen kötü anılarınız var mı?
- Turkuazoo Akvaryum'a gelen ve karnında yabancı bir kütle olduğunu tespit ettiğimiz bir hemşire köpekbalığımız vardı. Oldukça iştahsızdı, bir süre gözlemledik. Tedavisi için uzun bir süre çalıştık, kütleyi tespit etmek için ultrason çektik, fakat tedaviye cevap vermedi ve geçen sene öldü. Doğal yollardan ölmüş olsa bile kollarımın arasında ölmesi beni çok etkiledi. Yapabileceğimiz hiçbir şey kalmamıştı, son kasılmaları kollarımın arasında olduğu için çok üzüldüm.
BU İŞİ YAPANLARIN ÇOĞU ERKEK
- Türkiye'de bu işi yapan çok kadın var mı?
- Aslına bakarsanız dünyada bu işi yapanların çoğu erkek, Türkiye'de ise ben tekim. Zaten meslektaşlarımın çalıştığı alanlar belirli; balık çiftlikleri, su firmaları gibi. Benim görevimi yaptığım akvaryumun hem su miktarı hem de canlı çeşitliliği, Türkiye'deki diğer akvaryumlardan fazla. Diğerlerinde ise benim yaptığım işleri erkekler yapıyor.
- Günlük rutin bir çalışma düzeniniz neleri kapsıyor?
- Ana tank sistemlerinin kontrolü, ana tank balıklarının sabah dışarıdan kontrolü, canlı yem üretimi, balıkların vitaminlerinin ayarlanması, coastal cliff olarak adlandırdığımız kayalık bölgelerde yaşayan canlılarımızın bulunduğu akvaryumun ve tropik tankın beslenmesi, blactip (siyah yüzgeç) köpek balığının beslenmesi, anatank filitrelerinin temizlenmesi, öğleden sonra protein süzgeçlerinin yıkanması, tropikal ana tankın dekor temizliği veya sifonu (temizlik), eagleray (kartal vatoz), rinoptera (çif başlı vatoz), beslenme işi: mürenlerin elle beslenmesi, sand tiger (kum kaplanı) köpekbalıklarının elle beslenmesi ve akşam çıkmadan önce genel kontrol yapılması, günlük rutin çalışmalarım.
- Bu noktaya gelene kadar neler yaptınız, nasıl bir eğitim aldınız?
- 1985, İstanbul doğumluyum. 2008'de Çanakkale 18 Mart Üniversitesi su ürünleri mühendisliğinden mezun oldum. Daha sonra Yunanistan'da Archipelagos Enstitüsü'nde denizler araştırma koordinatörlüğü yaptım. Bu enstitüde, yunusların ve balinaların göç yollarının tespiti, 12 Adalar'ın biyolojik çeşitliliği ve Posidonia deniz çayırlarının dağılımının tespiti üzerine görev aldım. Daha sonra ailevi nedenlerden dolayı Türkiye'ye döndüm ve Turkuazoo Akvaryum'da aquarist (akvarist) olarak işe başladım. Akvaryum açıldığı günden bu yana çalışıyorum. Önce akvaryumda görev alan diğer 17 akvarist meslektaşımla birlikte akvaryumda bulunan tüm canlıların sağlığı, bakımı, beslenmesi ve tankların yani akvaryumların temizliğinde çalışıyordum. 2004'ten beri tüplü dalış yaptığımdan bu işe kolay adapte oldum.
ÇOK BESLENİRLERSE KAMBURLARI ÇIKIYOR
- Beslediğiniz sualtı canlılarıyla duygusal bir bağ kuruyor musunuz?
- Evet onlar beni tanıyor; ne zaman suya girsem, besleme zamanı olmasa bile, yanıma gelip kendilerini sevdiriyorlar. Hastalandıklarında çok üzülüyorum, tedavileri için elimden ne gelirse yapıyorum, ufak bir balık bile ölse gece rüyama giriyor, vicdan azabı çekiyorum.
- Yaptığınız işten keyif alıyor musunuz?
- Keyif alınmadan yapılabilecek bir iş değil. Aksi halde kişiye sıkıntı verecek bir meslek. Ben çok zevk alarak yapıyorum. Çok hareketli ve adrenalin dolu bir iş yapıyorum.
- Neden haftada iki kez besleniyorlar ve neyle besleniyorlar?
- Çünkü doğal ortamlarında her gün beslenen canlılar değiller. Aşırı beslemede vücut şekilleri değişiyor, kamburları çıkıyor ve aşırı yağlanıyorlar. Kalamar ve torikle besliyoruz, ayrıca ekstra vitamin takviyesi veriyorum. Hiçbiri aç kalıp ava çıkmak zorunda kalmıyor. Köpekbalıklarının üzerlerindeki benekler sayesinde birbirlerinden ayırt edebiliyorum ve hangisinin kaç tane yediğini çok iyi biliyorum. (Turkuazoo, haftanın her günü saat 10.00-20.00 arası açık. Giriş ücreti: 0-2 yaş ücretsiz. 2-16 yaş arası 21 TL. Ayrıca öğrenciemekli- öğretmen ve 65 yaş üzeri 21 TL. Yetişkinlerse 28 TL.)