Adınızın hikayesini biliyor musunz?

Türkiye'de soyadlarının tarihi bundan 79 yıl öncesine dayanıyor. 1934'te çıkan Soyadı Kanunu'yla her ailenin kendine bir soyadı seçmesi şart oluyor. 1935 sayımına göre Türkiye nüfusu 16 milyon. İşte bu 16 milyonu oluşturan ailelerin soyadlarını seçmeleri gerek. Peki ama nasıl seçilecek bu isimleri? Çoğu kişiye nüfus memurları veriyor soyadını, kimi yaşadığı yerdeki dağın, nehrin adını alıyor, kimi ailede yaşanan bir olay, ya da saklanan bir sırrı soyadı yapıyor. Türkiye'nin soyadı tarihi birbirinden ilginç hikayelerle doluyor böylece. Marmara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Fakültesi'nde halen akademisyen olarak çalışan Emine Gürsoy Naskali de işte bu hikayeleri merak etmiş. Çevresine, tanıdıklarına sorarak yola çıkmış, sonrasında uzun araştırmalar yapmış ve yaklaşık 600 soyadı hikayesinden oluşan kitabına imza atmış. Doğan Kitap'tan çıkan Cumhuriyet Tarihi Soyadı Hikayeleri kitabındaki öyküleri 25 başlığa ayırmış. 'Göçmen hasreti soyadları', 'Nüfus memurunun hatası', 'Akrabalar aldı diye alınan soyadları', 'Aile içi anlaşmazlıktan doğan soyadları', 'Cumhuriyet ruhu ile alınan soyadları' ve 'Soyadlarına giren aile sırları' gibi başlıklar hikayelerin ne kadar ilginç olduğu hakkında fikir veriyor.
DEDEM ASKERDEN KAÇARMIŞ, SOYADIMIZ KAÇAN OLMUŞ
* Manço: "Konya ovasında yaşayan Mançozade adlı büyük bir aile, Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u almasıyla Rumeli'ye göç etmiş ve Selanik'e yerleşmiş. 1. Dünya Savaşı sonrası aile, İstanbul'a göç etmiş. Soyadı Kanunu ile birlikte Mançozade olan aile adlarını değiştirerek Manço soyadını alırlar." (Barış Manço'nun hayat hikayesinden.)
* Taze: "Soyadlarımızı kaydetmek için gelen nüfus memurlarına dedelerim yemeğin yanında taze ekmek verdikleri için soyadımız Taze olmuş." (Merve Taze)
* Şimşek: "Büyükbabam nüfus memurlarının yanındaymış. Düşünürken şimşek çakmış. Soyadımız Şimşek olmuş." (Rıdvan Şimşek)
* Kaçan: "Büyük dedemiz askerden sevdiği kadın için sürekli kaçarmış. Bu sebeple soyadımız Kaçan olmuş." (Muratcan Kaçan)
Halide Edib Adıvar
'SOYADI ALMAK BİZE YAKIŞMAZ!'
Kitapta Soyadı Kanunu'na karşı çıkanlar da olduğu anlatılıyor: "Mesela Adnan Adıvar ve Halide Edib Adıvar. Adıvarlara göre, kendileri zaten çevrelerinde tanınan, bilinen, adı sanı malum insanlardı, soyadına ihtiyaçları yoktu. Soyadı almak, adı sanı belli olmayan insanlara düşerdi. Atatürk'ten gelen ikazla soyadı almışlar, kızgınlıklarını belirtmek amacıyla, 'Bizim adımız, şöhretimiz malumdur anlamına gelen Adıvar soyadını seçmişler."