Gençliğin AVM'yle imtihanı

Gezi Parkı eylemleri nedeniyle 90 kuşağı anlaşılmaya çalışılıyor. Dar bir perspektiften bakıldığında bu kuşağın AVM'lere karşı olduğu söylenebilir. Çünkü yeşile önem veren, doğaya özlem duyan, özgürlükçü, hoşuna gideni yapmaya eğilimli bir profil çiziyor gençler. Ama onların AVM'lerle kurduğu ilişki biraz çelişkili. Gençlerin bir kısmı bugünlerde parklardaki forumlarda kendilerini ifade etmeye çalışadursun, aslında gençliğin AVM'lerle kurduğu ilişkinin de ezber bozan yönleri var. Bir anlamda AVM'lere doğan bu kuşak buraları sadece alışveriş yapılan yerler olarak görmüyor. Onlar için AVM'lerin anlamı çok başka. İstanbul'daki AVM'lerde 15 gün boyunca bu gençlerle konuşup AVM'lerin onlar için neler ifade ettiğini sorduk. Farklı sosyal sınıf ve aile yapılarından gelen, heterojen bir gençlikle karşılaştık. Popüler kültürden etkilenen, markaları seven gençler, AVM'leri 'sosyalleştikleri alanlar' olarak görüyor.
AVM GENÇLİĞİ DE NEYİN NESİ?
Gerçekten bir 'AVM gençliği' oluştu mu? Çoğu gencin cevabı aynı: Evet, oluştu! Gençler, AVM gençliği arasında marka merakının çok fazla olduğunu, arkadaşlarından etkilenip alışverişe yöneldiklerini belirtiyor. En çok da arkadaşlarıyla eğlenmek, gezmek, boş vakitlerini konforlu ve lüks ortamlar olarak gördükleri AVM'lerde geçirmekten hoşnut oldukları kanaatindeler. Üst gelir grubundan gençler daha çok alışveriş yapmak için, orta ve alt gelir grubuna mensup gençler ise daha çok sosyalleşmek için AVM'lere rağbet ediyor. AVM gençliği, tam bir 'karmakozmopolit' bir gençlik. Eğitimlisi de, ekonomik nedenlerle okuyamamışı da, çalışanı da, işsiz güçsüzü de AVM'de.
KOZMOPOLİT BİR HALİ VAR
Ece Kızılyar (15), AVM gençliğinin asla pazardan giyinmeyen gençlik olduğunu söylerken, bir diğer liseli Merve Bakali'ye göre gençlerin yaşam biçimini AVM'ler belirliyor. Büşra Başdemir'e (15) göre AVM gençliği AVM'lerde gençliğini yaşayabilen, eğlenip hoş vakit geçirebilen, deşarj olan bir gençlik. E.K. (22) için ise 'dışarıyı bırakan' AVM'yi mesken edinen, marka meraklısı bir gençlik söz konusu. Üniversite öğrencisi Ilgaz Karaarslan (22) ise AVM gençliğini şehri bilmeyen, şehri unutan, sokağa ve hayata dokunmayan bir gençlik olarak tanımlıyor. Kaan Gül ise (29) yeni neslin eğlence anlayışın değiştiğini ve AVM'ye giden gençlerin buralarda mutlu olduğu kanaatinde. Başak Akbulut da (22) üniversite öğrencisi AVM gençliğinin kozmopolit bir gençlik olduğunu söylüyor.
GENÇLER, NEDEN AVM'LERİ TERCİH EDİYOR?
Yılmaz Akçil (20) şöyle diyor: "Eskiden büyüklerimiz için sokaklar bir araya geldikleri yerlerdi. Bizim kuşak içinse o işlevi AVM görüyor." İsmini vermek istemeyen bir genç ise "Bizim için sosyalleşebileceğimiz mekanlar oldu, imkanları çok ve kolaylık sağlıyor, hem gezebiliyorsun hem yemeğini yiyebiliyorsun hem alışveriş yapabiliyorsun hem de arkadaşlarla buluşabiliyorsun," diyor. Liseyi terk etmiş, bir lokantada garson olarak çalışan Yusuf A. (18) da "Arkadaşlarımızla buluşmak, gezmek ve vakit geçirmek için ilk aklımıza gelen yer AVM! Nereye gidebiliriz ki?" diye soruyor. Üniversite öğrencisi Anıl Koyunoğlu ise (20) "Başka yapacak bir şey yok! Mecburen geliyoruz!" diyor ve ekleyerek devam ediyor: "Bir de neredeyse tüm gününü alışveriş merkezlerinde geçirenler var." 8. sınıfta okuyan Kızılyar da arkadaşlar arasında "Hadi hava alalım," diyerek iki günde bir 'AVM yaptıklarını' ve sabah 11 gibi girip akşam saatlerinde ayrıldıklarını anlatıyor. Sözlerine, çok fazla mağazanın bir arada olmasından dolayı istediğini alma şansının olduğunu belirterek devam ediyor. Başak Akbulut (22) üniversite öğrencisi. AVM'lerin meydan gibi görüldüğünü belirtiyor. AVM gençliğinin ortak cümlesi ise şu: "AVM'ler bizim yeni şehirlerimiz, yeni mahallelerimiz, yeni sokaklarımız, yeni piknik alanlarımız!"
UZMANLAR NE DÜŞÜNÜYOR?
AVM'ler eskiden alışveriş için gidilen mekanlarken zamanla farklı bir yaşam alanına dönüşmüş durumda. Bu da sosyolojik olarak bir değişime yol açtı. Sosyolog Prof. Dr. Nilüfer Narlı "AVM'ler, antik Yunan'daki agoranın, insanlık tarihinin daha sonraki yıllarında meydanların ve çarşıların yerini aldı; kent insanlarının sosyalleştikleri bir alana dönüştü," derken, psikiyatr Prof. Dr. Nevzat Tarhan da "Gençler, eskiden mahallede arkadaşlarıyla yaptıkları paylaşımı, birlikte zaman geçirmeyi, eğlenceyi daha konforlu ortamlar olarak gördükleri AVM'lerdeki kafelerde, oyun salonlarında daha rahatlıkla yapabiliyorlar. Gençlere bu çok daha zevkli ve ilgi çekici geliyor. AVM'ler gençlerin yeni mahalleleri," yorumunu yapıyor.

POPÜLER KÜLTÜRDEN ETKİLENİYORLAR
AVM gençliği birbirini etkileyen ve popüler kültürden etkilenen bir gençlik aynı zamanda. Gençlerin çoğunun benzer kıyafetlerle dolaştığına şahit olmuşsunuzdur. Marka merakı, gençlerin tektipleşmesine ve hayatın gerçeklerinden uzaklaşmasına da neden oluyor. Cansu Kuruoğlu (23) da gençlerin AVM'lerde popüler kültürden etkilendiğini, onların tüketici durumuna geldiğini ve bunun özentili bir hal aldığını söylüyor. Prof. Dr. Tarhan ise "Gençler, birbirini taklit eder gibi, ikoncanlar ne giyiyorsa onu giyiyor. Popüler kültürün gösteri alanı AVM'ler. Bu nedenle bir risk oluşturuyor. O kültüre karşı çıkmak yerine kendi kültürümüzün güzelliklerini yaşatmayı tercih etmemiz gerekiyor. AVM tipi bir kimlik, AVM tipi bir yapı, AVM tipi bir kültür hızla oluşuyor. Özellikle İstanbul'da çok daha belirgin, Anadolu'da da iyice yaygınlaştı artık."