Önlem yoksa suç artar!

İstanbul Emniyeti Asayiş Şube Müdürlüğü Suç Analiz Büro Amirliği iki yıl önce kuruldu. Önleyici Hizmetler Şube Müdürlüğü ve Güven Timleri Birimleri'ne destek sağlayan Suç Analiz Bürosu, İstanbul'un mahalle mahalle, sokak sokak suç haritasını çıkarıyor. Suç, bu birim sayesinde rakamlara dökülüyor. İstanbul'da, suçların yoğun olarak işlendiği sokaklar, saatler, günler belirleniyor ve bu haritalar sokakta görev yapan tüm yerel polis ekiplerinin çalışmalarına yol gösteriyor. Onların işi, gasp, hırsızlık, cinayet, tecavüz gibi suçların hangi bölgelerde, ne sıklıkta ortaya çıktığını ve tekrar işlenme potansiyelini tespit etmek. Birimde altı kişi görev yapıyor. Çoğu istatistikçi olan bu altı personelin başında Emniyet Amiri Dr. Bahadır Şahin var. Dr. Şahin yaptıkları işi anlattı
- Türkiye'deki üniversitelerde suç analizi bölümü yok. Siz bu işi nerede öğrendiniz?
- Polis Akademisi'ni bitirdikten sonra ABD'ye gittim, New York'ta güvenlik bilimleri üzerine yüksek lisans, ardından Florida'da kamu yönetimi üzerine doktora yaptım. Eğitimim sırasında suç analizi dersleri gördüm. Kriz yönetimi üzerine yaptığım doktora tezim bağımsız bir enstitü tarafından en iyi tez seçildi, 10 bin dolar ödül kazandı. Orada bu sistemi öğrendim. İlk suç haritalarımı Orlando polisi için hazırladım.
- İlk suç haritanızı Amerikalılar üzerinden çıkardınız yani.
- İlk çalışmayı Florida'da yaptım. Sonra Orlando ve Miami için haritalar çıkardım. Amerikan polisi gasp, tecavüz, oto hırsızlığı, cinayet gibi verilerini benimle paylaştı ve bu yolla o bölgenin haritalarını düzenledim. İlk konferanslarımı da orada verdim. Mesela, Orlando'da suçun en yoğun olduğu yer Disneyland civarıydı. Matematiksel olarak bunun neden böyle olduğunu anlattım.
- Neden öyleymiş?
- Gasp suçu yoğun olarak Disneyland civarında işleniyordu. Çünkü turistler üzerlerinde çok şey taşır ve genellikle yayadır. Bu gasp suçu için ideal bir denklem! Disneyland dışında gasp yoktu. Çünkü yerleşim yerleri başlıyor. İstanbul'a dönünce çalışmalarımı burada yapmaya başladım. İstanbul'un da bir suç haritası var ama sonuçlar değişken. Nüfusun yoğun olduğu yerlerde suç da yoğun.
- Siz suçlu analizi yapıyor musunuz?
- Biz suç analizi yapıyoruz. Suçlu profili çıkarmıyoruz. Ülkemizde suçlunun profiline çok ihtiyaç duyulmuyor. Çünkü bizde 20-30 cinayet işlemiş insan yok, seri tecavüzcümüz yok. Bazen olur gibi oluyor ama seri suç olayı Türkiye'ye görülmüyor. suçlar İngiltere, Amerika, Norveç gibi ülkelerde ortaya çıkıyor.
- Gelelim klişe soruya, neden Amerika'da seri cinayetler işleniyor da bizde işlenmiyor?
- 'Seri katil ülkemizde yok çünkü o kadar zeki insan yok' gibi bir yaklaşım var, ki bu tamamen yanlış. Seri katiller ortalama bir zekaya sahip insanlar. Genelde hiperaktif, şizofren ya da bipolar bozukluğa sahip kişilerden çıkıyor seri katiller. Türkiye'de insanlar birbirlerini tanıyor. ABD, İngiltere, Norveç gibi ülkelerde insanlar birbirini tanımıyor. Seri katil ve tecavüz vakaları genelde İngiltere, Hollanda, Danimarka, Almanya, Norveç, Kanada, Güney Afrika, Yeni Zelanda, Japonya gibi ülkelerde yaşanıyor... Bu ülkelerde kimse birbirine yakın değil, anne evladına bile yakın değil. Bizimki gibi toplumlarda, mesela İsrail, Filistin, Rusya, Yunanistan, Çekoslovakya, İtalya'da bu tür seri suç vakaları olmaz. Biz birbirimizi tanıyor ve saygı gösteriyoruz. Zaten rahatsızlığı olan kişilere her şeyden önce ailesi sahip çıkıyor.
ABD'DE ALGI KAYMIŞ
- Amerikan dizilerinde anlatılan suçlu yakalama hikayeleri ne denli gerçek?
- Gerçekle uzaktan yakından alakası yok. Türkiye'de neyse ki savcı ve hakimler var. ABD'de jüri sistemi var ve oradaki insanlar bu dizileri izleyerek karar veriyor. Ve o diziler, günün birinde jüri koltuğuna oturacak kişileri kötü etkiliyor. ABD'de algı o kadar kaymış ki, jüri herkese şüpheyle yaklaşıyor ama bir türlü 'suçlu' diyemiyor.
- Olay yeri uzmanları, suçlu analiz birimleri, anında ortaya çıkan bilgisayar verileriyle cinayetin çözülmesi de mi yalan?
- Olay yeri uzmanlarının, suç analizcilerinin hepsi sivil, hiçbirinin belinde silah yok. Bunların hepsi, polis dizilerinin yapımcısı Jerry Bruckheimer'ın başının altından çıkıyor. Olay yeri uzmanı elbette olay yerini inceler ama cinayet çözmek onun işi değil. Dizide bir kadın bilgisayarın başında oturuyor, amiri ona 'Bölgedeki tüm çocuk tacizcilerinin listesini çıkar' diyor. 10 saniye sonra veriler amirde! Böyle bir dünya yok. O listenin çıkması izinlere bağlı. Hakime yazı gidecek, izin verecek, liste çıkacak... O işler öyle 10 saniyelik heyecanlarla yürümüyor.