Karikatürler genç kalmamı sağlıyor

Hiç bilgisayarla tanışmamış, klavyeye dokunmamış çocuklarla, kullananların çizimlerinin karşılaştırıldığı bir çağdan geçiyoruz. Birileri merak ediyor, bunu araştırıyor; klavye kullanmayanların, kullananlara göre daha iyi çizim yaptığını, soyutlama yeteneklerinin daha başarılı olduğunu görüyor. Çocukken kekelediği için konuşmak yerine çizmeyi tercih eden ünlü çizer Salih Memecan da çizimle iletişim kuranlardan... Limon ve Zeytin karakterlerinin eğlenceli maceralarının anlatıldığı Sizinkiler adlı bant karikatürünün 22. yıla ve 27. kitaba ulaştığı günlerde Memecan'a "Kalem mi, klavye mi?" diye sorduk, çağı yakalamak için çizgi film sektörüne girilmesi gerektiğine kadar konuştuk.
- Kalem mi, klavye mi? Beyni çalıştırmak için hangisini daha etkili sizce?
- Benim tercihim kalem. Çünkü kalemle hislerini daha rahat anlatıyorsun. Anlatmaktan kastım, yazmak değil. Ama çizerek anlatmak çok daha başka bir beceri; yoruma açık, kafayı daha çok çalıştırıyor, hisleri daha iyi vurguluyor. Klavyede hisleri vurgulamak yetersiz kalıyor olmalı ki bir de parantez içinde surat resmi ekleniyor. Çizerek ve görsel yöntemle iletişim, ileride daha da önem kazanacak. Metin yerine videolar çıkıyor. Anne ve babalar da grafik bir dünyaya doğru gittiğimizin farkına vararak çocuklarının çizgi çizmesini, çizgi roman okumasını, videoyla kendini anlatmasını desteklemeli.
- Okuma yazmayı geç öğrenen çocukların anne babaları korkmasın, belki çocukları yetenekli bir çizer adayı...
- Çocuklarda çizmek bastırılmış, yazmak ve okumak öne çıkarılmış. Tamam yazmak ve okumak iyi ama birçok çocuğun beyin yapısı doğuştan yazmaya ve okumaya meyilli değil. Onlardan biri de benim. Ben konuşmaya çekinen, yazmayı beceremeyen, kendini çizgiyle ifade eden biriyim. Annem babam sağolsun... Öğretmenlerim ödevimi çizerek verince kabul etmiş. Şimdi bile bir konferansa bildiri sunmam gerekince 'Yazmasam, çizsem olur mu?' diye soruyorum. Onlar da 'Tabii' diyor. Her öğrencinin kendini ifade etmesi için çizme alternatifinin olması gerekir.
- Nasıl geçti bu kekemelik?
- Kendine güvenle... Bir noktadan sonra 'Artık kekelesem de önemli değil' diyorsun, kafana takmıyorsun. Kafana taktığın zaman kekeliyorsun. Bazen hâla konuşurken 'Şu kelimede kekeliyorum' diye aklıma gelirse, kekeliyorum.
- Toplantılarda sıkıldığınız için mi sürekli çizim yapıyorsunuz?
- Elim boş durmuyor. Bir defterim var, ona sürekli kafamdan geçenleri çizerim. Hatta son zamanlarda gazetelerin üstüne çizdiklerimin fotoğrafını çekmeye başladım. Bunları farkında olmadan çiziyorum. Mesela bir gazeteye uçak çizmişim ama neden çizdiğimi bilmiyorum.
- Çocuklarınız büyüdü. Şimdi eğlenceli konular için kimlerden besleniyorsunuz?
- Okullara gidip çocuklarla çok konuşurum. Bu bant karikatürlerini çizerek çocuklarla ayrı bir iletişim becerim oldu. Gençleri anlamamız için onların okuduklarını okumak, yaptıklarını yapmak lazım. Limon ve Zeytin'in bende böyle bir katkısı var. Gençlerle iletişim, genç kalmamı sağlıyor.
SİZİNKİLER YURTDIŞINDA DA GÖSTERİLECEK
- Sizinkiler'in çizgi filme de uyarlanması, farklı hedefler belirlediğinin de işareti mi?
- Çizgi film çok büyük bir endüstri... ABD'de bunun var olmasının nedeni, arkasında ciddi bir endüstrinin olması... Türkiye'de bu yoktu, yeni yeni anlaşılıyor. Benim başladığım yıllarda bunun kontratını yazacak avukat bile yoktu. Çocuklara ulaşmanın en pratik yolu televizyonda çizgi film yapmak. Bu da birkaç yıl sürecek, sonra her çocuğun iPad'i olacak, oradan ulaşacak. Sizinkiler, TRT Çocuk'taki çizgi filmiyle gazete ve kitap alamayan kitleye ulaşıyor. O da çok popüler oldu.
- Yoksa Japonlar'la rekabeti mi düşünüyorsunuz?
- Bu yıl Cannes'da çizgi filmlerin buluştuğu Mipjunior fuarına biz de katıldık. Dünyanın her yerinden çizgi film yapımcıları ve alıcıların buluştuğu fuarda, sanatçılar çizgi filmlerini gösteriyor. Sizinkiler anormal bir ilgi gördü. Dağıtım şirketleri görüşmeleri sürdürüyor. Çok yakında Limon ve Zeytin çizgi filmleri yurtdışında da gösterime girecek.
- İnternet oyunlarına çok ilgi varken, bizde niye iyi çizgi film senaryosu yazılmıyor?
- Çizgi film sektörü, o kadar bakir bir alan ki... Bizde çizgi film senaryosu yazacak gençler yetişmedi. Çünkü böyle bir iş yoktu. Şimdi yavaş yavaş ihtiyaç doğdukça, onlar da yetişiyor. Başbakan 'Türk otomobili yapalım' diyor ya, bırakalım otomobili, Türk çizgi film karakterleri yapalım. Çünkü bu devrin işi. Çok daha kârlı ve önemli. Bunu Japonlar yaptı, Manga'lar, Anime'ler dünyayı sardı. Güzel sanatlar, çizgi film, tasarım çağının sektörleri... Bunların desteklenmesi ve piyasasının da dünya olması lazım. Onun için Limon ve Zeytin; oradaki ev, tipler, konular evrensel.
SİYASET VE CİNSELLİK YOK
- Sizinkiler'i çocuklar kadar yetişkinlerin de okumasının sırrı ne?
- Aslında Sizinkiler çocuk kitabı, ama aile olduğu için herkesin ilgisini çekiyor. En büyük avantajı da renkli ve yazısının kısa oluşu. Zamanla şunu da fark ettim, çocuklar tahmin ettiğimizden daha çabuk öğreniyor, daha çok şey biliyor. Bazen bir kelime kullanırsam çocuklar anlamaz diyorum ama çocuk bilmese bile hemen soruyor, öğreniyor ve o kelime onun sistemine giriyor.
- 'Asla kullanmam' dediğiniz kelimeler, temalar var mı?
- Evet, asla yapmayacaklarımla sık sık yapacaklarım var. Siyasi karikatürlerimin aksine Sizinkiler'de asla siyaset yok. Ayrıca cinsellik, vahşet, sigara, içki ve Türkçeyi kötü kullanmak da yok.