Dünyanın en gizemli kitabının şifresi çözüldü

Egzotik bitkiler, gizemli insanlar ve yıldızlar... Sayfaların altı, üstü, sağı, solu çizimlerle dolu. Çizimlerden arta kalan boşluklarda ise metinler yer alıyor. Belli ki metinlerle resimler arasında bir bağlantı var. Ama ortada önemli bir problem var. 600 yıllık el yazması kitapta yazılanlar bilinen hiçbir dilde anlam ifade etmiyor. Kitap, 1912 yılında antika kitap koleksiyoncusu Wilfrid Voynich tarafından İtalya'da satın alınmasının ardından kamuoyunun dikkatini çekti. El yazmasında kullanılan dil ise farklı alanlardan uzmanlar tarafından incelenmesine rağmen günümüze kadar gizemini korudu. 15. yüzyıla ait olduğu anlaşılan kitabı inceleyen kriptologlar, şifre çözücüler, bilim adamları metindeki tek bir sözcüğün bile ne anlama geldiğini bulamadı. Botanikçilerin bitki çizimleri üzerinden metni anlama çalışmaları da sonuçsuz kaldı. Taa ki geçen aya kadar... İngiltere'deki Bedfordshire Üniversitesi'nde çalışan uygulamalı dilbilim profesörü Stephen Bax, Yale Üniversitesi'nde korunan kitaptaki 10 sözcüğün şifresini çözdüğünü, 14 sembolün ise ne anlama geldiğini tespit ettiğini açıkladı. Üniversitenin ödüllü profesörü, adeta Indiana Jones'un ayak izlerini takip edip analitik bir yaklaşımla 600 yıllık el yazmasının şifresini kırdı.
TÜRKİYE'DE DE YAZILMIŞ OLABİLİR
200'den fazla sayfadan oluşan el yazması kitapla ile ilgili bugüne kadar bilinen hiçbir şey kesin değil. İlginç şekiller ve bitki çizimlerini içeren kitap, karbon tarih saptamasına göre 1404-1438 yılları arasında yazılmış. Rönesans dönemi İtalyası'na ait olma ihtimali yüksek. Ama bu teoriyi de sarsan bazı çelişkiler var. Örneğin sayfalardaki ay çiçekleri. 15. yüzyıl Avrupası'nda ayçiçeği henüz yetişmiyordu. Profesör Pax'a göre de el yazması en az 600 yıllık. Kitabın bir çalışma grubu tarafından elde edilen bilgileri aktarma amaçlı yazılmış olma ihtimali yüksek. Bu grup, Avrupa'ya yakın bir yerde, örneğin Türkiye, İran ya da Kafkasya'da yaşamış olabilir. Savaş sırasında ölmüş olmaları da ihtimal dahilinde.... Profesör Bax, Voynich el yazmalarını çözerken ortaçağ el yazmalarına ilişkin bilgi birikimini, Arapça gibi Sami dillerine olan yatkınlığını kullanmış. Dikkatli bir dil analiziyle metni kelime kelime incelemiş. Çalışmalarını şöyle özetliyor: "Metindeki belli kelimeleri incelerken zamanında Mısır hiyeroglifleri ve diğer gizemli metinleri başarıyla çözümleyen yaklaşımları takip ettim. Sonra da bu kelimeleri kullanarak metni anlamaya çalıştım. El yazması yıldızların ve bitkilerin illüstrasyonlarını içeriyordu. Bazılarını Arapça ve ortaçağa ait diğer dillerdeki bitki reçetelerinden isimleriyle teşhis etmem mümkün oldu. Ve sonra şifre çözümlemelerine başladım ve heyecan verici sonuçlar elde ettim." Pax'ın çözümlediği sözcükler arasında yedi yıldız çiziminin hemen yanında yer alan 'Taurus' (Boğa burcu) ve kantoron bitkisinin resminin yanında görülen 'Kantairon' sözcüğü bulunuyor. Bax'ın çözümlemeleri el yazmasının bir kısmını içerse de dilbilim ve kriptoloji dünyasında heyecan yaratmaya yetti. Çalışmalar, metnin tamamen çözülmesi yolunda bir dönüm noktası olarak görülüyor.
Derleyen: Meltem Fıratlı