Altı yaşındaki ABD'li Etan Patz, 25 Mayıs 1979'da kayboldu. Küçük çocuğun babası, kayıp ilanları bastırdı, fotoğraflarını etrafa dağıttı ve Etan'ın kayboluşu zamanla kitlesel bir olay haline geldi. Medyada ilk kez kayıp bir çocukla ilgili geniş çaplı haberler çıkmaya başladı. Yaşanan trajedinin farkına varan dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan 1984'te "Her yıl ABD'de binlerce kayıp çocuk vakası oluyor. Çocuklar bizim en değerli varlıklarımızdır. Biz onlara daha iyi bir dünya kurmak için varız. Kayıp çocuk olayları hepimizin sorumluluğunda, bunun için mücadele etmeliyiz" sözleriyle 25 Mayıs'ı, Ulusal Kayıp Çocuk Günü olarak ilan etti. Ulusal Kayıp Çocuk Günü, 2010 yılından bu yana da tüm dünyada tanınarak uluslararası oldu. Bu günün amacı, çocuğu kaybolan ailelerin derdine ortak olmak, çocuklu ailelerin daha dikkatli ve bilinçli olmasını sağlamak. Türkiye'de de kayıp çocuklarla ilgili ilk etkinlik 2011'de yapıldı. 33 yıl aranan küçük Etan Patz'ın katili ise iki yıl önce teslim oldu.
Hangi ülke, nasıl önlem alıyor?
Dünyada her beş dakikada bir çocuk kayboluyor. Her ülkenin kendine göre yöntemleri var ama ne sayı azalıyor ne de acı. Kimi ülke çocuk doğmadan korumaya başlıyor, kimi de teknolojik çözümler arıyor:
İngiltere: Her kent ve bölgede çocukları korumakla görevli birimler var. Çocukların istismardan nasıl korunacağı, bu durumda ne yapması gerektiği hakkında eğitimler veren kurum ve kuruluşların yanı sıra her kentten istismara uğrayan çocuk ve ailesine danışmanlık hizmeti veriliyor.
Fransa: Devlet, çocukları anne karnından reşit olana kadar maddi ve manevi anlamda danışmanlarıyla yakından takip ediyor. Çocuk istismarı ve kaçırılmasıyla ilgili suçlara da ağır cezalar veriliyor.
Almanya: Çocuk Koruma Yasası ile polis, sosyal hizmetler, gençlik yetkilileri ve çocuk doktorları aynı çatı altında yer alıyor. Herhangi bir suç işleyen kişi, çocuklar ya da gençlerle ilgili hiçbir organizasyonda yer alamıyor. Çocuk istismarı suçları, ağır para ve hapis cezasına çarptırılıyor.
ABD: Akıllı telefon uygulamasıyla çocuk tacizcisi olduğundan şüphelenilen kişiler anında ihbar ediliyor. Kayıp bir çocuk ihbarı varsa, akıllı telefon kullanıcılarına yollanan kimi fotoğraflı mesajla teknolojiyi kayıp çocuğu bulmak için işler hale getiriyor. Her yıl binlerce kayıp çocuk olayı yaşanan ABD'de, bu nedenle her dönem yeni federal yasalar çıkarılıyor.
Avrupa Birliği: AB Komisyonu 'Alo Kayıp Çocuk 116 000' hattını, 2007'den beri kullanıyor. Kayıp olarak bildirilen çocuk için anında alarma geçilerek kitle iletişim araçlarında bildiriler yayınlanıyor. Bu hat sadece AB ülkelerinde kullanılabiliyor.
Aile küçükleri bilinçlendirmeli
Çocukların korunmasında anne babaların dikkatli olması gerektiği kadar çocuğun bilinçlendirilmesi de önemli. Çocuğunuzla kendi güvenliği hakkında konuşun. Bu konuşmayı örneğin birlikte yemek masasında otururken ya da okula giderken yapabilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken diğer hususlar da şunlar:
Çocuklara ad ve soyadlarını, adreslerini ve telefon numaralarını öğretin. Size cep telefonunuzdan ya da iş yerinizden nasıl ulaşabileceklerini öğretin. Acil bir durumda ya da korktukları zaman arayabilecekleri güvenilir bir yetişkinin olduğundan emin olun.
Bilgisayarın çocuk odası yerine evde ortak kullanım alanında kullanılmasını sağlayın. İnternette hangi siteleri ziyaret ettiklerini ve ne kadar süreyle kullandıklarını denetleyin.
Çocukla birlikte okulun çevresinde yürüyün ve takip edilme gibi bir durum olduğunda yardım isteyebileceği güvenilir yerleri belirleyin. Tanımadıkları kişilerden hediye almamalarını söyleyin.
Çocuğa kendini tedirgin hissettiği durumlarda insanlara hayır demesinin normal olduğunu öğretin. Haberiniz olmadan bir yabancının otomobiline binmemesi için uyarın.
Tanımadıkları kişilere karşı mesafeli olmalarını, korktukları anda da bağırmasını, çığlık atmasını öğretin.
Türkiye'de evden kaçan sayısı çok
İçişleri Bakanlığı'na bağlı Kaçakçılık İstihbarat Hareket ve Bilgi Toplama Dairesi'nin (KİHBİ) verilerine göre Türkiye'de 15 bin 907 kişi kayıp. Bu arada kayıp çocuk sayısında da artış dikkati çekiyor. 2008 ile 2011 arasında kayıp çocuk sayısı bin 142, 2012'de 2 bin 117, 2013'te ise 5 bin 573 oldu. Araştırmalar Türkiye'de kaybolan çocukların yüzde 80'ini evden kaçanların oluşturduğunu ortaya çıkartıyor.
90 milyonu sokakta yaşıyor
Yılda yaklaşık 3 milyon çocuk kayboluyor.
Dünyada 90 milyon çocuğun sokakta yaşadığı tahmin ediliyor.
Çocuk ticaretinin en fazla olduğu ülkeler Afrika, Güneydoğu Asya ve Balkan ülkeleri.
Dünyada kayıp çocuk riski yüzde 30.
Her gün 3 binden fazla çocuk kaçırılarak fuhuşa zorlanıyor.