Samandan bir topun savaşa gol attığı gün

Önce Alman mevzilerinden bir melodi yükselmeye başladı. Yeri göğü inleten bombaların, havada uçuşan mermilerin ıslık sesinin yerini, Noel şarkısı Stille Nacht / Sessiz Gece aldı. Çok değil 70-80 metre ötedeki İngiliz mevzilerinde önce bir şaşkınlık hakim oldu. Ama çok geçmeden onlar da İngilizce Noel şarkılarıyla karşılık verdiler düşman askerlerine. İki taraf birbirine alkışlarla, ıslıklarla eşlik etmeye başladı dakikalar içinde. Ardından Alman mevzilerinden bir beyaz bayrak sallandı... Bir Alman askeri biraz da çekinerek, yavaşça siperden uzattı başını. Onu birkaç arkadaşı daha izledi. Almanları gören İngilizler de aynı şekilde siperden çıktı. Ortada buluşup el sıkıştılar. "Bugün Noel" dedi Alman asker. Savaştan önce İngiltere'de çalıştığı için 'düşmanlarının' dilini biliyordu. "Siz ateş etmezseniz biz de etmeyiz." İnsanlık tarihinin en spontane, en anlamlı ateşkeslerinden biri işte böyle başladı. 1. Dünya Savaşı'nın beşinci ayında, 24 Aralık günü, Belçika'nın Ypres bölgesinde, karşı ordulardaki gençler, evlerinden, ailelerinden uzak bu ilk Noel'de savaş yerine barışı seçmişti. İmparatorun, askerin moralini yükseltir diye cepheye yolladığı küçük Noel ağaçlarıyla süslendi Alman siperleri. İki tarafın askerleri koyu bir sohbete daldı. Kimisi cebinden aile fotoğraflarını çıkarıp, belki de o fiili ateşkes bittiği anda süngüyü saplayacağı gence çocuklarını anlattı. Yemekler ikram edildi, sigaralar paylaşıldı. Ölülerini birlikte gömdüler. Birliklerde görevli berberler, hangi taraftan olduğuna bakmaksızın sırayla saç tıraşı yapmaya koyuldu.

BİR TEK O 'AVUSTURYALI' BARIŞI İSTEMEDİ

O tarihi ana tanıklık edenlerden biri de İngiliz Çavuş Clement Barker'dı. Noel'den birkaç gün sonra evine yolladığı mektubu, yeğeni Rodney yıllar sonra şans eseri çatı katında bulmuştu. Çavuş Barker, tüm bu inanılmaz olaylar yaşanırken bir anda kendi siperlerinden bir futbol topunun fırlatıldığını anlatıyordu. İplikle tutturulmuş bir tutam samandan yapılma bir top... İki taraf askerleri bir anda kendilerini kıyasıya bir maçın ortasında buldu. Tahta çubukların ucuna iliştirilen miğferler kale direği oldu. Artık siyasilerin güç oyununda heba olan birer piyon, ölüm kusan birer savaşçı değil, içlerindeki çocuğu koy veren, tek derdi samandan topu rakip kaleye yollamak olan sıradan birer gençti hepsi. Mevzilerini değil kalelerini savunuyorlardı artık... Futbolun dili, savaşın diline üstün gelmişti. Ama günlerdir süren çatışmalar, ölümle koyun koyuna uykusuz geceler yorgun düşürmüştü hepsini. Bir saat sonra uykuya teslim oldu bedenleri. Rivayete göre maçı Almanlar 3-2 kazandı. Belli ki İngilizlerin Almanlara şansı o zamanlarda bile tutmuyordu. Ypres'teki ateşkes, kısa sürede yaklaşık 750 kilometrelik bir hatta dalga dalga yayıldı. Tabii bu duruma çok sert muhalefet edenler de çıktı. O günlerde yazdığı mektuplar ve tuttuğu günlükler, 85 yıl sonra oğlu tarafından yine evin çatı katında tesadüf eseri bulunan Alman üsteğmen Kurt Zehmisch, 'dostluk maçı'nın yapıldığı alana çok yakın bir noktadaki Avusturyalı bir askerden bahsediyordu. Çelimsiz Avusturyalı, savaş alanında böylesi bir yumuşamaya asla müsamaha edilmemesi gerektiğini ateşli bir dille savunuyordu. Ve o Avusturyalı, 25 yıl sonra 2. Dünya Savaşı'nın 'mucidi' olacaktı. Zehmisch'in anıları, diğer mektup ve belgelerle birlikte yıllar sonra Büyük Savaşta Küçük Barış adıyla kitaplaştırıldı. Her iki dünya savaşını da başlatmanın utancı ve ağırlığını her an hisseden Almanlar, kısacık süren ama nesiller boyu ilham veren böylesi anlamlı bir ateşkesi başlatan taraf olmakla teselli buldu. Zehmisch savaştan mucize eseri sağ çıktı. Asıl mesleği olan öğretmenliğe döndü. 2. Dünya Savaşı patlak verdiğinde ise tekrar orduya yazıldı. Kızıl Ordu'ya esir düştü ve bir daha ondan haber alınamadı. Kim bilir belki de son nefesini verirken gözünün önünden, savaşı samandan bir topla alt ettikleri o gün geçiyordu.

BİR ATEŞKES DE BU TOPRAKLARA LAZIM

1914'ün Noel'inde o gençlerin yaptığı, savaşın anlamsızlığı ve yıkımına isyandan başka bir şey değildi. 10 milyon cana mal olan tarihin en kanlı beşinci savaşında, insanlık tarihinin en kutsal ve dramatik parantezlerinden birini açtılar. Parantez kapandıktan sonra, o gün sohbet ettikleri, futbol oynadıkları insanları öldürmeye kaldıkları yerden devam ettiler belki... Ama birkaç günlüğüne de olsa içlerindeki 'insanın' baruta, süngüye galip gelmesini sağladılar. 1914 Noel Ateşkesi'nde düşman orduların gençleri, savaş alanını futbol sahasına çevirirken, aynı savaşta yüz binlerce şehit veren bir başka ülkenin torunları ise bir asır sonra bugün, futbol sahasını savaş alanına çevirmekle meşgul... Ve ekilen nefret tohumlarına bakmaksızın futbolda yaşadıkları hayal kırıklıklarına çare arıyorlar. Nefretin, kavganın, öfkenin ekildiği yerde, başarının yeşermeyeceğini göremiyorlar. İşte o yüzden bu ülkeye cephede şarkı söyleyecek, başını siperden çıkarıp karşı tarafa elini uzatacak birkaç cesur adam, çok acil bir ateşkes lazım.