Zamana direnen usta

Saat ustası Ali Rıza Balcı (64), İstanbul'da mekanik saat tamir eden tek isim. İstanbul Kapalıçarşı'daki küçük mü küçük dükkanında geçmişten günümüze yadigâr binlerce saati hiç usanmadan, büyük bir titizlikle yıllarca hayata döndürdü. Yurtiçi ve yurtdışındaki saat tutkunları kapısını aşındırdı, koleksiyonerler ona sormadan tarihi saatleri almaz oldu.
Trabzonlu Balcı'nın saatlerle buluşma hikayesi ise 40 yıl öncesine dayanıyor.
Memleketinden kalkıp geldiği İstanbul'da İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü'nde okurken Kapalıçarşı'daki İç Bedesten'de Mustafa Gürgel'in yanında mekanik saatlerle tanışmış. Genç yaşında Saatçiler Derneği Yönetim Kurulu'na girdikten sonra da zamanın en iyi yedi saat ustasını bir araya getirip saatçilik eğitimini başlatmış. O da bu yedi ustanın yanında mekanik saat tamirinin inceliklerini öğrenmiş. Kendini pratik yapa yapa geliştirmiş. Modern saatler çıktıkça mekanik saatlerin pabucu dama atılsa da zamana karşı direnen Ali Rıza Usta mekanik saatlerin dünyasında yaşamayı tercih etmiş hep. Son 20 yıldır aynı dükkanda 200-300 yıllık, değerli cep saatleriyle büyülü bir dünya sunuyor insanlara.
PADİŞAH SAATİ TAMİR ETTİ
Saatlerin efendisi Ali Rıza Usta'nın elinden Osmanlı'nın son beş padişahının da, Avrupalı prenslerin de saatleri geçmiş. Ali Rıza Usta gururla dükkanının duvarında asılı fotoğrafı gösterip "Bu mekanik saat İstanbul'daki bir koleksiyoncuya ait. Abdülmecit için yapılmış; bir tarafta kendi resmi diğer tarafta Haliç resmi var. Bugünkü değeri 300 bin lira. Komplike bir saat, elimden bu tarz bir sürü saat geçti" diyor. O sadece mekanik saatleri tamir etmiyor, altı ay uğraşarak mekanik bir saat yapabilecek düzeyde bilgisi var. Zaten saat onun için tutku olduğundan zamanında mekanik saatler yapmış.
Eline aldığı bir saati bize göstererek "Bu dükkanda her saat başka bir saati bekliyor. Zamanı gelince bozuk bir mekanik saat gelecek, buradaki saatler onlara parçalarını devredecek" diyor.
Saatçilik mesleğinin sabır işi olduğunu anlatıyor: "Sabırsız ve sinirli olursanız, saatçi olamazsınız! Labirentin içine girdiğinizde bir yerden çıkarsınız ama saat tamir ettiğinizde öyle bir yere gelirsin ki artık çıkış yoktur! Titiz davranmazsan saat ölür. Bir saatin kusurunu öğrenip tamirini bitirmeden geceleri gözüme uyku girmez."
O, birçok antika saatin tamirini yapabilmek için yıllarca bulmaca çözer gibi araştırma yapmış, saatlerle ilgili kitapları okumuş. Türkiye'nin dört bir yanından saat geliyor ona. Camiler, kiliseler ve kulelerdekiler gibi büyük saatlerin tamirini de bilen Ali Rıza Usta, bu bilgilerini aktarabileceği bir çırak bulamadığı için ise hüzünlü.
Her gün sabahın erken saatlerinde Kapalıçarşı'daki dükkanında aileden yadigar, kuşaktan kuşağa aktarılan antika ve değerli saatlerin müşteriler tarafından ona getirilmesini dört gözle bekliyor; modern zamana direniyor.

SAAT MÜZESİ HAYALİM
Yıllarca saatlerle ilgili parçalar toplayan, hatta saat tamirinde kullanılan aletleri eskicilerden, nalburlardan ve Türkiye'nin dört bir yanından bulup Kapalıçarşı'daki deposunda saklamaya başlayan Ali Rıza Usta'nın hayallerini saat müzesi süslüyor: "Şu an elimde 100 ila 300 yıllık binden fazla tarihi, saat tamiri için alet bulunuyor. Gelecekte saat müzesini kurmak hayalim, nesillere bırakacağım tek şey bu müze olacak. Yetkililerin yer konusunda yardımcı olmasını bekliyorum" diyor.