Tezgahların gişe kralı Nollywood

İçinde "Esaret"in geçtiği filmleri bir düşünün. Aklınıza hemen Esaretin Bedeli ya da 12 Yıllık Esaret gibi Hollywood yapımları gelecektir. Peki, Esaretle Yaşamak filmini hiç duydunuz mu? Muhtemelen çoğumuzun 1992 yapımı bu film hakkında bir bilgisi yok. Film Nijerya'da çekildi. Yapımcısı bir tüccardı. Oyuncuların hepsi amatördü. "Motor" dendikten sadece 1 ay sonra montajı bile tamamlandı. Çekimlerde basit bir kamera kullanıldı. Sadece 12 bin dolarlık bütçe ile çekildi. Hiçbir sinemada gösterime girmedi. Video kasetler üzerinden dağıtımı sokaklarda seyyar satıcılar aracılığıyla yapıldı. İlk ayda 1 milyondan fazla sattı. Film ülkenin kaderini değiştirdi. 170 milyon nüfusuyla Afrika'nın en kalabalık ülkesi Nijerya'nın sinema dünyası olan Nollywood, bu film sayesinde doğdu. UNESCO'nun verilerine göre Nollywood şimdilerde, dünyanın en fazla film üretilen ikinci piyasası haline geldi. Birinci sırada Hint sineması Bollywood geliyor. Hollywood ise üçüncü sırada. Tabii ki Hint ve Nijerya sineması, Hollywood gibi küresel çapta etki yapamıyor. Ama Nollywood etkisi Afrika kıtasında hızla yayılıyor. Nijerya, 510 milyar dolar civarındaki GSMH ile kıtanın en büyük ekonomisi ve aynı zamanda bölgenin en büyük petrol üreticisi konumunda. Nollywood da Nijerya ekonomisine yılda 1 milyar dolardan fazla gelir getiriyor. Yaklaşık 1 milyon Nijeryalı, filmler sayesinde geçimini sağlıyor. Ülkede çiftçilerden sonra en çok sinema emekçisi var. Resmi rakamlara göre Nollywood'da 2013 yılında 1844 film piyasaya çıktı. Günümüzde haftada 50'den fazla film yapılıyor. Üstelik Nijerya genelinde sadece 14 sinema salonu var. Boko Haram terörü, etnik çatışmalar ve şiddet olayları nedeniyle sinemalar hala açılamıyor. Ayrıca halk güvenlik riski nedeniyle geceleri dışarıya çıkamıyor. Hal böyle olunca milyonlarca Nijeryalı, Nollywood filmlerini DVD olarak alıyor. Bir DVD'nin fiyatı en çok 5 dolar oluyor. 1 hafta içinde çekilen filmlerin bütçesi 10 ile 15 bin dolar arasında değişiyor. Ama bu filmler bile tezgahlarda yeterince gişe yapıyor.

HAFTADA 50 FİLM
Nollywood filmlerinin ünü son zamanlarda Nijerya sınırlarını aştı. Tanzanyalı gazeteci Songa wa Songa, "Tanzanya'da binlerce kişi Nollywood sayesinde Nijerya aksanı ile konuşuyor" diyor. New York Times'taki habere göre de 2000'lerin başında video kasetler aracılığıyla Afrika'ya yayılan Nijerya filmleri, artık televizyonlarda ve internette milyonlarca kişiye ulaşıyor. Filmlerin etkisiyle Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Mozambik, Zimbabve veya Gana'da kadınlar saçlarını Nollywood yıldızları gibi kestiriyor. Haberin başında bahsettiğimiz gibi Nollywood'un doğumu 1992'deki Living in Bondage-Esaretle Yaşamak filminin tezgahlara düştüğü dönem olarak kabul ediliyor. Ancak aslında Nijerya filmleri öncesi de var. İngiltere sömürgesi oldukları dönemlerde yerli filmlerin ilk önce Londra'ya gönderilip onaylanması gerekiyordu. Dolayısıyla o tarihlerde Nijerya filmleri yok denecek düzeydeydi. 1960'daki bağımsızlığın ardından da sıkça yaşanan askeri darbeler nedeniyle yine istenilen seviyelere gelinemedi. 80'lerde ise filmler Hollywood standartlarında çekilmeye çalışıldı. Bu da tutmadı. Esaretle Yaşamak filmi, Nijeryalılara bekledikleri mesajı verdi: Bir kamera yeter. Nollywood ifadesi ilk olarak New York Times gazetesi tarafından kullanıldı. 2002 yılında gazeteci Matt Steinglass, Nijerya sinemasından bahsederken bu kelimenin doğmasını sağladı. Yönetmenlere göre, Nijerya'da anlatılacak hikaye çok.