Son Güncelleme: Cumartesi 03.06.2017
Orucun sayısız yararlarının bilimsel ispatı
Geçtiğimiz hafta orucun beyne olan faydalarını yazmıştık. Yazının gördüğü ilgi üzerine bu hafta da, orucun sağlığımıza diğer olumlu etkilerini gösteren bilimsel çalışmaları aktarıyoruz
Beyin türevli nörotrofik faktör (BDNF hormonu), BDNF geninde sentezlenen, nörotrofin ailesinden bir büyüme faktörü olan salgı proteinidir.
BDNF; nöron gelişimini, canlılığını ve işlevlerini devam ettirmekte çok önemli rolü olan bir hormondur. Prozac gibi anti-depresan ilaçların, BDNF hormonu salgısını artırdığı bilinmekte. Dolayısıyla bu hormonun depresyonu iyileştirmede önemli bir rolü olduğu düşünülüyor.
Bu hormon, spor gibi yoğun fiziksel aktiviteler sonucunda da salgılanır, sporun depresyona iyi geldiğinin düşünülmesinin sebebi budur.
Nitekim John Hopkins Üniversitesi'nden Mark Mattson'un fareler üstünde yaptığı deneylerde, tekerlekte dönerek yoğun aktivitede bulunan farelerde BDNF hormonunun arttığı ve bu farelerde depresyonun daha az olduğu gösterilmiştir.
Oruç tutan ve uzun süre aç kalan insanların bedenlerinde, spor aktiviteleri gibi fiziksel yorulmalarda gösterilene benzeri tepki gösterilir ve BDNF hormonu salgısı artar. Bu nedenle oruç tutmak, BDNF hormonu salgısını artırarak depresyonu azaltmakta. Nitekim Mark Mattson, bir süre aç kalınıp sonra serbest yemek yenilen oruçlarda (intermittent fasting), insanlarda mutluluk hissinin arttığını göstermiştir (Ramazan'da Müslümanlar'ın tuttuğu oruç da literatürde 'intermittent fasting' olarak bilinen orucun kapsamında yer almaktadır.) BDNF hormonunun aynı zamanda beyin hücrelerinin yenilenmesinde etkili olduğu, motivasyonu artırıp, hafızayı güçlendirdiği, Huntington hastalığı, Parkinson hastalığı ile beyin felci riskini azalttığı bilinmektedir.
2009 yılında Andreas Michaelson grubunun yaptığı araştırmada, orucun depresyonu azalttığı ve kronik ağrısı olan hastalarda anksiyeteyi yüzde 80 oranında düşürdüğü gösterilmiştir (bu çalışma terapötik oruç -therapeutic fasting- üzerine yapıldı).
Michaelson bu durumu BDNF hormonu dışında, orucun ikinci gününden sonra vücutta endorfin salgısının artmasına bağlamaktadır.
Ki gene bu hormon spor sırasında da salgılanmaktadır. 2003 yılında yaptığı bir başka araştırmada Michaelson, orucun sekizinci gününden sonra uyku kalitesinde artış olduğunu gösterdi.
BİRÇOK KANSER TÜRÜNDEN BİZİ KORUYOR
İnsülin benzeri büyüme hormonu 1 (IGF-1), özellikle çocuklukta büyümede önemli rol oynayan IGF-1 geninde sentezlenen bir hormondur. Karaciğerde sentezlenen bu hormonun sentezi, tüm hayatımız boyunca devam eder ve özellikle ergenlik çağında en yüksek miktarına ulaşır. Büyüme çağında önemli olsa da bu hormonun ileri yaşlarda ciddi yan etkileri olduğu bilinmekte. Mesela bu hormon, kolon kanseri, göğüs kanseri ve prostat kanseri riskini artırmaktadır. Ayrıca bu hormonun yaşlanmayı hızlandırdığı da bilinmektedir.
Dolayısıyla IGF-1 hormonunda düşüşün, kansere karşı koruduğu ve yaşlanmayı yavaşlattığı düşünülmektedir.
İnsan ve fareler üstünde yapılan araştırmalar gösteriyor ki 2-5 gün içinde oruç tutmanın sonucunda kandaki IGF-1 hormonunda yüzde 50 civarında, glikozda yüzde 30 civarında düşme, IGF-1 hormonunu bağlayıp durduran IGFBP1 hormonunda 5-10 katı artış gözlemlenmiştir.
Orucun hızlı ve etkili bir şekilde IGF-1 hormonunu düşürmesi sonucunda; kolon kanseri, göğüs kanseri ile prostat kanseri riskini azalttığı ve yaşlanmayı geciktirdiği söylenebilir. Nitekim Valter Longo ve çalışma arkadaşlarının 2010 ve 2012 yılında yaptığı çalışmalar, orucun kandaki glikoz, IGF-1 ve insülin seviyesinde yarattığı düşüş ile IGFBP1 oranındaki artışın, tümör engelleyici bir ortam yarattığını, bu yeni ortama adapte olamayan mutasyon geçirmiş kanser hücrelerinin ölümünün kolaylaştığını gösterdi.
ŞAŞIRTAN GERÇEKLER
DOĞRU BİLDİĞİMİZ YANLIŞLAR
SÖZLER
Kendinin ne olduğunu bilen insan, bazı kendini bilmezlerin hakkında söylediklerinden etkilenmez. (İbn Sina)
GÜNCEL HABERLER
TAKLİT ETMEK YARATICILIĞI ARTIRIYOR
Yaratıcılığınızın olmadığını ya da kendi kendinize özgün birşey üretemediğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Bir konuda becerinizin olmadığını sanıyor ve kendinizi durduruyor olabilirsiniz. Ancak yapılan bazı araştırmalar sonucunda uzmanlar, başkalarının yaratıcılığını ve ürünlerini taklit ederek ya da birebir kopyasını yaparak da kendi yaratıcılığımızı geliştirebileceğimizi söylüyor. Başkalarının sanat eserlerini gözlemlemek, örneğin uzun süre başkasının yaptığı resimlere sadece bakmak bile, kendi yaratıcılık düzeyimizi artırmakta. Bu çalışmalarda dikkat çeken bir başka detay ise kopyalamak ya da gözlem yapmanın yaratıcılığımız üzerindeki etkisinin, teknik ya da somut eserlere değil, soyut çalışmalara baktığımızda daha fazla olması. (Kaynak: PsychologyToday, 9 Nisan 2017)
MATEMATİKLE ZAMANDA YOLCULUK OLASILIĞI
British Columbia Üniversitesi'nden birkaç araştırmacı, zaman makinesi için matematiksel bir model ortaya attı. Araştırmacılardan uzmanlık alanı Einstein'ın genel görelilik teorisi olan Benjamin Tippett, matematik ve fizik kullanarak, zamanda yolculuk için bir yöntem tanımlayan bir formül oluşturarak bu çalışmayı yayımladı. Tippett, "İnsanlar zaman yolculuğunu kurgu olarak düşünüyorlar" diyor ve ekliyor "Bunun mümkün olmadığını düşünmeye eğilimliyiz, çünkü gerçekte yapamıyoruz, ancak matematiksel olarak bu mümkün. Alanımdaki uzmanlar 1949'dan beri matematiksel zaman makineleri olasılığını keşfediyorlar. Benim araştırmam bunu yapmak için yeni bir yöntem sunuyor." (Kaynak: Classical and Quantum Gravity, 34, 9, 095006, 27 Nisan 2017)
BİLİM TARİHİNDEN NOTLAR
PİSAGOR'UN MİSTİK TARİKATI VE FASULYE YASAĞI
BİLİMSEL BİLMECELER
Not: Cevaplar haftaya Pazar SABAH'ta
GEÇEN HAFTANIN ÇÖZÜMLERİ:
EN SON HABERLER
- 1 Kuruluş Osman’ın Ulcay’ı Ümit Kantarcılar’dan samimi açıklamalar! “Dizi ve sinema sektöründeki başarımız tesadüf değil”
- 2 Dünya çatışıyor ABD kazanıyor
- 3 Türklerin Lahey’deki hayatı: Gurbet, gözyaşı ve umut
- 4 Bu turun farkı kadınlar
- 5 Sessiz lüksün sembolü
- 6 Düşünceleriniz hayatınızı yönlendiriyor
- 7 Atalarının mirasını fotoğrafta yaşatıyor... Adıyamanlı kadınların kültürel mirası: Kofi
- 8 Osmanlı alimlerinin 150 yıllık kayıp hikayesi
- 9 Başkasına yardım derken kendini unutma
- 10 Moda, kadın sporcuların peşinde