Bir Macar hekimin gözünden Osmanlı

Yıl 1905. Avusturya- Macaristan İmparatorluğu Donanması'na ait bir filo Akdeniz sularında tatbikatta. Birkaç günlük tatbikatın ardından ilk uğradıkları yer Yunanistan olur. Avusturya-Macaristan Taurus adlı istasyon gemisi ise Osmanlı sularına doğru yola çıkar. İzmir'e demir atan donanma gemisinde Avusturya-Macaristan Donanma Komutanı Mieczyslaw Pietruski vardır. İzmir'in tarihi güzelliklerini birlikte gezer geminin mürettebatı. Gemide biri daha vardır. Adı Dr. Dezso Bozoky. Avusturya-Macaristan Donanma Hekimi.
GÜNYÜZÜNE ÇIKARILDI
Hekim kimliği dışında bir özelliği daha vardır, fotoğraf çekme merakı. 34 yaşındaki genç donanma hekimi elinde fotoğraf makinası, İzmir'in sokaklarını, binalarını fotoğraflar ilk olarak. Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid'in daveti üzerine İstanbul'a sefere çıkarlar. Burada II. Abdülhamid amirali ve subayları huzuruna kabul eder. Dr. Bozoky de bu İstanbul ziyaretinde İstanbul'a dair ilk fotoğraflarını çeker. Bir-iki ay kaldığı Osmanlı topraklarında Bursa ve Anadolu'nun çeşitli kasabalarına da gider.

İstanbul Pera'da sokaktaki ayakkabı boyacıları (solda) ve Kapalı Çarşı'ya giden yolun fotoğrafları.
Bu fotoğraflar Budapeşte Hopp Ferenc Asya Sanatları Müzesi'nin arşivinden günyüzüne çıkarıldı. Osmanlı'nın 1900'lü yıllarını gösteren fotoğraflar ilk olarak Macaristan'da sergilendi. Şimdi ise İstanbul'daki Macar Kültür Merkezi'nde Osmanlı İmparatorluğu'na Bir Ziyaret ismiyle sergileniyor. Bozoky'nin çektiği fotoğrafların yer aldığı sergiyi Macar Kültür Merkezi Müdürü Gabor Fodor gezdirdi bize. Fotoğraflar bizzat Bozoky tarafından renklendirilmiş, cam diapozitiflerin orijinallerinden büyütülmüş karelerden oluşuyor.
Genellikle meşhur binaları ve Osmanlı'nın sokaklarını fotoğraflamış donanma hekimi. Ayasofya, Ortaköy, eski Fransa yalısı, Dolmabahçe Sarayı, Tekfur Sarayı, Su Kemeri, Rumelihisarı, Galata Kulesi, Galata Köprüsü gibi önemli yapılar var. Merkezin müdürü Fobor, "Önemli yapıların yanı sıra Eyüp, Kasımpaşa, Kâğıthane ve Fatih'in de fotoğraflarını çekerek Osmanlı'daki günlük hayatı gözler önüne seriyor. Biz Macaristan'daki bu büyük hazineyi Türklerle paylaşmak istedik" diyor.

Dr. Bozoky, İstanbul'da koyun pazarı ve seyyar muhallebicileri fotoğrafladı.
MACARİSTAN'IN UNUTULAN SEYYAHI
Donanma Hekimi Dr. Dezso Bozoky, Budapeşte Tıbbi Bilimler Üniversitesi'nde fotoğraf çekme merakını Avusturya-Macaristan Deniz Kuvvetleri'ne katıldığında geliştirir, orduda fotoğraf eğitimi alır. Atina'nın ardından İzmir'de ilk fotoğraf karelerini çeker. Ardından İstanbul, Bursa ve Anadolu'nun çeşitli kasabalarında fotoğraflar çeker, renklendirir.