İnsan derisi üretilen laboratuvardaydım

Güneş yanığı ile soyulan deriye benziyor. Ama onun daha nemlisi. Rengi de bizimkine göre epey açık sanki...
Cımbıza benzeyen bir laboratuvar gereciyle elime aldığım deri parçasına bakıp bunları mırıldanıyorum.
Parmaklarımın ucunda laboratuvar ortamında üretilmiş insan derisi var.
Bulunduğum yer ise Paris'in bir saat kadar dışında Aulnay-sous-Bois isimli bir kasabadaki bir Ar-Ge laboratuvarı.
Kasaba sakin ve mütevazı ancak bulunduğumuz devasa tesislerde bilim adına yıllardır önemli adımlar atılıyor.
L'Oreal Aulnay Ar-Ge Merkezi'ndeyiz.
Burası 80'li yıllarda kurulduğundan beri yüksek güvenlik önlemleriyle korunuyor.
Kozmetik dünyasında yıllar sonra şahit olacağımız yenilikler, yeni ürünler, öncesinde bu tesislerde geliştiriliyor, türlü testlerden geçiriliyor.
İLK KEZ KAPILARINI AÇIYOR
Buraya ilk kez bir gazeteci giriyor.
Yıllar sonra, tartışılarak verilmiş bir karar bu ve o şanslı kişi de benim.
Daha tesislere girişimizden itibaren kontroller başlıyor. Fransız nezaketiyle yapılan kimlik kontrolleri, telsiz görüşmeleri, bir yerden başka yere nakiller, giymem gereken özel kıyafetler, gözlükler, boneler, eldivenler derken, sonunda laboratuvarın en can alıcı bölümündeyim ve elimde burada üretilen insan derisi var.
Gün boyunca bana eşlik eden L'Oreal Aulnay Ar-Ge Merkezi Direktörü Jacques Leclaire ve Alternatif Yöntemler ve Yapay Deri Direktörü José Cotovio hem anlayacağım basitlikte olan biteni anlatıyor hem de tüm sorularıma samimiyetle cevap veriyor.
FİLMİ EN BAŞA SARALIM
Nereden çıktı bu insan derisi üretimi?
Neden milyarlarca euro bu iş için harcanıyor? Gelin filmi başa saralım, doku mühendisliği denen bilim dalı üzerine odaklanalım.
İnsan derisi üretimi 1970'lerin sonuna doğru Fransa ve ABD'de ortaya çıkmış. O zamana kadar kozmetik dünyası tüm deneyleri fareler üzerinde yapıyormuş. Fare yerine laboratuvar ortamında insan derisi üretimi aslında kendi çapında bir devrim. Hem de hayvan hakları savunucuları bu vesileyle rahat bir nefes almışlar.
DERİYİ NASIL ÜRETİYORLAR?
Peki bu deri nasıl üretiliyor? Bitki değil ki sulayarak büyüsün. Ar-Ge Merkezi'nin direktörü Jacques Leclaire'e soruyorum. Uzun yıllar süren derinlemesine bilimsel araştırmaları hepimizin anlayacağı sadelikte anlatmaya başlıyor:
"Bir doku modelinin yeniden meydana getirilmesi birkaç adımdan oluşan titiz bir sürecin izlenmesiyle gerçekleşir. Her şey canlı hücreleri temin edebilmek için plastik cerrahi ameliyatları kalıntılarından insan derisi parçaları bulmakla başlar." Plastik cerrahi ameliyatlarından arta kalan deri parçalarını toplayarak işlem başlıyor anlayacağınız. Mesela yüz gerdirme ameliyatından arta kalan deri parçaları... Mösyö Leclaire dediklerimi onaylıyor ve anlatmaya devam ediyor:
"Dermis'ten ayrılan epidermis, yani derinin en üst katmanı, daha sonra su, vitaminler, mineraller, şeker ve hormonlardan oluşan ve bedeni taklit eden bir kültür ortamına, döllenen ana hücrelerini (keratinositler) izole etmek üzere ayrılır. İnsan vücut ısısı olan 37 derecedeki fırınlarda kuluçkalanan keratinositler çoğalarak bir hücre halısı oluşturur. Birkaç beslenme aşamasından sonra hava-sıvı yüzeyine çıkarılan keratinositler katmanlaşır ve epidermisin yüzeyinde bir kornea tabakası oluşturmak üzere ayrışırlar. Bundan dört hafta sonra yeniden oluşturulmuş insan derisi kullanıma hazırdır." Buraya kadarki hikaye bile oldukça etkileyici. Ama bu daha 80'lerin ilk yıllarında gelinen aşama. Sonraki yıllarda bu laboratuvarda daha karmaşık bir üretim süreci başlıyor. Basit bir deriden, yaşlanma belirtilerini taklit eden pigmentli deri üretimine, oradan da farklı tonlarda deri üretimine geçiliyor. Ama hepsi kapalı kapılar ardında, yüksek güvenlik tedbirleri içinde...
NE İŞİMİZE YARAYACAK?
Peki üretilen bu deri ne işimize yarıyor? İnsanlık için büyük bir adım atıldı tamam, ama bu adım gündelik hayatta benim ne işime yarayacak?
Bu soruma cevabı Alternatif Yöntemler ve Yapay Deri Direktörü José Cotovio veriyor:
"Yeniden oluşturulmuş deri modelleri insan fizyolojisinin reaksiyonlarını anlamak için benzersiz bir araçtır.
Deri hücreleri nasıl iletişim kurar?
Güneş nasıl bu kadar çok zarara yol açar? Yaşlanmaya sebep olan mekanizmalar nelerdir? Az evvel elinize aldığınız deri modelleri bu sorulara cevap vermeye yardımcı oluyorlar."

KORNEA VE SAÇ DA ÜRETİLİYOR
Şimdi sıkı durun. Bu laboratuvarlarda üretilen şey sadece deri değil.
kornea ve saç üretimine de başlanmış.
Kozmetik ürünlerde oluşabilecek göz tahrişlerinin önüne geçmek için önce bu kornealarda bir dizi testler yapılıyor. Yeni çıkacak şampuanlar da önce bu laboratuvar üretimi saçlarda denenecek. Onca ikna çabama rağmen, ürettikleri saç ve kornea örneklerini göstermek istemediler.

NERELERDE KULLANILIYOR?
Kozmetik endüstrisinde yeniden oluşturulmuş deri modelleri temel olarak ham madde güvenliğini ve krem, şampuan, ruj gibi nihai ürünlerin etkinliğini test etmek üzere kullanılıyor. Buradaki esas mesele, içeriğe eklenen yeni bir maddenin tahriş, aşındırma, temas alerjisi gibi zararlı etkilerini öngörebilmek. Yeniden oluşturulmuş bu deri modelleri, örneğin krem, güneş koruyucusu ya da antioksidanın içeriğindeki bir nemlendiriciye derinin tolerans düzeyini değerlendirmek için kullanılıyor. Yani yeni çıkan bir vücut kremi raflardaki yerini almadan önce bu deriler üzerinde uzun uzun testlerden geçiriliyor.

HAKAN TURPÇU / SABAH