Çocukların gelişimi nasıl takip edilir?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Seza Baykan, yeni doğan bebeklerin üç dört yaşına kadar geçirdiği büyüme ve gelişme sürecini anlattı. Dr. Baykan bu süreçte özellikle gelişimin nasıl takip edilmesi gerektiği ve ilk dört yıllık periyotta çocuklarda ne gibi değişimlerin yaşandığına dair önemli noktaları paylaştı. İşte Baykan'ın anlattıkları... Yapısal artışı dile getiren 'büyüme', bedende gerçekleşen sayısal değişiklikleri içerir. Beynin gelişimi sonucu, çocukta giderek artan bir öğrenme, anımsama ve muhakeme yeteneği oluşur. Böylelikle fiziksel büyümeye koşut olarak, çocuk zihinsel olarak da gelişir. Çocukların bedensel gelişimleri; sosyal, psikolojik ve zihinsel özelliklerini önemli ölçüde etkiler. Sağlıklı ya da yeterli beslenmeyen çocuklar, zihinsel olarak potansiyellerinin altında performans göstereceği gibi; sosyal ve psikolojik açıdan da olumsuz etkilenirler.
ÇOCUKLARIN KİLO-BOY TAKİBİ ŞU ŞEKİLDEDİR:
Yeni doğan bebek ortalama 3 bin 200 gram ağırlığındadır. İlk 10 gün yüzde beş-altı fizyolojik kilo kaybı olur. Bu normaldir ancak onuncu günden itibaren kilo alımı yeniden başlamalıdır.
Bebek beşinci ayında doğum kilosunun iki katına; on ikinci ayında ise üç katına ulaşır. Doğumda ortalama 50 santim olan boy 12 aylık bir bebekte yaklaşık 75 santime ulaşır. Yani bu dönemde yıllık uzama hızı 25 santimdir. Yaşamın ikinci yılında bu hız yarıya iner (yaklaşık 12 santim/yıl). Daha sonra azalmaya devam ederek dört yaşından itibaren yılda beş-altı santime iner.
Boy ve ağırlığı çocuğun önceki ölçümleri ile karşılaştırırken ölçümlerin aynı tartı veya boy ölçüm aletinde ve uygun teknik ile aynı kişi tarafından yapılması tercih edilir.
Çocuğun boy ve ağırlığı ilk yıl her ay, ikinci yıl üç ayda bir daha sonra ise her altı ayda bir değerlendirilmelidir.
Yaşamın ilk iki yılı beyin gelişiminin en hızlı olduğu dönemdir. Doğumda ortalama 35 santim olan baş çevresi ilk yıl içinde ayda ortalama bir santim artarak bir yaşında 47 santime ulaşır. İkinci yıl içinde ise tüm yıl boyunca sadece 2.5 santim civarında bir artış olur.
Bebeklerin başında ön ve arkada henüz kemikleşmemiş küçük alanlar vardır. Bunlara fontanel (bıngıldak) denir. Ön fontanel yaklaşık 2 santim genişlik ve yüksekliktedir. Arka fontanel ise genellikle 6-8 hafta içinde kapanır. Ön fontanel sıklıkla altı ve on ikinci aylar arasında kemikleşir ve on sekizinci ayda çocukların yüzde 90'ında kapalıdır.
Dönem dönem büyüme yolculuğu
YENİ DOĞAN BEBEK
Günün büyük bir bölümünü uyumakla geçirir.
Bebeğin hareketleri istemli ve amaca yönelik değildir.
Yeni doğmuş bebeğin çoğu hareketi refleksler tarafından kontrol edilir. Bunlar emme, yutkunma, yakalama refleksleridir. İsteyerek yaptığı hareketler, birkaç haftalık olduktan sonra başlar.
Henüz yüz mimikleri gelişmemiştir. Görme keskinliği azdır.
3 AYLIK
Baş kontrolü gelişmiştir.
Oyuncakları tutmaya çalışır.
Ses gelen tarafa dönebilir.
Annesini tanır ve gülümser.
Karın üstünden sırtüstüne yuvarlanabilir.
6 AYLIK
Desteksiz oturmaya başlar.
Elindeki nesneleri diğer eline geçirebilir.
Elindeki nesneleri ağzına götürebilir.
Yabancıları tanır.
9 AYLIK
Emeklemeye başlar.
Mobilyalara tutunarak ayağa kalkar.
Oyuncaklara uzanır.
İsmini tanır, adı söylendiğinde bakar.
Ma-ma, ba-ba gibi heceleri söylemeye başlar.
İlk dişi çıkar.
12 AYLIK
Yürümeye başlar.
Küçük cisimleri tutabilir.
1-2 kelimeyi bilinçli olarak kullanır.
Taklit oyunlarına başlar.
18 AYLIK
Koşmaya başlar.
5-15 kelimelik bir kelime haznesi oluşur.
Renkleri tanır.
24 AYLIK
Merdivenleri önce çıkmayı sonra inmeyi öğrenir.
Kısa cümleler kurabilir.
Kaşık kullanmayı becerir.
Küpleri üst üste koyabilir (7 küpe kadar).
İKİ ÜÇ YAŞ ARASI
Düşmeden koşabilir.
Bazı çizgileri taklit eder.
Merdivenden rahatlıkla kendi başına inip çıkabilir.
Oyuncakları ile oynarken el becerilerini rahatlıkla kullanabilir.
Düğmesini açabilir.
Üç tekerlekli bisikleti sürebilir.
Tek ayaküstünde kısa bir süre durabilir.
Bir bardak suyu taşıyabilir.
Yürürken engelleri adım atarak rahatlıkla geçer, rahatlıkla çömelip kalkabilir, geri geri yürüyebilir.
ÜÇ DÖRT YAŞ ARASI
Tek ayağı üzerinde uzun süre durabilir.
Ayakkabısını giyer.
Kendini doyurabilir.
Düz çizgi çizebilir.
Tek dolaşmaya çalışır.
Çift ayakla 40 santim sıçrayabilir, öne takla atabilir.
Çömelip kalkma hareketini rahatlıkla yapabilir.
Tek ayakla sıçrayabilir.
Müzikle beraber tempo tutabilir, zıplayan topu eli ile tutabilir.
Kağıttaki şekilleri boyar.