Okyanusu aşan 400 bin Osmanlı

1800'lü yıllarda Göçmenler Ülkesi olarak kabul edilen Amerika'ya dünyanın dört bir yanından göçler yaşandı. Bu göç hikayelerinin bazıları sinemaya uyarlandı; bazıları ise roman oldu. 1900'lü yılların başında Osmanlı coğrafyasından da Amerika'ya doğru yaşanan göçte büyük bir artış yaşandı. Amerikan Nüfus Arşivi kayıtlarına göre bu dönemde 400 bin Osmanlı vatandaşı Amerika'ya göç etti. Bunlardan 50 bini ise Müslümanlardan oluşuyordu.

AMERİKA'YA GÖÇ AİLE HİKAYEMDİ
İşte yönetmen ve yapımcı Mesut Gengeç, aralarında dedelerinin de olduğu bu göçmenlerin izini sürdü. Yıllar süren hazırlığın ardından Türkiye'de ve ABD'de onlarca insanla görüştü, kuşaklar öncesine dayanan hikâyeleri dinledi. Uzun Yolculuk adlı bir belgesele imza atan Mesut Gengeç ile konuştuk. Yönetmen, Anadolu'dan Amerika'ya yaşanan göçün aynı zamanda aile hikâyesi olduğunu söylüyor: "Benim de iki dedem Amerika'ya göç edenler arasındaydı.

Ailede hep bu hikâyelerle büyüdük. Bu 5 yıllık bir iş ama 40 yıllık yaşamımda dinlediğim hikayenin bir yansıması. Nasıl gitmişler, neler yaşamışlar, hangi acıları çekmişler ve döndüklerinde nelerle karşılaşmışlar? Erzincan'dan, Manisa'dan, Kiğı'dan, Harput'tan yola çıkıp Anadolu'yu bir baştan bir başa kat ediyoruz; oradan da Amerika'ya geçiyoruz. Türkiye ve Amerika'da yaşamlarını ve hikâyelerini anlattığımız her bölümde, o insanların yaşadıkları bizi çok etkiledi. Amerika'dan geldiğinde tek çocuğu kaybolmuş ve eşi vefat etmiş olan Koçeri Gengeç, yaptığı ticaretle sigara milyarderi olan Moris Şinasi, Amerika'dan getirdiği altınların yerini unutan Ali İldan, o coğrafyadaki teknolojik yenilikleri anlatması ve kimsenin kendisine inanmamasından sebep adı 'Yalancı Şükrü'ye çıkan Şükrü Akpolat ve üç kuşaktır Amerika'da yaşayan Ahmed Ailesi...

" Türkiye'de Manisa, Elazığ, Bingöl, Kapadokya, Foça, Gökçeada; ABD'de ise New York, Ellis Adası, Cleveland, Boston ve Salem gibi 15 ayrı noktada göç edenlerin hikayesinin ölümsüzleştirdiği ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü'nün desteğiyle çekilen belgeselde Ali Sürmeli, Rıza Akın gibi usta oyuncular da rol alıyor.

HİKAYEYİ 1914'TEN BAŞLATTIK
Çekimlerin uzun bir döneme yayıldığının altını çizen Gengeç, "Osmanlı döneminde ABD'ye giderek zor şartlar altında yaşayan bu insanlar, inanılmaz başarılara imza atıyorlar. Kurtuluş Savaşı'nda Türklere ciddi maddi desteklerde bulunuyorlar. Kızılay'ın ilk araç gereçleri de bu kişilerin desteğiyle alınıyor. Aynı zamanda Amerika'ya göç eden Türklerin çocukları ve torunları da son tanıklar olarak bu belgeselde önemli anlatıcılar. Hazırladığımız dramalarda ise Gazeteci-Yazar Bülent Günal'ın Harputlu Hasan romanından esinlendik" diyor. Hikayenenin başlangıç noktasını nasıl belirlediklerini de şöyle anlatıyor Gengeç: "Hasan ve Hamit adında iki çocuğu 1914'te Harput'tan yola çıkardık; onların gözünden Anadolu'yu kat edip Amerika'ya ulaştık. Yıllar sonra Harput'a dönüşünü de yansıttık. Bu kısımlar belgeselin omurgasını oluşturuyor, röportajlar da omurgayı destekliyor."

TRT BELGESEL YARIŞMASI'NDA FİNALE KALDI
Gelecek ay 11'incisi düzenlenecek TRT Belgesel Yarışması'nda finale kalan Uzun Yolculuk'un, yurtdışı festivallerde de büyük ilgi uyandırması bekleniyor. Belgeselin metin yazarı ve genel koordinatörü Bülent Günal, Amerika'ya o yıllarda göçmüş üç arkadaşın yaşamında anlatan Harputlu Hasan isimli romanın da yazarı. Proje sorumluluğunu Yılmaz Aydın'ın üstlendiği belgeselin müziklerinde ise Payitaht Abdülhamid, Seddülbahir 32 Saat, Organize İşler, Mucize gibi yapımların da müziklerini yapan Yıldıray Gürgen'in imzası yer alıyor.