Sanatçılar ve zanaatkârlarla İstanbul sentezi

İstanbul'un dört bir yanındaki küçük atölyelerde her gün elleriyle demire, cama, ahşaba şekil veren zanaatkâların bir süredir önemli ziyaretçileri var. Ustalar atölyelerini açtıktan sonra bu ziyaretçiler mekanlarına geliyor, belki bir çay, belki bir kahve içiyor sonra da ustalarla sohbet ediyor ve onların nasıl çalıştığını gözlemliyor. Kim mi bu ziyaretçiler? Farklı alanlarda iş üreten sanatçılar...
Dünyanın farklı yerlerinde yaşayan, eserleri uluslararası bienal ve galerilerde sergilenen bu sanatçılar İstanbul Modern'in davetiyle Uluslararası Misafir Sanatçı Programı kapsamında Türkiye'ye geliyor. Amaç güncel sanatçı, mimar ve tasarımcılar ile İstanbul'daki zanaatkârları bir müze çatısı altında Türkiye'de ilk kez buluşturmak.

Bangladeş asıllı İngiliz sanatçı Rana Begum bu sanatçılardan biri. Geçen günlerde İstanbul'daydı. İstanbul'un merkezinde bulunan pek çok atölyeyi gezdi, zanaatkârlarla buluştu. Ufacık bir demir atölyesinde ustanın demire nasıl şekil verdiğini izlerken hayranlığı yüzünden okunuyordu. Cam ve ahşap atölyesinde de ustalarla bir araya geldiğinde, onlarla sohbet ederken de heyecanı gözlemlemek mümkündü. Günün sonunda "Her biri kendi alanlarında uzman ustalarla çalışırken malzemeye dair yeni olanakları keşfetmek çok heyecan verici bir süreçti" dedi.
İSTANBUL MODERN DAVET ETTİ
Begum ile birlikte, Faig Ahmed (Bakü), Benji Boyadgian (Kudüs), Rodrigo Hernandez (Meksiko), Servet Koçyiğit (Amsterdam), Outi Pieski (Helsinki), Randi&Katrine (Kopenhag), Wael Shawky (İskenderiye ve Philadelphia), Jorinde Voigt (Berlin) Uluslararası Misafir Sanatçı Programı kapsamında İstanbul'a davet edilen sanatçılar. Boyadgian ile Jorgensen ve Malinovsk, Begum gibi İstanbul'a geldi. Salıpazarı, Eminönü, Süleymaniye ve Beşiktaş'ta zanaatkârlarla buluştular. Sırada diğerleri var.
Peki bu buluşmalar sonunda ne olacak? Programın amacı uluslararası sanatçılarla zanaatkarlarımızı bir araya getirmek. Programa davet edilen her sanatçı, İstanbul'da toplam altı hafta geçiriyor. Her bir sanatçının ihtiyaçlarına göre şekillenen programda, sanatçılara İstanbul'daki zanaatkâr atölyeleri ve zanaatkârlar tanıtılıyor. Sanatçılar hangi zanaatkârla çalışacaklarına karar verdikten sonra, projelerini İstanbul'da üretiyor. Ürettikleri eserler de 2020'nin şubat ayında İstanbul Modern'de açılacak sergide izleyici karşısına çıkacak.
İstanbul'a gelen ve atölyeleri gezen bu sanatçılarla konuştuk, nelerden etkilendiklerini, atölye ziyaretlerinde neler yaşandıklarını anlattı...

Randi Jorgensen ve Katrine Malinovsk:
İstanbul'un tarihinden çok etkilendik
Randi Jorgensen ve Katrine Malinovsky yıllardan beri birlikte eser üreten iki sanatçı. 19. Sydney Bienali'ne de katılan Randi ve Katrine, Danimarka, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore ve Almanya gibi ülkelerde kişisel sergiler açtı. İkili "Proje teklifini aldığımızda çok mutlu olduk. Özellikle İstanbul'a geleceğimiz için heyecanlandık. Çünkü İstanbul'un tarihinden çok etkileniyoruz. Burası çok katmanlı bir yer, çok farklı kültürler var" diyerek teklifi büyük bir heyecanla kabul ettiklerini anlatıyor. Ama İstanbul kadar onları heyecanlandıran bir başka unsur zanaatkârlarla bir araya gelecek olmaları: "Zanaatkârlarla bire bir çalışma şansı verdiği için de bu projeyi çok önemli buluyoruz. Danimarka'dan bir yapıt getirip burada sergilemek yerine burada birlikte üretim yaparak ortaya bir şey koyacak olmamız bizi motive etti. İstanbul ziyaretimiz bakış açımızı değiştiren bir süreç oldu. Salıpazarı, Eminönü, Süleymaniye ve Beşiktaş'ta zanaatkârlarla bir araya geldik. Atölyeleri gezmek zihnimizde pek çok imgenin oluşmasına yardımcı oldu. İstanbul'un pek çok yapısı bizi inanılmaz etkiledi. Biz ahşapla üretim tekniğine hâkimiz. Bizi en çok heyecanlandıran şey, bu ölçekteki atölyelerin hâlâ kent merkezinde olup üretimlerine devam etmeleri oldu."

Rana Begum
Bu kentte her şey mümkün
Bangladeş asıllı İngiliz sanatçı Rana Begum, Art Dubai 2017'de Abraaj Ödülü'nü almıştı. İngiltere, Amerika, Fransa, İsveç ve Çin gibi farklı ülkelerde grup sergilerine katıldı ve kişisel sergiler açtı. Begum "İstanbul Modern'in Uluslararası Misafir Sanatçı Programı davetini kabul etmemdeki temel neden, programın İstanbul'la ve kentteki insanlarla etkileşimi mümkün kılması; hatta buna yönlendirmesiydi" diyor. İstanbul'dan nasıl etkilendiğini sorduğumuzda " İstanbul'da geçirdiğim vakitte bu kentte her şeyin mümkün olduğunu gördüm. Çeşitli kısıtlamalara rağmen - kimi zaman bodrum kattaki küçük bir atölyede olsa bile - tahayyül ettiğim ve üretmeyi planladığım her şeyi hayata geçirebileceğimi deneyimledim" diye cevap veriyor.

Benji Boyadgian
Zanaatkarlara saygım sonsuz
Kudüs'te yaşayan Benji Boyadgian mimar kökenli bir sanatçı. Avusturya, Brezilya, Ermenistan, Filistin, Fransa, İsveç, İsviçre, Kıbrıs ve Yunanistan'da çeşitli sergilere katıldı ve etkinliklerde yer aldı. Boyadgian "İstanbul'a geldiğimde ilk olarak abajurların iç aksamını yapan metal tel ustalarına gittik. Sonra mücevher ustalarını, sadekârları ve taşçıları ziyaret ettik. Belki bunların hepsini üreteceğim çalışmada kullanamayacağım ama bu zanaatların yavaş yavaş yok olmasından dolayı bu üretim sürecini izlemeyi çok ilginç buluyorum. İstanbul'da tüm zanaatların hâlâ varlığını sürdürüyor olması gerçekten inanılmaz. İstanbul zanaatkârlarıyla birlikte bir üretimde bulunacağım için çok heyecanlıyım" diyor.