Avcıydı, kuş fotoğrafçısı oldu

Alper Tüydeş Türkiye'nin sayılı kuş fotoğrafçılarından… Doğma büyüme Bursalı. Aynı zamanda kuşların göç yollarını takip eden, araştıran, canlı çeşitliliği üzerine araştırmalar yapan bir kuş gözlemcisi. Farklı şehirlerde, farklı okullarda konuyla ilgili sunumlar yapıyor… Makaleler yazıyor, pek çok yayında fotoğrafları yayımlanıyor. Doğa koruma çalışmalarında bulunuyor. Ama en ilginci de baba uğraşı olan avcılıktan gelme olması. Avcılık yaparken, bir anda "Ben ne yapıyorum?" sorusunu kendine yöneltip doğayı başka bir açıdan ele alması…

- Aile avcıymış… Sizin avcılık maceranız nasıl başladı?
- Dedem ve babam zamanında avcılıkla epey meşguldü. Küçüklüğümde babamla ava gitmek için can atardım ben mesela. Babam ise hiç unutmuyorum ava gittiğimizde gezerken sırt çantama özellikle ağırlık koyarak bana o av gününü eziyete dönüştürerek heveslenmemem için elinden geleni yapıyordu. Ama babam avcılığı bırakacağı son yıllarda bu işi sırf yürüyüş olsun diye yapıyordu. Vurmadan "Köpeği gezdirmiş oldum işte" diyerek dönerdi. Ve bir süre sonra babam avcılığı komple bitirdi. Zaman geçtikçe avcılığa bakış açımda değişimler olmaya başladı. Sonrasında avcılığı değil doğada olmayı sevdiğimi fark ettim. Bir magazin muhabirinden ikinci el bir fotoğraf makinası aldım. Artık kuş değil fotoğraf avına çıkmaya başlamıştım. Ve en nihayetinde avcılığı kökünden bitirmeme sebep olan olay oldu.

- Neydi bu olay?
- En küçük kardeşim dünyaya geldi. Aramızda 18 yaş vardı. Hal böyle olunca bir yavrunun gelişiminin ne kadar kıymetli ve savunmasız olduğunu ne kadar ebeveynlerine muhtaç olduğunu bizzat yaşamış oldum. İşte tam da böyle bir zamanda ava gittiğim bir gün yavru olduğunu bilmeden ateş ettiğim bir domuzun can çekişmesini görünce o an kardeşim geldi gözlerimin önüne. O gün dank etti kafama. Ve bir daha bir canlıya doğrultmak için asla tüfeği elime almadım. Avcılıktan uzaklaştıkça da doğanın avcılık ve diğer etkenler karşısında ne kadar çaresiz kaldığını daha çok idrak etmeye başladım ve çalışmalarımı bu yönde yoğunlaştırdım.

İBİBİKLER YAZIN HABERCİSİ
- Kuşlarla ilginiz ne zaman başlamıştı? Bildiğim kadarıyla kuş gözlemciliğiniz de var?
- Zoom lensi edinmemle kuşlar doğal olarak hayatıma girdi. Aslında doğaya gittiğimde sadece kuş bakıp karşıma çıkan bir tilkiye de sırt çevirmiyorum. Ama önceliğim ve hedefim çoğunlukla kuşlar. Her yerdeler. Her iklimdeler. Her bölgede farklılık gösteriyor türler. Kuş gözlemcileri ve fotoğrafçılarının ortak bir hevesidir yeni kuş türü görebilmek. Bu bir koleksiyoncunun arşivine yeni bir parça kazandırması gibi bir şey.
- Kaç tür kuş gözlemlediniz ve çektiniz?
- Bu zamana dek Türkiye'de 363 kuş türü gözlemledim. Ve bu sayıyı her yıl arttırmaya çalışıyorum. Bu işin güzel yanlarındandır. Ayrıca kuş göreceğim bahanesiyle arazide daha hevesli gezebiliyorsunuz.

- Nasıl bir dünya kuşların dünyası?
- Kuşlar aslında yaşadığımız bölgenin birer göstergesidir. Eğer yaşadığınız bölgede her yıl gördüğünüz kuş türlerinin sayısında azalma varsa burada sıkıntılı bir gidişat var demektir. Eğer olağan seyrediyorsa ve kuşlar rahat davranıyorlarsa orada her şey normaldir ve insanlar doğaya karşı da bilinçli davranıyor demektir. Nasıl ki bir sokakta kediler hangi evin önünde toplanıyorsa o evde güzel insanlar yaşıyor demektir kuşlar da o şehrin insanlarının da göstergesidir aslında. Kuşlar yaşadığımız yerdeki doğanın göstergesi olduğu kadar mevsimlerin de önemli bir göstergesi aslında. Ben mesela mevsimleri hatta hava durumunu kuşlardan takip edebiliyorum.
- Okuyucular için buna örnek verebilir misiniz?
- Mesela baharın ilk sinyallerini doğada ben şubat ayında alıyorum. Mart ile birlikte gelen leylekler ve ördekler bana baharı gösteriyor zaten. Nisan ve mayısta pelikanlar geliyor ve havalar ısınmaya başlıyor. İbibikler de geldi mi artık yaz kapıda diyebiliyoruz. Sonra sarıasma kuşları ve bülbüller ötmeye başlar. Böylece artık sıcak yaz günlerine işaret almış oluruz. Kışın da mesela sulak alanlarda aniden ördek ve diğer su kuşlarında artış ve büyük sürüler gördük mü kuzeyde, Balkanlar'da soğuk havanın etkili olduğunu ve bu havanın bize de birkaç gün içinde geleceğini tahmin edebiliyoruz.

Flamingoyla yaşadık

- Bir ara evde baktığınız bir flamingo ile yaşamışsınız…
-2019 kışıydı. Fotoğraf çekmek için sulak alanda gezerken avcıların açtığı ateş sonucu kanadı parçalanmış bir flamingoya denk geldim. Deniz kıyısında bitkin halde yığılmış ölümü bekliyordu adeta. Boğulacak sandım. Sonra bir plan yapıp beklemeye başladım. 100 metre kadar ileriye yüzüp tekrar karaya çıkınca bu kez deniz tarafından o soğukta ıslanmak pahasına dalganın kıyıya vurduğu taraftan koşunca kuş kendini doğal olarak karaya doğru attı. Ve böylece yakaladım onu. İlk müdahaleyi belediye zabıtalarıyla yaptık hatta. Hafta sonu ve hava karardığı için evcil hayvan veterinerinden yaraya acil müdahale yapmasını istedim. Kanadını sardıktan sonra o saatte mecbur evime getirdim. Eşim kapıyı açtığında üstüm başım kan içinde elimde de bir flamingo ile beni görünce şok oldu kızcağız. Ama neyse ki çabuk atlattı. Birlikte bir hafta kadar evimizde ağırladık flamingoyu. Balkonu ona tahsis ettik.