Müsilajı kimse öngöremedi

Müsilaj temizlik çalışmaları siyaset üstü bir seferberlik halinde devam ediyor. Marmara Denizi'ni yeniden kazanmak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı çatısı altında TÜBİTAK, ODTÜ'nün yanısıra çeşitli kurum ve kuruluşlar elini taşın altına koydu. Bu tehdidin sebepleri, sonuçları üzerine planlamalar yapıldı. İlk etapta denizlerin bu görüntüden kurtarılması hedefleniyor. Bunun için yöntem belli, müsilaj bariyerler ile kontrol altına alınarak kıyıda hapsediliyor, kanal açma araçları veya vidanjörler ile toplanıyor. İlerleyen dönemde balıkçılıktan, evsel atıklara kadar her konuda iyileştirme yapılacak. Marmara Türkiye'nin en büyük denizsel koruma alanı olacak. Biz de çalışmaları yerinde görmek için müsilaj temizleme gemisine bindik, bakanlık Çevre Yönetim Genel Müdürlüğü'nden Ahmet Varır ile konuştuk:

- Tüm yaz bu görüntüyle mi geçecek?
- Tüm yazın böyle geçeceğini sanmıyorum. Şu ana kadar 3 bin 539 metreküp müsilaj toplanarak bertarafa gönderildi. Bunun üç-dört katı daha temizleyeceğiz gibi görünüyor. Kalıcı faaliyetlere yönelik eylemler de devreye sokulacak. Bakan beyin dediği gibi "Düne göre daha iyiyiz." İstanbul bölgesinde ciddi derecede rahatlama yaşanmaya başladı. Bir taraftan da doğa koşullarıyla mücadele ediyoruz. Rüzgarın etkisiyle denize açılan müsilaj daha sonra karaya geliyor, vatandaşlar da "Daha dün temizlemiştiniz ne oldu?" gibi tepki gösterebiliyor ama meteorolojik koşullar da gözönüne alınmalı.
Biz kesintisiz olarak sahadayız ve çalışmaları sürdürüyoruz.
- Gece gündüz çalışıyorsunuz. Bakanlıktan görevliler de iki haftadır Ankara'dan buraya geldi ve o zamandan beri İstanbul'dalar değil mi?
- Sahada bin beş kişilik bir ekiple, 46 tekneyle '(bu sayı artıyor zaman zaman) çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Gözümüzün görebildiği süreye kadar sahada müsilajı toplanması temizlenmesi çalışmaları sürüyor, ondan sonra da tüm gece boyunca bunların toplanıp bertafar tesislerine taşınması operasyonu devam ediyor. Gece planlamalar yapılıyor, sahil güvenlik uçağı, insansız hava araçlarıyla taramalar, termal kameralarla tespitler yapılıyor.
Sabah erkenden ekipler denize çıkıyor. Çok ciddi bir mesai var.
- Bu temizliği yapan ekip bu konuda deneyimli mi?
- Kirlilikle mücadele konusuna yabancı değiller. Belediyenin ekipleri, bakanlığın ekipleri, özel sektörden görevlendirdiğimiz firmalar var. Bunları çok hızlı biçimde biraraya getirdik. Herkes bir anda, aynı senkronizasyonla hareket etmeye başladı.
Sahaya tamamen hakimiz. Günlük 35 ayrı bölgeden çalışmalarımız sürüyor. İstanbul dışından araçlar da getirttik vakumlama için.

- Neden bu yaz yaşandı bu?
- 84 yılın birikimi. Denize evsel atık sularının arıtılmadan gitmesi, hava sıcaklığı, Karadeniz'de Tuna Nehri'nin kirliliğinin buraya akması, Marmara Denizi'nin durağanlığı, balıkçılık faaliyetinin yoğunluğu... Bunların hepsi araştırılıyor. Sonuçta Tarım Bakanlığı, Çevre Bakanlığı, kurumlar, kuruluşlar gerekli tedbirleri alıyor. Tam bir seferberlik halinde herkes üzerine düşeni yapıyor. Millet olarak zor zamanlarda hep birlik oluruz ya, onun en iyi örneklerini gösteriyoruz.
- Bu sorun ortaya çıkmadan önce, Marmara Denizi'nde kirlilik üzerine çalışılıyor muydu?
- Tabii. Kurumlar ciddi anlamda bu konuda çalışıyordu ama kimse 2021'de bunun olacağını öngöremedi! "Bir problem var Marmara Denizi'nde ve bunun çözülmesi lazım" tespitinde bulunmuştuk.
Ama müsilaja evrileceği yönünde tahmin yoktu. TÜBİTAK MAM çalışıyor, 60'ın üzerinde parametreyi izliyorlar, ODTÜ Deniz Bilimleri Marmara'nın ekolojik ve denizsuyu kalitesi üzerine çalışıyor. Daha küçük çaplı çalışmalar var. Tüm bunlar üstelik yıllardır sürüyor ama bunu kimse tahmin edemedi.
- Yurt dışında da yaşanıyor değil mi?
- Adriyatik'te, Avustralya'da yaşanmış... Sadece Marmara'da olmadı bu.

MARMARA, TÜRKİYE'NİN EN BÜYÜK DENİZSEL KORUMA ALANI OLACAK
- Müsilajla ilgili nasıl bir planlama yaptınız?
- Marmara Denizi'ndeki müsilaj sorununun çözümü için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Marmara Belediyeler Birliği (MBB), yerel yönetimler, üniversiteler, meslek odaları, sivil toplum kuruluşları ve diğer paydaşların katılımıyla 4 Haziran 2021 tarihinde geniş katılımlı çevrim içi çalıştay yapılarak görüş ve önerileri alındı. Akabinde, 6 Haziran 2021 tarihinde, Kocaeli'nde çalıştayın sonuçlarının değerlendirildiği ve bir toplantı düzenlendi ve toplantı sonunda hazırlanan 22 maddeden oluşan Marmara Denizi Koruma Eylem Planı kamuoyu ile paylaşıldı.
Acil müdahale kapsamında 8 Haziran 2021 tarihinden itibaren 7/24 esasıyla Marmara Denizi'ndeki müsilajın bilimsel temelli yöntemlerle tamamen temizlenmesine yönelik çalışmalar başlatılmış olup; Marmara Denizi ve kıyıları denizden, havadan, karadan 7/24 yürütülen çalışmalarla anlık takip edilip, temizleniyor. 13 Haziran 2021 tarihli ve 2021/10 sayılı Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu konulu Cumhurbaşkanlığı Genelgesi uyarınca kurulan Marmara Denizi Eylem Planı Koordinasyon Kurulu'nun ilk toplantısı, Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde 15 Haziran 2021 tarihinde Sayın Bakanımız Murat Kurum başkanlığında gerçekleştirilmiştir. Koordinasyon Kurulu'nda çeşitli kurum ve kuruluşlara Marmara Denizi'ndeki müsilaj ile mücadele kapsamında görevler verilmiş olup; çalışmalar bu çerçevede sürdürülüyor.

- Tamamen bitişine dair öngörüleriniz neler?
- Denizlerimizdeki azot seviyesinin yüzde 40 azalması halinde Marmara Denizi'mizin eski haline geleceği bilim insanları tarafından öngörülmektedir. Planlarımız, Marmara Denizi Eylem Planı'nda yer alan tüm eylemlerin üç yıl içerisinde bitirilmesi üzerine yapıldı.
- Bundan sonra oluşmaması için nasıl önlemler alınacak?
- Marmara Denizi'nin su kalitesini artırmak, denizdeki canlı yaşamını korumak için Marmara Denizi Eylem Planı'nda, kısa ve uzun dönemde yapılacak çalışmalar ve alınacak önlemlere dair 22 adet eylem belirlenmiştir. Kısa dönemde gerçekleştirilecek temizleme çalışmalarının haricindeki diğer eylemler, gerek müsilaj kirliliğinin bir daha yaşanmaması, gerekse de Marmara Denizi ekosisteminin eski haline getirilmesine yönelik tüm önlemleri içermektedir. Marmara Denizi'nin koruma bölgesi olarak ilan edilmesine yönelik çalışmalar, biyoçeşitliliği korumak ve geleceğe aktarmak atılan en büyük adımlardan biri. Marmara Denizi Koruma Alanı, Türkiye'nin en büyük denizsel koruma alanı olacak.