Küresel liderlik test edilecek

Dünya bir süredir doğum sancısı çekiyor. Uluslararası ilişkilerde yeni bir düzen doğacak. Uzmanlara göre tek kutuplu dönemin sonu geliyor. ABD'nin karşısında yeni güç ya da güçler çıkacak.
Geride bıraktığımız yıl aslında bu doğumun gerçekleşmesi için gerekli suni sancıları veremedi. Yani 2021 küresel siyaset arenası için çok da net geçmedi. Yeni yıldan beklentiler yüksek. Dünya siyasetinde olumlu ya da olumsuz net tabloların ortaya çıkması bekleniyor. USA Today sitesinde "2020 korkunçtu, 2021 kısmen daha iyiydi, 2022 neleri saklıyor?" başlığı atıldı. İyi haber olarak 2022'de pandeminin son bulacağı umut ediliyor. Diğer taraftan uluslararası ilişkiler açısından özetle ABD - Çin ekseninde çok daha ciddi gelişmelerin beklendiğini söyleyebiliriz.
KEHANETLER TUTACAK MI?
Yeni yıl tahminleri ya da birçoğuna göre kehanetleriyle ünlü olan Economist dergisi bir video hazırladı. Beş farklı alanda 2022'de gerçekleşmesi beklenen tahminler sıralandı. Buna göre örneğin modaya Afrika renkleri ve tasarımları damgasını vuracak. Ya da iş dünyasında hibrit çalışma (ev-ofis birlikte) yaygınlaşacak. Economist'e göre uluslararası ilişkilerde ise gözler yine Washington ve Pekin'de olacak. Ancak bu kez iş daha ciddi. Haberde "2022 yılında Çin, ABD'nin küresel liderliğini test etmek isteyecek" denildi. Gelin haberimizde başlık başlık yeni yıldan beklenenleri ele alalım.

RUSYA, KORKULANI YAPAR MI?
Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik olası işgal hamlesi 2021'in son dönemine damga vurgu. ABD ve Avrupa basınına göre sınıra 100 binden fazla asker yığan Moskova yönetimi, yeni yılda da bu tehdidini diri tutacak. Hatta Çin'in Tayvan'da atması beklenen adımla birlikte Rusya'nın da Ukrayna'da aynı yöntemi izleyebileceğinden endişe ediliyor. Amaç aynı; ABD'nin ne yapacağını test etmek.
AVRUPA'NIN YENİ LİDERİ KİM OLACAK?
Rusya'nın Kırım'ı ilhak etmesi ve Brexit'ten bu yana zor günlerden kurtulamayan Avrupa'da göçmenlik krizi, artan faşist tehdidi, tedarikte Çin'e bağımlılık gibi sorunlara çözümler aranacak. Ancak Avrupa'nın ilk maddesi 'yeni lideri' olacak diyebiliriz. Almanya Başbakanı Angela Merkel, adı konmamış bu liderliği yürütüyordu. Şimdi soru şu: Merkel'den bu görevi kim alacak? Öne çıkan isimler Merkel'den Almanya Başbakanlığı'nı devrelan Olaf Scholz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İtalya Başbakanı Mario Draghi oluyor. Ancak Macron'un ilk önce Nisan ayında yapılacak seçimi kazanması gerekiyor. Avrupa bunun yanı sıra Çin - ABD - Rusya çekişmesindeki konumunu artık daha netleştirecek.

UZAYDA YER KAPMA YARIŞI
Bu yıl Dünya daha fazla yukarıya bakacak. Uzay yarışında Soğuk Savaş dönemine giriliyor. ABD'li milyarderler geçen yıl uzay yolculuklarıyla öne çıktı. Ancak Rusya ve Çin boş durmuyor. Hatta gökyüzündeki rekabette 2022'ye uyduların füzelerle vurulma tehditleriyle girdik. Kasım ayında uzayda faal olmayan bir uydusunu vurarak füze denemesi yapan Rusya rahat durmayacak. Çin bu yıl kendi uluslararası uzay istasyonunu tamamlayacak. Tiangong 2024'te tek istasyon olacak. Uydular konusunda Pekin yönetimi ile ABD'li milyarder Elon Musk'ın anlaşmazlığı da daha büyük krizlere neden olabilir. Çin, Musk'ı uzayda çok fazla yer kaplamakla suçluyor. Türkiye, Japonya, Hindistan, Güney Kore ve İsrail de son zamanlarda attığı adımlarla uzay yarışında varlığını gösteriyor.
TÜRKİYE DOKTRİNLERİ DEĞİŞTİRDİ
Türk savunma sanayisinin ürettiği insansız hava araçları (İHA/SİHA) 2021'e tam anlamıyla damgasını vurdu. İspanyol basını örneğin "Türk İHA'ları dünyayı fethediyor" manşetleri atarken, ABD merkezli Foreign Policy dergisindeki analize Türk İHA'larının; Suriye, Irak, Libya ve Karabağ gibi bölgelerdeki başarısının ABD ordusunda komutanlara ders olarak okutulduğu aktarıldı. 2022'de de dünyanın Türk savunma ürünlerine ilgisinin artması bekleniyor.

ANKARA'NIN POLİTİKASI ÖRNEK OLACAK
Türkiye'nin 2021'in sonunda başlattığı normalleşme sürecini dünya basını yakından takip ediyor. Bölgedeki ülkelerin yanı sıra Ermenistan ve Yunanistan ile başlatılan normalleşme sürecinin krizlerin yaşandığı bölgeler için örnek olması bekleniyor. Bu yıl Türkiye'nin öne çıkması beklenen diğer bölgelerin ise Orta Asya ile Afrika olacağı tahmin ediliyor.
KÜRESEL ISINMA SÖZLERİ TUTULACAK MI?
Kasım 2021'de İskoçya'nın Glasgow kentinde gerçekleştirilen 26. BM İklim Değişikliği Konferansı'nda ülkeler bir dizi sözler verdi. İşte ülkelerin küresel ısınmanın önüne geçilmesi için verdikleri sözleri tutup tutmayacakları bu yıl belli olacak. Ayrıca gözler bir yandan da Kıyamet Buzulu'nda olacak. Bilim adamları, bugüne kadar görece stabil kalan Thwaites Buzulu'ndaki dramatik değişikliklerin yaşanabileceğini belirtti.
PANDEMİ SONA ERECEK AMA!
Yeni yıla Omicron ile girdik. Dünya genelinde günlük rekor vaka artışları yaşadık. Ancak birçok uzmana göre 2022, Kovid-19 pandemisinin biteceği dönem olabilir. Dünya Sağlık Örgütü'nden "Pandeminin akut evresi 2022 sonunda bitebilir, ama virüs bir yere gitmeyecek" açıklaması geldi. Ya da Bill Gates, doğru adımlar atılırsa pandeminin 2022'de bitebileceği öngörüsünde bulundu.

ABD İÇİN UYANDIRMA ALARMLARI ÇALIYOR
Yeni yılın baş aktörü yine ABD olacak. Ancak "Amerika geri döndü" diyerek geçen yıl beklentileri çok yükselten ABD Başkanı Joe Biden'ın işi hiç kolay olmayacak. Foreign Policy dergisindeki 2022 analizinde, "Açıkça görülüyor ki; ABD'nin tek kutup hakimiyeti öldü" denildi. Birçok analizde Biden yönetiminin Afganistan çekilme fiyaskosuna, Rusya'nın Ukrayna sınırındaki ilerliyeşine karşı hareketsiz kalmasına, pandemiyle mücadelede küresel liderlik yapamamasına ve Çin'in Tayvan politikalarını değiştirememesine göndermeler yaparak "Amerika geri dönemedi" ve "ABD için uyandırma alarmları çalıyor" yorumları yapılıyor. Aslında Biden'ın işi sadece dış politika zor değil, eski başkan Donald Trump taraftarlarının atacakları adımlardan dolayı iç siyasette de oldukça zorlanacağı belirtiliyor. Özetle 2022, ABD açısından fazlasıyla kilit bir süreç olacak.
ORTADOĞU'DA UMUT HAKİM
Bu bölge yine dünyanın gündeminde önemli yer tutacak. Ancak bu kez karamsarlık yok. Guardian gazetesi Katar'ın 2022 Kasım'da ev sahipliği yapacağı Dünya Kupası'na dikkat çekti. Bu Müslüman ülkeler açısında ilk olacak. Diğer taraftan Batı basını Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi bölge ülkelerinin Türkiye ile ilişkilerini normalleştirme sürecine girmesini olumlu gelişmeler olarak ele alıyor. Bölgemizi ilgilendiren bir diğer gelişme Afganistan ve Irak'taki askerlerini çeken ABD'nin benzer bir kararı Suriye için de verip vermeyeceği olacak.

GÖZLER ÇİN'DE
Yeni yılın belirleyici aktörlerinden biri Çin olacak. Şubat ayında Kış Olimpiyatları'na ev sahipliği yapacaklar. ABD, İngiltere ve birçok ülke diplomatik boykotta bulunacak. 2022'nin sonunda ise Çin Komünist Partisi, mevcut lider Xi Jinping'e Mao Zedong'dan bu yana Çin'in en güçlü lideri konumunu verecek. Pekin yönetiminin özellikle Tayvan noktasında atacağı adımlar kritik. İşte tam da bu noktada uzmanlara göre Çin, olası bir Tayvan operasyonu ile ABD'nin küresel liderliğini şimdiye kadar ki en ciddi seviyede test etmiş olacak. Pekin, Tayvan'ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. ABD buna karşı çıkıyor. Çin Devlet Başkanı Xi, ne olursa olsun Tayvan'ı topraklarına katacaklarını söylüyor. Buna karşılık CNN'e göre Washington yönetimi Tayvan'ı bu yıl yapacakları ve dünyanın en büyüğü olacağı belirtilen tatbikata davet ederek, Çin'e gözdağı verecek.
DÜNYANIN EN KALABALIK ÜLKESİ DEĞİŞEBİLİR
Asya'da önümüzdeki günlerde küresel ilişkileri belirleyecek önemli gelişmeler bekleniyor. Çin - Tayvan geriliminin yanı sıra Hindistan'ın etki alanının ABD'nin desteği ile artacağı öngörülüyor. Bir diğer gelişme de sembolik ancak önemli bir an olacak. Hindistan, nüfusunun Çin'i geçeceği öngörülüyor. Böylece dünyanın yeni en kalabalık ülkesi Hindistan olabilir. Asya demişken, Myanmar'da darbe sonrası oluşan kargaşa ve Filipinler'de yapılacak seçimler ile Afganistan'da Taliban yönetiminin vereceği kararlar da bölgedeki Çin - ABD geriliminde etkili olacak.