Sınıflarüstü durum: Bitlenme

Bizim çocukluğumuzda zengin-fakir demeden herkes bit mücadelesi yapar, sınıflarda saçlar kontrol edilirdi; sonra toplumun bir kesiminden bu asalak temizlendi sanıldı. Bundan 10 yıl öncesine kadar "Bit çıktı," denildiğinde akla hep daha fakir semtlerdeki bakımsız okullar gelirdi. Ekonomik sıkıntıların kişisel bakımı da zayıflattığı, temizliğin ortadan kalkmasıyla bitin yerleştiği düşünülürdü. Fakat bugünlerde Türkiye'nin en pahalı okulunda bit görüldüğünde ya da İngiltere'den gelen yeğeniniz çocuklarınıza bu paraziti bulaştırdığında kimse şaşırmıyor. Bitin yayılmasındaki en önemli faktörün paraziti taşıyanlarla yakın temas olduğu unutulmamalı. Çocuğunun saçlarında bir bit yumurtası (sirke) görmek çoğu annebabayı bir anda panikletir, ama önce sakin olmakta fayda var. Çünkü bit genellikle bir zarara yol açmadan temizlenebilir. İşte bitin kontrolü ve tedavisinde size yardımcı olacak bilgiler.
Saç biti nedir?
Saç biti altı bacaklı bir böcektir, kafa derisi ve enseye tutunarak insan kanı ile beslenir. Her bir bit yaklaşık susam tanesi büyüklüğündedir ve çoğunlukla görülmesi zordur. Sirke denilen bit yumurtaları saça yapışık durur ve tespitleri daha da zordur.
Kimde çok görülür?
Bitlenme daha çok okul çocuklarında görülür; çünkü bu çocuklar okullarda kalabalık sınıflarda bir arada bulunur ve tarak, toka, şapka gibi kişisel eşyalarını paylaşmakta hiçbir sakınca görmezler. Fakat bit, kalabalık ortamları paylaşan herkesin ortak derdidir. Asker ocakları, hapishaneler ve bakım evlerinde de risk yüksektir.
Nasıl bulaşır?
Bulaşma daha çok başın ya da saçların direkt temasıyla olur. Böcek saçtan saça doğrudan geçer. Fırça ve tarakla da taşıma mümkündür. Çok kısa sürelerle kaşkol, atkı, bere gibi giyisilerde de canlılığını koruyabilir, fakat bitin atlayarak, zıplayarak uzaktan bulaşması mümkün değildir.
Tespiti nasıl yapılır?
Bit ve sirkesi küçük olmalarına rağmen çıplak gözle görülmeleri mümkündür. Bitin rengi beyaz, kahverengi ya da koyu gri olabilir. Saçın sıklığının azaldığı ense ya da kulak arkasındaki kısımlarda tespiti daha kolaydır. Sirkeler ise oval ya da yuvarlak şekilli olup saça yapışıktır, kıldan sıyırmaya çalışıldığında yerlerinden oynamazlar.
Belirtiler nelerdir?
Kaşıntı
Kaşıntı, böcek ısırıklarının olduğu yerde ortaya çıkan alerjiye bağlıdır. Çok kaşıma sonucu ciltte yaralanmalar ve pullanmalar görülebilir. Eğer kafa derisinde sıcaklık artışı, ağrı, zonklama gibi belirtiler ortaya çıkmışsa ciltte enfeksiyon var demektir, bir doktora görünmekte fayda vardır.
Eğer bitten şüpheleniyorsanız...
Saç biti kendi kendine iyileşmez. Eğer çocuğunuzda bitten şüpheleniyorsanız hemen almanız gereken önlemler vardır. Önce bu durumun bir sağlık personeline danışarak doğrulanması gerekir. Sonra çocuğun okuluna ya da yuvasına haber verilip, diğer çocukların da kontrol edilmesi sağlanmalıdır ve evde yaşayan diğer bireylerin de aynı kontrole tabi olması doğru olur.
Saçı bitten temizlemek...
Bite etkili şampuanları reçetesiz olarak eczanelerden bulmak mümkündür. En fazla faydayı elde etmek için prospektüsünde yazan tarife harfiyen uymak gerekir. Kimisi kuru saça sürülür ve birkaç gün yıkanmadan kalır, kimisi ise sirkelerin yok edilmesine yöneliktir. Eğer reçetesiz ilaçlar işe yaramazsa daha etkili tedavi için doktora gitmek doğru olur.
Sık dişli tarak
Dişleri arasına en fazla birkaç tel saçın sığacağı sıklıktaki taraklarla biti ve sirkelerini temizlemek binlerce yıldır uygulanan etkili bir yöntemdir. Eski Mısırlıların mezarlarında bu tarakların ilkel örnekleri bulunmuştur. Fakat uygulama sabır ister, çocuğun saçını son bit ve sirke temizleninceye kadar özenle defalarca taramak gerekir.
Ev yapımı bit ilaçları...
Bazı büyükler üzüm sirkesinin bit sirkesini öldürdüğünü söyler. Saça sürülen sirke, bit yumurtasının yapışma özelliğini çözerek kolayca dökülmelerini sağlar. Bazısı ise alkolü kullanır bu iş için. Çocuk uzmanlarına göre bu yöntemlerin zararı yok fakat kimilerince en etkili bit temizleme yöntemi olan saça gazyağı sürmek tehlikelidir.
Evi bitten temizlemek...
Her ne kadar yatak çarşaflarında bit uzun yaşamasa da tedavi görenlerin çarşaflarını yıkamak akıllıca olur. Son 48 saat içinde giyilen giyisiler de sıcak suda yıkanmalıdır. Aynı şeyleri tüm pelüş oyuncaklara yapmaya gerek yoktur. Fakat çocuğun birlikte uyuduğu ayıcığı 20 dakika sıcak kurutma makinesine atmak parazitleri öldürecektir.
Bitten korunmak...
Küçük çocuklarınız varsa ve etraflarında bit görülüyorsa ne yazık ki onları bundan korumak için yapılacak çok şey yok. Çocuklar her durumda çocukluklarını yapacak ve alt alta, üst üste yuvarlanacaktır. Alınacak en iyi önlem onları sık sık kontrol etmektir. Erken tespit edilen bit çok daha kolay temizlenir.
Saç bitine dair doğru ve yanlışlar
Bitin temizlik ya da pislikle ilgisi yoktur, temiz çocuklarda da görülebilir. Zengin-fakir tüm sosyoekonomik seviyede yayılabilir. Bit su altında altı saat yaşamını sürdürebilir, çocuk ne kadar yıkanırsa yıkansın bitlerden kurtulamaz. Bu nedenle bite özel ilaç veya yöntem uygulamak gerekir.