GDO için Frankenstein tabiri tamamen doğru

GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma) ile ilgili doktorlar konuştu, ziraat mühendisleri konuştu, sanayiciler konuştu... Onlar konuştukça kafalarımız iyice karıştı. Her gün GDO'lu ürünlere yenileri ekleniyor. Tamam ama markete gidince ne yapacağız, tadından tuzundan GDO'lu ürünleri tanıyabilecek miyiz, etiketten GDO'lu ürünleri keşfedebilecek miyiz? Sabah yazarı ünlü gurme Ahmet Örs'e sorduk. O da, markete giderken listesini nasıl yaptığını anlattı:
GDO'lu ürünleri tadından anlayabiliyor muyuz?
Hayır. GDO'lu ürünleri tıpkı radyasyon yayan ürünler gibi gözle ya da tadarak ayırt edemeyiz. Ancak gelişmiş laboratuvarlarda GDO'lu olup olmadıkları anlaşılabiliyor.
HORMON İLE ÇOK FARKLI
Hormonlulardan farkı ne GDO'lu ürünlerin?
Hormon, canlıların, büyümesini, gelişmesini hızlandırmak amacıyla kullanılan bir tür tarımsal ilaç. GDO ise bambaşka yiyecek tohumlarının içine başka canlıların genlerinin katılması anlamına geliyor.
GDO neden tehlikeli?
GDO'lu tohumların içine bir virüsten, bir domuzdan, solucandan artık hangi işleve uygunsa, bir gen alınıp ekleniyor. Amacı, bitkiyi dayanıklı kılmak, böceklerden korumak, ilaçlamayı önlemek... Ama bitki ile hayvan ya da virüs genleri birleşiyor. 'Frankenstein' tabiri, aslında doğru. Onda da neticede bir adamın kafasını alınıyor, bir başka adamın bedenine yerleştirilip başka bir yaratık ortaya çıkarılıyor.
GDO'lu ürünler bizim soframıza geldi mi?
Çoktan geldi. Önce Türkiye'de GDO'nun her türlüsü yasaklanmıştı. Sonra da bu yasaklar delinerek birtakım ürünler Türkiye'ye girdi. Mesela GDO'lu mısır, soya, pamuk giriyor. Bunlar ülkemizde işleniyor. Bunların bir kısmı hayvan yemi olarak kullanılıyor. Bir kısmından sıvı şeker üretiliyor.

ORTADA KAÇAK TOHUM VAR
Mısır çarşısından domates tohumu alıp bahçesinde yetiştiren kişi, GDO'lu mu yetiştiriyor?
Olabilir. Çünkü ortalıkta kaçak tohumlar dolaşıyor. GDO'lu yetişip yetişmediğini bilmiyorum. Türkiye'de belli başlı tohum firmalarının şubeleri var. Bunlarda GDO'lu tohumlar olduğunu sanmıyorum. Çünkü devlet izin vermediği sürece getiremezler. Ama bunlardan bazılarının GDO'ların serbest bırakılmasına destek verdiklerini tahmin ediyorum. Çünkü bu işin arkasında çok büyük paralar var.
BUNLAR LİSTEMDE İŞARETLİ
İthal veya yerli üretim birçok üründe GDO'lu içerik kullanılıyor.
Mısır ve soyadan üretilen yağ, un, nişasta, glikoz şurubu, sakaroz, fruktoz içeren gıdalar, yani; bisküvi, kraker, kaplamalı çerezler, pudingler, bitkisel yağlar, bebek mamaları, şekerlemeler, çikolata ve gofretler, hazır çorbalar ile mısır ve soyayı yem olarak tüketen tavuk ve benzeri hayvansal gıdalar, bunlara ek olarak da pamuğun GDO'lu olma riski çok yüksek.
Mısırdan üretilen ve çeşitli gıdalarda bileşen veya katkı maddesi olarak kullanılan yan ürün sayısı 700'ü, soyadan üretilen türevlerinin sayısı ise 900'ü buluyor. Bu yan ürünlerin içeriğinde kullanılan her bir işlenmiş ürünün GDO'lu olma riski var. '
YOKTUR' İBARESİ YASAK!
Ben olabildiğince sözünü ettiğim gıdalardan uzak durmaya çalışıyorum. Ama bunda çok başarılı olabildiğimi söyleyemem. Çünkü ürünlerin etiketinde GDO bulunduğunu gösterme zorunluluğu yok. Yeni yönetmelikle 'Bunda GDO yoktur' ibaresi de yasaklanıyor.
DOMATES, SOYA VE MISIRA DİKKAT!!!
DOMATESTE BİR GEN VAR
GDO'lu domates resmen yok ama Teknik Üniversite'de, rastgele toplanmış ürünlerde yapılan incelemede, bir antibiyotik geninin varlığının tespit edildiğini okudum. Bunlar tabii resmi yoldan gelmiş, tohumlardan üretilmiş değil. Ama tohum, kaçakçılığı en çok yapılan ürünlerden. Çünkü cebinize bir torba tohum koyuyorsunuz, koskoca bir tarlayı donatacak kadar domates yetişiyor.

SOYA ALMIYORUM
Soya ürünü almamak lazım. Soya soslarının ithallerine bakmak lazım. Soyalı pek çok ürün artık GDO'lu. Bütün bu gelişmeler Tohum Yasası ile başladı. Sertifikalı tohum kullanma zorunluluğu getirildi. Oysa yerli tohumlarımızın sertifikası yok. Yabancılar aldı bizim tohumlarımızı, onları sertifikaya bağladılar. Bir de şifre koydular. Her yıl onlardan alma zorunda bırakarak, bize sattılar.

TABLO GİBİ MISIRA DİKKAT
Mısırda GDO olabilir. Bilmiyorum fark ettiniz mi, eskiden mısır tanelerinin sıraları şekilsiz ama lezzetli olurdu. Şimdiki mısırlar sanki birer tablo, ama ısırdığımız zaman saman gibi. Vardır demiyorum, çünkü GDO'lu tohum ithali hâlâ yasak. Ama kaçak yoldan girip girmediğini ortaya koyan bir araştırma henüz yok.
ORGANİK VE GDO'LU
Organik ürün de GDO'lu olabilir. Önemli olan tohumdur. Komşu tarlada benzer GDO'lu bir ürün yetişiyorsa, sizin tarlanızdaki organik ürün tozlaşmayla GDO'lu hale gelebilir. Organik ürünler de korunamaz. Kısacası, biyolojik çeşitliliğin sonu gelir.

ELMALAR ARAŞTIRILMALI
Çayda olduğuna ihtimal vermiyorum. Bugün artık serada yetişen oldukça bodur boylu elmalar var. Burdur'da bütün bahçelerde 'fuji' gibi hiç duymadığımız cins elmalar var. Dünyada da böyle elmalar yoktu. Bunlar büyük olasılıkla mutasyona uğramış elmalar. Ama yarın bir gün GDO'lu elmaların da çıkmayacağını kimse söyleyemez.

GDO ETİKETLENSİN
Çikolata, bisküvi çeşitleri sıvı şeker ve sıvı şekerden yapılan meşrubatlara da dikkat etmek lazım. Bildiğimiz bazı şeyler var. Yarın öbür gün sivil toplum örgütleri bunu ortaya çıkaracak. GDO'lu ürünlerin üzerine 'bunlar GDO'ludur' yazılsın.