Çocuk için kreş mi daha iyi bakıcı mı?

İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı ve Konsültasyon-Liyezon Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mine Özkan; bakıcı ile ilişki konusunda merak edilen soruları yanıtladı:
ÜÇ YAŞ KREŞ YAŞIDIR
Bakıcı mı yoksa kreş mi çocuk için daha sağlıklıdır?
Bebekler altıncı aylarından itibaren, yabancıları ayırt etmeye ve anneden ayrılmak istememeye başlar; 'ayrılık kaygısı' denilen durum meydana gelir. Ayrı kalma süresi uzarsa, bebek için kalıcı sorunlar oluşabilir. Bu nedenle, anneleri çalıştığı için bakıcıya bırakılan çocukların, akşamları mutlaka annelerinden ilgi ve bakım görmeleri önemlidir. Bebeğiyle sağlıklı ilişkisi olan anneler, bebeğin temel güven duygusunun gelişmesini sağlar. Çocuk üç yaşına geldiğinde ise artık sosyalleşme çağındadır. Anne ve babadan uygun bir şekilde ayrı kalabilmeyi bu yaşta öğrenir. Üç yaş; bu nedenle kreşe başlama yaşıdır. Kreşler, çocuğun okul öncesi eğitiminin başladığı yerdir. Bu nedenle çocuğun sadece bakım aldığı yerler olarak düşünülmemelidir. Annesi evde olan çocuklar için de kreşler, yaşıtlarıyla birarada olabileceği bir ortamdır. Dolayısıyla, bakıcı ve kreş aynı işlevi görmemektedir.
ANNE İLİŞKİSİ ÖZELDİR
En iyi dadı anne midir?
Bebek anneyi ayırt etmeye, ona gülümsemeye üçüncü aya doğru başlar. Bu süreçte anne ve bebek arasında bağlanma gelişir. Bebek büyüdükçe fiziksel olarak anneye bağlılık azalır ama bebek kalıcı olarak sağlıklı olarak geliştirdiği bağlanmayı devam ettirir. Bu dönemde bebeğin anneyle ilişkisi, elbette üçüncü şahıslarla kurulabilecek bir ilişki değildir.
GÜVENLİ BAĞLANMA OLUR
Sık sık bakıcı değiştirmek çocuk için zararlı mıdır?
Sık bakıcı değiştirmek, özellikle de yaşamın ilk iki yılında çocuklarda 'güvensiz bağlanma' denilen duruma neden olabildiği için istenmeyen bir durumdur. 'Güvenli bağlanmaya' sahip bebekler, ilerde daha kolay akran ilişkileri geliştirebilir, daha az öfke yakınmaları ve zayıf davranış kontrolü gösterebilir. Ya da ciddi psikiyatrik rahatsızlıklar bu bebeklerde daha az oranda görülür. Bakıcının çocukla geçirdiği zaman, çocuk için ikinci bağlanmanın gerçekleşmesi olacaktır. Bu nedenle bakıcının çocuğun sadece fiziksel özelliklerini karşılaması değil, onunla zaman geçirmekten zevk alabilen birisi olması önemlidir. Tabii fiziksel bakımı gerçekleştirebilecek ve gerektiğinde ilk yardım yapabilecek olması da tercih edilmelidir.
Bakıcı ile çocuk ne zaman yalnız bırakılmalı?
Çocuğun anneden ayrı kalabileceği yaşa gelmesi ve bakıcıyla olumlu iletişim kurmasından sonra bırakılabilir. Bu kararı verirken çocuğun hazır olup olmadığı dikkate alınmalıdır.
TATİLE DADIYLA DEĞİL ÇOCUĞUNUZLA ÇIKIN
Eğer çocukla bakıcı arasında zaman içinde olumlu bir iletişim geliştiyse, çocuğun tatilde de bakıcısıyla zaman geçirmek istemesi mümkündür.
Ancak özellikle çalışan anne- babaların, tatil zamanını çocuklarıyla baş başa değerlendirmeleri iletişimi arttırır. Çocuklar için aileyle geçirilen zamanlar değerlidir.
Çocuk için tatilde nereye, ne zaman ve nasıl gittiğiniz önemli değildir. Onun hazırlıklara katılmasına izin verdiğiniz sürece, hem siz hem de çocuğunuz için yolculuk daha keyifli olacaktır.
OYUNCAĞINI SEÇSİN
Çocuğunuza, kendisine ait bir çanta verin ve götürmek istediği oyuncakları seçmesini söyleyin. İki-üç yaş grubunda dadısı olan çocuklar bu konuda ondan yardım isteyebilir.
Tatil programınıza çocuğunuzun ilgisini çekebilecek yerleri de katın. Oyun alanları, sergiler ya da alışılmışın dışında bir manzara; çocuğunuz için çok daha ilgi çekici olabilir.
HARİTADA GÖSTERİN
Altı yaşından büyük çocuğunuza, tatile gideceğiniz yeri haritada gösterebilirsiniz. Gezi broşürlerine beraber bakabilir ve böylece tatil öncesi zevkli vakit geçirebilirsiniz.
Ebeveynlerin en çok endişelendiği konulardan biri de çocuğun, baş başa vakit geçirmelerine engel olmasıdır. Eğer çocuğunuzla yeterince ilgilenirseniz; o da bir süre sonra kendi kendine oyuna dalar. Siz de eşinizle zaman geçirebilirsiniz.
BAKICI İLE AYNI ODADA YATMASI DOĞRU DEĞİL
Humanite Psikiyatri'den Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Gözde Lus, merak edilen soruları yanıtladı:
ANNE İLİŞKİSİNİ ETKİLER
Bakıcının yaşı önemli mi?
Anne-babanın bakıcı seçerken emin olmaları gereken konu; bakıcının çocuklarıyla gereken titizlikte ilgilenilip, ilgilenilmeyeceğidir. Çok genç ve çok yaşlı bakıcıların, çocuk için uygun olmayacağı açıktır. Bu durum, çocukların yaşlı aile büyüklerinin yanına bırakılmalarında da bazen görülür. Yeterli fiziksel aktivite yapamayan aile büyüklerinin yanında istenmeden de olsa ihmal edilebilir.
Yatılı mı yoksa her gün gelen dadı mı tercih edilmeli?
Ailenin sosyo-ekonomik durumuna göre seçilen bakıcının yatılı kalması, çocuk için avantaj da olabilir dezavantaj da. Önemli olan her zaman çocuğun ebeveyniyle kurduğu ilişkinin bu durumdan nasıl etkilendiğidir. Eğer yatılı bakıcı, çocuğun 'her türlü ihtiyacıyla ilgilenen' konuma geldiyse; bu durum anneyle çocuğun ilişkisini olumsuz etkileyecektir.
OLUMSUZ ETKİ YARATIR
Çocukla bakıcısının aynı odada kalması ne tür sorunlara neden olur?
Çocukların yaşları küçük olduğu için 'mahremiyete ihtiyaçları olmadığı' görüşü doğru değildir. Çocuklar, kendi anne babalarıyla bile aynı odayı paylaşmamalıdır. Oda paylaşımı; ilerde çocuğun kişilik gelişiminde olumsuz etkiler yaratabilir.
Yabancı dil bilen dadıların avantajı ya da dezavantajı nedir?
Dadının eğitimli olması, çocuğun zihinsel gelişimini olumlu yönde etkileyebilir. Ama bakıcının görevinin bilgi öğretmek olmadığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Öncelik, çocuğun yaşına uygun ihtiyaçlarının eksiksiz olarak karşılanmasıdır.
ZARARI ANLAŞILIR
Bakıcının çocuğa iyi baktığından nasıl emin olunur?
Çocuğun fiziksel zarar gördüğü anne-baba tarafından anlaşılır. Devamlı televizyon karşısında bırakılan, kendisiyle hiç oynanmayan çocuklarda; davranış sorunları, dil gelişiminde gecikme gözlenir. Anne-babanın, ortaya çıkan bu tip sorunlarda dikkatli olması ve çocuklarındaki değişikliklere müdahale etmesi önemlidir.
İLK YIL ANNE ŞART
Aileden biri çocukla bakıcının yanında mutlaka bulunmalı mıdır?
İlk bir yıl içinde, anne ve çocuğun uzun süreli ayrılık yaşaması sakıncalı olabilir. Bu nedenle bakıcı da olsa anne muhakkak çocukla olmalıdır. Aileden birinin bakıcıyla kalmasından daha çok, çocuğun kendisini kimin yanında güvende hissettiği önemlidir.