İrileşmiş boyunların ilacı iyotlu tuz oldu!

Prof. Dr. Serdar Tezelman; tiroid hastalığı ve tedavisiyle ilgili sorularımızı yanıtladı:
Guatr ile zehirli guatr farklı şeyler mi?
Guatr, tiroid bezi hastalıklarının genel adıdır. Zehirli guatr ise bu hastalığın bir türüdür. Zehirli guatrda; tiroid bezinin aşırı çalışması sonucu, kanda tiroid hormonlarının yükselmesi söz konusudur.
Türkiye'de çok fazla zehirli guatr hastası var mı peki?
Maalesef ülkemizde zehirli guatr vakalarına sık rastlanmaktadır.
YERİNDE DURAMAZ
Zehirli guatrı olan hastalar size hangi şikayetlerle gelir?
Tiroid hormonlarının aşırı salınması, hipertiroidizme yol açar. Bundan tüm vücut sistemleri etkilenir. Metabolizma hızlanır, hasta hiperaktifleşir, yerinde duramaz. Aşırı terleme görülür, yorgunluk artar. Cilt nemli ve kadife gibidir. İştah artar ama buna rağmen kilo kaybı olur. Kalp çarpıntısına rastlanır. Hastada ısıya tahammülsüzlük vardır ve sinirlidir, gereksiz ağlama krizlerine girebilir. Bağırsak hareketleri artar, ishal görülebilir. Bazı tiplerde gözlerde dışarıya doğru büyüme gelişir. Ellerde titreme ve kadınlarda âdet düzensizliği sık görülebilir. Saçlarda incelme ve seyrekleşme de olur.
Tuz ayarlamasıyla birlikte hasta sayısında azalma oldu mu?
Hipertiroidde iyotlu tuz kullanılmaz çünkü iyotun aşırı alınması, tiroid hormonunun sentezini artırır, klinik tabloyu şiddetlendirir. Ancak diğer guatr tipinde yani endemik guatrda, iyotlu tuz kullanılması ile hastalığın görülme sıklığı azalmaktadır. İyotlu tuz kullanımıyla dışarıdan görülen büyük guatr vakalarına giderek daha az rastlıyoruz.
Gereksiz yere guatr ameliyatı yapıldığını düşünüyor musunuz?
Hayır, düşünmüyorum. Bu vakaların belli bir oranı cerrahi ile tedavi edilmektedir. Bu hastalar ilk günden itibaren endokrinolog gözetimindedir. Tedavi türüne de endokrinolog karar verir. Bu hastaların medikal tedavileri uzun sürelidir. Tedaviye cevap vermeyen vakalarda, cerrahi tedavi tercih edilir. Ülkemizde yılda 100 bin civarında tiroid ameliyatı yapılıyor. Tiroid kanserine bu sayının sadece yüzde 5'inde rastlanmaktadır. Bu arada tiroid hastalarının genel cerrahtan ziyade endokrinolog tarafından değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Ultrasonografi eşliğinde yapılacak iğne biopsisi olmadan da ameliyat kararı verilmemesi gerektiğine inanıyorum.
VÜCUDUN ÜZERİNE AŞIRI YÜK BİNİYOR
Bu hastalığa neden zehirli guatr deniliyor?
Tıbbi tanımlamasında; hipertiroidili guatrlar, toksik guatr olarak adlandırıldığından zehirli denmiştir. Tiroid hormonlarının aşırı salındığı toksik guatr vakaları, gerçekten insan metabolizmasını bir nevi zehirlemektedir. Bu zehiri yılan zehiri gibi tanımlamamak gerekir. Hormonların çok salınması metabolizmayı aşırı hızlandırdığından, vücut sistemleri de gereğinden fazla çalışmakta, vücuda aşırı yük binmektedir. Örneğin; kalp çok çalışmakta ve bu durum çarpıntıya neden olmaktadır. Normal ritminden fazla çalışan kalp yorulmaz mı? Dolayısıyla bunu bir nevi zehir gibi kabul edebilirsiniz. Tedavi edilmeyen toksik guatr vakaları her şeye neden olabilir.
45-50 YAŞINDAKİ CERRAHLAR ÇOK DAHA DENEYİMLİDİR
Sizce tiroid ameliyatının başarılı geçmesi için, operasyonu yapan cerrahın kaç yaşlarında olması gerekir?
Cerrahi deneyim zamanla olgunlaşır. Çok sayıda vakanın ameliyat edilmiş olması özellikle paratiroidi hastalığında daha da önemlidir. 45-50'li yaşlar; deneyimin üst düzeyde olduğu, cerrahi yetinin ve analizin tam olgunlaştığı dönemdir.
Genç doktorlar daha mı çabuk ameliyat kararı veriyor?
Aslında beceri, yaşa bağlı değildir. Ancak mesleki olgunlaşma zamanla olur. "Genç cerrahlar daha çabuk ameliyat kararı veriyor" demek haksızlık olur. Çabuk ameliyat kararı, her yaşta ve zamanda görülebilir. Bu noktada önemli olan doğru ve zamanında cerrahi kararı vermektir.
ÖNCE İLAÇ VE ATOM SONRA AMELİYAT
Zehirli guatrın tedavisi diğer guatrlarla aynı mıdır? Hastalık ilaçla tamamen düzelebilir mi?
Bu hastalığın tedavisi; ilaç, cerrahi ve atom tedavisi (radyoaktif iyot tedavisi) olmak üzere üç türlüdür. Ama çoğunlukla ilaç tedavisidir. Tekrarlayan, büyük yumrulu veya kanser şüphesi olan vakalarda ve atom tedavisinin uygulanamadığı durumlarda cerrahi tedavi yapılır.
Hastalık kadında ayrı, erkekte ayrı mı seyrediyor?
Guatr genelde kadınlarda daha sık görülmekle birlikte, erkeklerde de klinik açıdan aynı seyir gözlenir.
GÖZLERDE DIŞA BÜYÜME OLABİLİR!
Bir hastaya kapıdan girer girmez bakarak zehirli guatr teşhisi koyabilir misiniz?
Basedow-Graves hastalığı olarak tanımlanan vakalarda, gözlerde dışarı büyüme olur. Bu hastalarda tanı hemen konur.
Stres tetikleyici mi?
Evet, bazen hipertiroidiyi tetikler.