Bebekler için erken teşhis mümkün

Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Bölümü'nden Prof. Dr. M. Derya Balbay, doğuştan olan böbrek anomalileri hakkında bilgi verdi:
Vücutta hiç böbrek olmaması, her 5 bin doğumda bir görülen doğumsal bir anomalidir. Bebekler anne karnında gelişirken, böbrek fonksiyonları anne böbrekleri tarafından karşılanır. Bebek böbreğinin idrar üretmesi, bebeğin akciğerlerinin gelişmesi için çok önemlidir. Bebeğin ürettiği idrar, bebeğin içinde yaşadığı amnio sıvısını oluşturur. Ayrıca bebeğin sindirim yolu ve akciğerleri de bu sıvı ile doludur. Böbrekler çalışıp idrar üretmezse, akciğerler gelişemez ve bebek doğumdan kısa süre sonra hayatını kaybeder.

ERKEN TEŞHİS ÖNEMLİ
Bebeğin tek böbreği bile normal geliştiyse, sağlıklı bir hayat sürebilir. Bu çocuklarda, yüksek tansiyon ve idrarda protein kaybı gibi sorunlar görülebilir. Çocuğun, sağlam gelişen böbreği etkileyecek enfeksiyonlardan, taş oluşumundan ve travmalardan korunması gerekir.
Böbrekle iç idrar kanalının (üreter) birleşim yerinde doğuştan olan daralmalara 'UP (üretero-pelvik) darlık' denir. Genellikle sol böbrekte görülen bu daralma; böbreğin şişmesine ve işlevini kaybetmesine neden olabilir. Bebeklik döneminde teşhis edilen bu sorun, böbreğe zarar vermeden tedavi edilebilir. Ancak geç teşhis edilen vakalarda böbrek hasarı oluşabilir. Hastalık, herhangi bir belirti ile kendini göstermese de idrar yolu iltihabı ile belirti vermektedir. Aynı zamanda karında şişlik, yan ağrısı, gelişme geriliği de UP darlığının neden olabileceği belirtiler arasında yer almaktadır.
Bebeklerin böbrek sağlığının normal olduğunu anlamanın yolu; anne karnındayken ultrasonografi ile düzenli aralıklarla takip etmektir. Böylece daha bebek doğmadan şüpheli durumlar belirlenir ve en uygun zamanda gerekli cerrahi müdahaleler yapılarak böbrek kayıpları engellenebilir.
AT NALI BÖBREK İLE SAĞLIKLI YAŞAM MÜMKÜN
Böbrekler gelişirken, mesaneden bir tomurcuklanma olur. Böbrekler, yukarıya doğru hareket ederek yerleşim yeri olan diyaframın (solunum kası) altına kadar ulaşır. Damarsal yapılar ya da bu yükseliş yolunda oluşabilecek sorunlar yüzünden böbrekler, tek veya iki taraflı olarak normal yerlerine çıkamayabilir. Böbreklerin gelişeceği dokular birbirlerine yapışık olursa, yükselme esnasında karındaki aort denilen ana damardan çıkan dallara takılarak normalden daha aşağıda kalırlar. Bu durumda böbrekler, tıpta 'at nalı böbrek' denen bir yapı oluşturur. Bu durum; tıkanıklık ve taş oluşumuna neden olabilir ama sağlıklı yaşamaya engel değildir.
UP DARLIĞI ERKEKLERDE SIK GÖRÜLÜR
UP darlığı; böbrek havuzu ile böbrekten mesaneye idrar taşıyan kanalın birleşim yerinde damar basısı veya gerçek darlığa bağlı olarak gelişir. Bu rahatsızlık; erkek bebeklerde kız bebeklere göre iki kat daha sık görülür. Böbrek havuzunda idrar birikeceğinden havuz bölgesi de gittikçe genişler. Eğer havuz, böbreğin etli kısmının içindeyse; böbrek fonksiyonlarını bozarak böbrek yetmezliğine kadar ilerleyebilir. Havuz bölgesi, böbreğin etli kısmının dışında ise; böbrek içinde basınç yükselmesine neden olmayacağı için genişlemeye devam eder ancak böbrek fonksiyonlarını bozmaz.
İLTİHAPLANMA OLURSA AMELİYATA BAŞVURULUR
Böbrek çıkışında tıkanma veya böbreklere mesanedeki idrarın geri kaçması gibi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Bazı durumlarda böbreğin az gelişmesi iltihaplanmalara veya yüksek tansiyona yol açabilir. Bu gibi sorunlar ortaya çıktığında böbreğin çıkarılması gerekir. Doğuştan böbrek sorunlarında, böbreğin fonksiyonu bozulmadan tedavi etmek büyük önem taşır. Çünkü doğuştan var olan anomali, böbrek fonksiyonlarına zarar vermişse ve vücutta önemli sorunlara yol açmışsa; hasta tam olarak iyileşmeyebilir. Ancak böbrek fonksiyonları bozulmadan olan anomaliler, cerrahi olarak düzeltilirse; hastanın yaşam standardı değişmez. Böbreklerin fonksiyonlarını kaybettiği durumlarda ameliyatla böbreğin çıkarılması ya da hasta için diyaliz veya böbrek nakli gibi yöntemlere başvurulabilir. Böbrek rahatsızlıkları yüzünden ortaya çıkan iltihaplanmalar veya yüksek tansiyon gibi durumlarda da böbreğin çıkartılması gerekebilir.
YARIN: NE KADAR İDRAR ÇIKARMAK GEREK?