Hayali kusur, eve kapatıyor

Kişinin vücudundaki görünümle ilgili hayali bir kusur ile uğraşıp durmasına Beden Dismorfik Bozukluğu (BDB) deniyor. Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi'nden Psikiyatrist Dr. Oya Bozkurt, BDB ile ilgili merak edilen soruları yanıtladı:
BDB; kişinin görünümündeki hayali bir kusur ile uğraşıp durma halidir. Kişi, hafif fizik anomalisi varsa bile, aşırı kaygılı olabilir. Bu kaygı mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur. 17 yaşındaki bir genç kız, aslında doğal görünmesine rağmen, kulaklarının kepçe olduğunu düşünüp estetik operasyon geçirmek isteyebilir. Kaşlarından birinin daha düşük olduğunu söyleyen genç bir erkeğin bu yüzden saçlarıyla kaşını kapatması ya da bu yüzden sürekli ayna karşısında oturması, arkadaşları görecek diye okula gitmek istememesi de BDB olduğunu gösterir.
Hastalık genel olarak ergenlik döneminde başlar ve yetişkin yaşlarda da devam eder. Örneğin,burnunun büyük ve şekilsiz olduğunu düşünen bir erişkin ;defalarca estetik operasyon geçirmesine rağmen, burnunun bir türlü istediği gibi olmadığını düşünerek doktorların kapısını aşındırabilir.
Bu rahatsızlık; kadın ve erkeklerde aynı oranda görülür. Her iki cinste de benzer belirtiler vardır. BDB hastalarının yüzde 75'i hiç evlenmemiştir.
Bir hastaya BDB tanısı koymak güçtür. Hastalar; utandıkları ve hayalkırılığına uğramaktan korktukları için belirtileri gizlerler. Estetik operasyon için başvuran hastaların; düzeltilmesi istediği kusurun niteliğini ve ameliyat beklentilerinin gerçekçi olup olmadığının iyi değerlendirilmesi gerekiyor. Ayrıca hastalarda psikiyatrik konsültasyonun gerekebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
MÜZİK VE DANS İLE TEDAVİ MÜMKÜN
Tedavi iki ayaklı olmalıdır; farmakoterapi ve psikoterapi. Psikoterapide öncelikle psikodinamik yaklaşım, ardından da bilişsel-davranışçı yaklaşım kullanılması doğru olur.
BDB hastalarının beğenmedikleri fiziksel özellikleriyle barışmak için toplumdan kaçmamalı. Hastaların dans, müzik, spor gibi sosyal etkinliklere katılmaları gerekir.
YILLARCA AYNALARA KÜSEBİLİR
BDB tedavisi yıllarca sürebilir. Yani 'tedavi oldum ve bitti' gibi bir süreç yoktur. Hastanın sürekli ya da belli dönemlerde psikiyatrik destek görmesi gerekir.
Kişi, bu bozukluğa sebep olduğunu düşündüğü kusuruyla yüzleştikten sonra; doğru baş etme teknikleri geliştirerek vücudunu sevmeyi, olduğu gibi kabul etmeyi öğrenebilir. Başarılı bir tedaviden sonra aynalarla barışık yaşamayı öğrenebilir. Ancak yıllarca sürebildiğinden; sürekli ya da dönemsel psikiyatrik destek alınması gerekebilir.
ESTETİK AMELİYAT ÇÖZÜM DEĞİL
BDB hastaları, bedensel takıntıları nedeniyle işlerini veya okullarını bırakılabilir. Hastaların arkadaşları azdır, karşı cinsle arkadaşlıktan ve diğer sosyal temaslardan uzak dururlar. Plaj, restoran ve alışveriş merkezi gibi kalabalık ortamlardan kaçınabilirler. Hastalar; giyim ve makyaj teknikleri ile bu kusurlarını kapatmaya çalışır. Kusurlarından utanç duydukları için sosyal ve mesleki aktivitelerden kaçınma eğilimi gösterip, eve kapanan hastalar olabilir.

PİŞMAN OLURLAR
BDB hastalarının bazıları estetik ameliyatlarla kusurlarından kurtulmak esteyebilir. Ancak hastaların çoğunluğu ameliyatın sonucundan memnun kalmaz; hatta pişman olur. Bu hastalar tekrar tekrar ameliyat girişiminde bulunabilir. Bu hastalar içerisinde intihar girişiminde bulunanlar, intihar sonucu yaşamını yitirenler olabilir.
İDOLLER HASTALIĞI TETİKLİYOR
Ergenlik döneminde, dış görünümle ilgili aşırı eleştirel tutumlar beklentiler ve olumsuz deneyimler; hastalığa zemin hazırlayabilir. Bozukluğun nedeni bilinmemektedir. Ancak depresyonla birlikte görülmesi, aile içinde duygu durum bozukluğu veya obsesif-kompulsif bozukluk öyküsünün fazla oluşu; bu tür hastaların bir bölümünde serotonerjik işlev bozukluğu olabileceğini düşündürüyor.
Toplumun dış görünüşe verdiği önem, kozmetik ve tekstil sektörünün sunduğu idoller; gençlerde bu rahatsızlığın oluşmasında önemli bir etki yapıyor. BDB'nin başlamasında ilk gençlik dönemlerinde kişinin vücutlarına yönelik yapılan eleştiri ve kullanılan olumsuz ifadelerin kuvvetli etkisi de bulunuyor.
YARIN: KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL GELİŞİR?