Sporcularda kalp krizini ne tetikler?

Son yıllarda profesyonel sporcuların, özellikle kalp krizi sonucu hayatlarını kaybetmesi en çok merak edilen konulardan biri. Acıbadem Fulya Sporcu Sağlığı Merkezi'nden Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, Spor Hekimliği Uzmanı Doç. Dr. Tolga Aydoğ, sporcuları bekleyen risklerle ilgili en çok merak edilen soruları yanıtladı...
Sporcular neden kalp krizi geçiriyor?
Genetik yatkınlığı olan sporcular kalp krizi geçirebilir. Çünkü kalp krizi geçirmede en önemli faktör, genetiktir. Ayrıca obezite, sigara kullanma gibi çevresel faktörler de kalp krizi riskini artırır.
SPORCULAR LİMİTLERİNİ ZORLAMAMALI
Profesyonel sporcuların kalp krizi geçirmelerinin başka nedenleri var mı?
Üst düzeydeki sporcular, yani birinci ligdeki basketbolcular, futbolcular ve voleybolcularda; iyi huylu kolesterol değil, kötü huylu kolesterol yüksek olabilir. Bu sporcular genetik koşullar nedeniyle ne yaparlarsa yapsınlar iyi kolesterol olarak adlandırılan HDL kolesterolü yükseltemez. Ayrıca kötü kolesterolü, yani LDL'yi düşüremezler. Bu nedenle sporcu ölmez, yaralanmaz, kalp krizi geçirmez gibi inanışlar doğru değildir. Sporcu da limitlerini zorlarsa sıkıntı yaşayabilir.
Hangi sporu yapmak riski azaltıyor?
Spora başlamak isteyen 45 yaşın üzerindeki erkekler ile 55 yaşın üzerindeki kadınlar; doktor kontrolünden geçmeli. Amerikan Spor Hekimliği Akademisi; ailesinde ani ölüm veya kalp krizinden ölüm gibi hikayeler olanların, şeker, yüksek tansiyon hastalarının, sigara içenlerin, kan yağları yüksek olanların ve fazla kiloluların spora başlamadan önce hekim kontrolünden geçmesini öneriyor. Ayrıca bu kişilerin, muayeneden geçtikten sonra tempolu egzersiz yapmasında fayda var. Ancak sadece hafif tempolu yürüyüş yapacaksa, kendisini zorlamayacaksa hekim kontrolüne gerek kalmayabilir. Sporu haftada bir kez yapmak daha riskli, haftada üç gün, belli bir tempoda spor yapmak, vücut daha fazla hareket etme olanağı bulacağından daha sağlıklıdır.
Kalp krizinden korunmak için neler yapmak gerekiyor?
Kalp krizinden korunmak için, ailede genetik yatkınlık varsa rutin incelemelerin yapılması ve beslenme alışkanlığının düzenlenmesi gerekir. Ayrıca günde beş defa az az ve sık sık yemek, karbonhidrat ve yağı az tüketmek, proteini üst düzey tüketmek ve düzenli spor alışkanlığı kazanmak lazım. Haftada üç-beş gün orta tempo veya yüksek tempoda yüzme, bisiklet, koşu, tenis, basketbol gibi sporlar yapmak uygun olur. Ayrıca haftada iki defa ağırlık antrenmanı denilen şınav çekme, mekik ve barfiks de çalışmak lazım. Bunun yanında kötü havada ve çok soğuksıcakta koşmamak, kalp sıkıntısı olanların mutlaka koşmadan önce hekim kontrolünden geçmesi önemli. Her spor, herkese uygun değildir. Şunu unutmamalıyız ki spor da bir ilaçtır; kişilerin risklerine, durumlarına göre ayarlanmalıdır, belirli sıklıkta yapılmalıdır.
Kalp krizinin belirtileri nelerdir? Kişi bunları anlayabilir mi?
Kalp krizinin en önemli belirtisi göğüs ağrısıdır. Özellikle göğüs orta kesiminde basınç hissi, yanma, dolgunluk ve sıkışma hissi tarzındaki bir ağrı; karakteristik kalp krizi belirtileridir. Bu ağrıya genellikle terleme ve yoğun bir endişe eşlik edebilir. Ancak kadınlarda, diyabet hastalarında ve yaşlılarda ağrı farklı şekillerde görülebilir. Diyabet hastaları ve yaşlılar ise hiç ağrı hissetmeyebilir. Özellikle yaşlılarda kalp krizinin ilk belirtisi ani bayılma olabilir.

OBEZİTE HASTALIK RİSKİNİ ARTIRIYOR
Kalp krizine karşı önleyici ve tüm toplumu ilgilendiren hangi önlemler alınabilir?
ABD'de 25 yıldır tüm eyaletlerde obezite sıklığının verileri tutuluyor. Ancak buna rağmen obez kişi sayısı giderek artıyor. Sağlık Bakanlığı'nın bir açıklamasına göre; Türk toplumunun üçte biri normal kiloda, üçte biri kilolu, üçte biri ise obez. Toplumda ve tüm dünyada giderek artan bir obezite sorunu var. Ayrıca tansiyon, kan yağları yüksekliği, kalp-damar hastalıklarında artış da görülüyor. Kalp krizi ve kalp hastalığı riskini azaltmak için genetiği değiştirme şansımız yok ama düzenli beslenme ve spor alışkanlığı kazanmak gerekiyor. ABD'de günlük olarak çocuklara yarım saat spor yaptırılıyor. Bizde de bunların yapılması lazım. Çocuklukta yapılan sporun diğer yaşlarda yapılan spordan daha etkili olduğu biliniyor. Oysa günümüzde çocuklar hareketsiz bir yaşama mahkum ediliyor. Evde oturup, bilgisayar başında zaman geçirip sınavlara hazırlanmak için saatlerce test çözüyor. Bunlar da hastalık riskini artırıyor.