Parklarda yürüyüş yaparak dinlenin

Feyziye Mektepleri Vakfı Işık Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gülden Güvenç, lise çağındaki gençlere sömestir tatiline ilişkin öneriler verdi...
15 günlük tatil nasıl verimli geçirilir?
Yoğun bir lise eğitiminden sonra dinlenmek gençlerin hakkı. Ancak dinlenme kavramı hiçbir şey yapmadan sadece uyumayı veya gezmeyi içermiyor. Yaşamımızda bizi zorlayan durumlarla baş edebilmek için iyi beslenmemiz, gereksinime göre uyumamız, egzersiz yapmamız ve sevdiğimiz işlerle uğraşmamız önemli. İyi beslenmek, diyetisyenlerin vurguladığı gibi, dengeli ve düzenli aralarla sindirim sistemini fazla zorlamayan sebze, meyve ve et tüketirken, sevdiğimiz bazı tatlılardan kendimizi mahrum etmeme anlamı da taşır. Kişinin gereksinimine göre uyuması; bedenin, beynin ve sinir sisteminin olduğu kadar belleğin dinlenmesini ve beslenmesini de sağlayacaktır. Uykuya duyulan gereksinim, tespitlere göre bireyler arası fark göstermekte ve genelde altı ile sekiz, bazen 10 saat arasında değişmektedir. Bedenimizin dinlenmesi, uykuya duyulan gereksinimin yanı sıra düzenli şekilde uyarılmasına da bağlıdır. Bu konudaki farkındalık özellikle kentlerimizde son derece gelişmiş durumda. Kentlerin neredeyse her mahallesinde spor yapma olanağı tanıyan spor merkezleri açılıyor. Çoğu genç, daha önceki kuşaklara göre egzersiz ve spor yapmaya daha fazla önem veriyor, hatta bu alanda anne-babalarına örnek oluyor. Sevdiğimiz işler dediğimizde ise hobilerden bahsedebiliriz. Müzikle, güzel sanatlarla, edebiyatla, fotoğrafçılıkla, sinemayla ilgilenmek, hem bu konularda yeteneklerimizi ve becerilerimizi geliştirmemizi, yaşama daha farklı yönlerden bakabilmemizi sağlayacak, hem de başkalarının duygularına dair özduyuşumuzu bileyerek onları daha iyi anlamamıza katkıda bulunacaktır. İşte tüm bunların harmanlanarak yani; iyi uyuyarak, iyi uyanarak, sağlıklı beslenerek, spor yaparak ve hobilere zaman ayırarak 15 günlük tatil verimli geçirilebilir.

SINAVA ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİR
Tatilde sınavlara mı hazırlanmalı, yoksa dinlenmeli mi?
Sömestir tatilini, gereksinimleri destekleyecek bir dinlenme biçimi olarak algılıyorum. Ancak gencin kendisi istiyorsa tabii ki sınav için hazırlanmaya devam edecektir. Yine de stres düzeyinin ve yorgunluk derecesinin dikkate alınmasında fayda var. Örneğin, parklarda yürüyüş yaparak dinlenmek; beyne giden bilginin işlenmesini kolaylaştıracak, üretkenliği, yaratıcılığı ve başarıyı artıracaktır.
Aileler, sınava hazırlanan çocuklarının tatilde arkadaşlarıyla dışarı çıkmasına izin vermeli mi?
Makul saatlerde, çalışmalarına ara verip dinlenebilmek için arkadaşlarıyla dışarı çıkması iyi olur. Ancak tabii ki bunu abartmamak gerekir. Sınava hazırlık süreci hem dinlenmeyi, hem de tekrar derslere dönüp odaklanmayı gerektirir.
İnternet veya alışveriş merkezlerinde gezinmek, dinlenmeyi mümkün kılar mı?
Gençleri ve çocukları, internet veya alışveriş merkezlerinin dışında tutmak mümkün değil. Ebeveyn ne kadar engellemeye çalışırsa çalışsın, sosyal yaşamda yaygınlık kazanan her şey gibi etkisi önlenemeyecektir. Çocukluk döneminde özellikle anne-babanın davranışları örnek teşkil etmektedir. Şayet onların internet kullanımı fazlaysa çocuklarının davranışları da bu yönde artacaktır. İnternet ve AVM, dönemimizin baskın sosyal olgularıdır ve koşulların dışında kalmak imkansızdır. İnternette veya AVM'de uzun vakit geçirmeyi engellemek de bir çözüm oluşturmayacaktır. Çünkü araştırma sonuçları, engel koymanın endişeyi ve bağımlılığı artırdığını göstermiştir. Boş zamanı değerlendirmek ve dinlenmek için değindiğim sosyal koşullara alternatif imkanların yaratılması kanımca çok önemlidir. Bu tür alternatif imkanların gençlerin ilgisini çekebilmesi için hoş zaman geçirmelerine yardımcı olacak, rutini bozacak, yenilikçi- dikkat çekici özellikler taşımasının önemli olduğunu düşünüyorum. Anılan alternatifler arasında spor veya hobiler en başta geliyor ve gencin yolunu çizmesine yardımcı olmak için çocukluktan itibaren öncelikle ailede pekiştirilmesi etkili oluyor.
ANNE-BABALAR DOĞRUYA YÖNLENDİRMELİ
Özellikle tatillerde saatlerce bilgisayar başından kalkmayan çocuklar ve gençler var. Sizce aileler çocukları ile teknoloji arasına sınır koymalı mı?
Teknolojinin zararları ile teknolojiye bağımlı hale gelmenin birbirinden farklı konular olduğunu düşünüyorum. Teknoloji; bilim alanında verilerin bilgisayara girilmesi ve analiz edilmesi açısından hem zaman, hem de maddi açıdan büyük kazançlar sağlıyor. Geçmişte bu tarz olanaklar yoktu ve bilimsel analizler yapmak uzun zaman alırdı. Günlük hayata gelince... Günümüzde internetten, bilgisayar oyunlarından veya sosyal medyadan uzak kalmak mümkün değil. Bu tür teknolojiler, özellikle şiddet içerdiği zaman zararlı hale gelebilir. Burada da anne-babalara önemli görevler düşüyor. Anne-babalar; çocuklarının izlediği programları denetleyemeseler bile, onları kolayca yönlendirebilirler. Çünkü çocuklar, anne-babalarının davranışlarını örnek alırlar ve ailelerinin istedikleri gibi davranmaya çalışırlar. Ancak ergenliğe adım atan çocukları, teknolojinin zararlı etkilerine karşı denetlemek daha zordur. Dolayısıyla ailelerin yasak koymak yerine çocuklarıyla dostça konuşması daha etkili olacaktır.
YURT DIŞI TATİLİ GÜZEL BİR SEÇENEK OLUR
Arkadaşlarla yurt dışı tatil olanakları nasıl değerlendirilmeli?
Olanaklara bağlı olarak, gençlere bu tür tatil yapma fırsatları tanımanın yararlı olacağını düşünüyorum. Çevre değişiminin, günlük yaşamın akışı içinde farklı bir deneyim sağladığını ve bizleri dinlendirdiğini hepimiz biliyoruz. Dolayısıyla gençlerin bedenlerini ve psikolojilerini yenileyebilmeleri ve ilerideki sınavlar için güç toplayabilmeleri açısından tatil yapabilmelerinin yararlı olacağına inanıyorum. Nitekim psikologlar, tatile çıkmanın çalışmaya bağlı stresi aşmada önemli rol oynadığını, tatile çıkanların daha enerjik, mutlu, daha az gergin ve doyumlu hissettiklerini ortaya koymuştur. Eğer son sınıf öğrencisi değilse ve sınavlarına daha zaman varsa, bence arkadaşlarla geçirilecek bir yurt içi veya yurt dışı tatili iyi alternatifler olabilir.