Çocukların ayrıca güneşlenmesine gerek yok

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Işıl Kılınç Karaaslan, güneşin zararlı etkileri ile ilgili sorularımızı yanıtladı:
Cilt kanseri neden olur? Güneşin direkt etkisi var mıdır?
Deride var olan güneş hasarı deri kanserlerinin gelişiminde en temel faktördür. Bunun yanı sıra kişinin genetik ve yapısal özellikleri ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanıp kullanmadığı da önemli faktörlerdir. Temel olarak üç çeşit deri kanseri görülür. Bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve melanom. Bunlardan bazal hücreli karsinom ve skumöz hücreli karsinom, daha çok 50'li yaşlardan sonra görülmeye başlar. Yaş arttıkça sıklığı da artar ve genellikle vücudun yüz, saçlı deri, kulaklar, el sırtı gibi günlük yaşamda sürekli güneşe maruz kalan alanlarında görülür. Melanom ise deri kanserleri arasında hızlı ilerleyebildiği için en riskli olandır. Diğerlerinden farklı olarak vücudun her yerinde ve her yaşta görülebilir.

AÇIK TENLİLER DAHA ÇABUK ETKİLENİR
Bazı cilt tipleri güneşin zararlı etkilerinden daha fazla etkilenebilir mi?
Açık tenli ve renkli gözlü olanlar, çilleri bulunanlar güneşin zararlı etkisine daha çok maruz kalabilecek kişilerdir.
Güneşin yararlı ve zararlı etkileri nelerdir?
Güneş, yaydığı ısı ve ışık ile bize yaşam verir. Sağlıklı olabilmemiz için çok önemli olan D vitamini sentezi, güneş sayesinde gerçekleşir. Güneş ışığı, fiziksel ve psikolojik olarak kendimizi iyi hissetmemizi sağlar. Yani güneş, yeryüzündeki yaşam için vazgeçilmezdir. Öte yandan, aşırı güneşe maruz kalmak derimizde önemli hasara yol açabilir. Bu nedenle güneşten korunma yollarını bilmek büyük önem taşıyor.

11:00-16:00 ARASI GÜNEŞE ÇIKMAYIN

Çocuklar güneşlenirken neye dikkat edilmeli?
Çocuklar güneşlenmemeli. Ülkemiz güneşi bol gören bir coğrafyada olduğu için, eğer sürekli eve kapalı yaşamıyorsa veya tepeden tırnağa örtünecek şekilde giyinmiyorsa, günlük yaşamda normal faaliyetler sırasında maruz kalınan güneş, çocukların genel sağlığı için yeterlidir. Ayrıca güneşlenmelerine gerek yoktur.
Güneşin zararlı etkilerinden nasıl korunabiliriz?
Güneşin zararlı etkilerinden korunabilmemiz için tüm yaşamımız boyunca, özellikle çocuk yaşlardan başlamak üzere, aşırı güneşe maruziyetten korunmayı alışkanlık haline getirmemiz gerekir. En önemli olan günlük faaliyetlerimizin organizasyonunu güneşin durumuna göre sağlayabilmek. Özellikle saat 11.00 ile 16.00 arasında direkt güneş altında kalınmaması gerekir. Bu saatlerde hiçbir şekilde plajda, havuzda olunmamalı. Günlük işlerimiz gereği bu saatlerde güneş altında kalmak zorundaysak mümkün olduğunca uzun kollu ve uzun paçalı kıyafetler tercih etmeli, geniş kenarlı şapka kullanmalı ve kıyafetin örtmediği yerlere en az 30 faktörlü güneş koruyucu sürmeliyiz. Gerekli kişilerde UV korumalı özel giysilerin kullanımı da önerilebilir. Hiçbir zaman bronzlaşmaya çalışılmaması gerektiği vurgulanmalı. Saat 11'den önce ve 16'dan sonra denizde veya havuzda yüzülebilir.

RENGİ VEYA KOKUSU DEĞİŞMİŞ KORUYUCUYU KULLANMAYIN
Güneş koruyucuların hepsi aynı mıdır? Nelere dikkat etmek gerekir?
Piyasada çeşitli güneş koruyucu ürünleri bulunuyor. Bunların kozmetik açıdan kıvam, koku ve içerikleri farklılık gösterebiliyor. Bazıları antioksidan gibi ek içeriklere de sahip olabilir. Ancak bu kozmetik çeşitlilik, güneş koruyucuların fiyatlarında da çeşitliliğe neden olabiliyor. Biz hastalarımızın düzenli ve sürekli güneşten koruyucu kullanmalarını istediğimiz için, hastanın satın almada zorluk yaşamayacağı ve kozmetik açıdan kabul edilebilir olan ürünü almasını istiyoruz. Yani hastanın sürekli kullanımını gerçekçi olarak bekleyebilmemiz için öncelikle ürünün fiyatı makul olmalı ve bu makul fiyatlı ürünün de hastanın her gün kullanabileceği şekilde kozmetik memnuniyet yaratabilecek özellikte olması gerekir. Çünkü hiçbirimiz hoşlanmadığımız ürünü düzenli ve sürekli olarak kullanamayız. Seçilmesi gereken güneş koruyucuda bulunması gereken temel özellik; en az 30 faktörlü olması, hem ultraviyole B, hem de ultraviyole A'dan koruyabiliyor olmasıdır. Güneş koruyucuların etkin olması için sürüldükten sonra en az 20 dakika süreye ihtiyaç olduğu unutulmamalı. Bu nedenle dışarı çıkmadan 30 dakika önce sürülmeli ve üç-dört saatte bir tekrarlanmalı. Banyo, yüzme veya aşırı terleme sonrası tekrar edilmesi gerekir. Etkin olması için güneş koruyucuların tüm güneşe maruz kalan alanlara ve yeterli kalınlıkta uygulanması gerekir. Güneş koruyucu kremler yağsız olmalı, tere-suya dayanıkmalı, komedon oluşturmamalı ve parfüm içermemeli. Güneş koruyucu ürünün son kullanma tarihine dikkat edilmeli, renk ve yapısı değişmiş olan güneş koruyucular kullanılmamalı.
6 AYDA BİR AYNANIN KARŞISINDA VÜCUDUNUZDAKİ BENLERİ İNCELEYİN
Güneş yanığı olduğunda ne yapmak gerekir?
Güneş yanığında deride ağrılı kızarık alanlar ve su toplayan kabarcıklar görülür. Genellikle soyulma ile iyileşir. Bu tip yanıkların hiçbir zaman olmaması için mutlaka korunma tedbirleri alınmalı. Çünkü bu tip yanıkların günümüzde melanom dediğimiz deri kanserlerinin gelişiminde en önemli risk faktörü olduğu biliniyor. Böyle bir güneş yanığı durumunda mümkün olduğunca hızlı bir şekilde güneşe maruz kalmayacak bir ortama geçilmeli ve en doğrusu bir dermatoloğa başvurulmalı. Tedavide ıslak pansumanlar, yanık şiddetine göre bazı krem şeklinde tedaviler ve bazı ağız yoluyla uygulanan ilaçlar kullanılıyor.
Vücuttaki benler cilt kanserine dönüşür mü?
Vücudumuzdaki benlerle ilişkili olan deri kanseri, melanom adı verdiğimiz deri kanseridir. Bir kişinin vücudunda çok sayıda ben varsa, bu benler atipik benlerse ve o kişide güneş hasarı çoksa melanom gelişme riski artar. Melanom bazen var olan bir ben üzerinden gelişir, bazen normal deri üzerinden direkt melanom olarak başlar. Melanom da çok erken aşamada, yani çapı çok küçükken, sıradan bir ben gibi görünebilir. Sıradan benlerden ayrımında en önemli özellik; sıradan benlerin çapı, şekli, rengi hep aynı dururken, melanomda gelişen benin çapı, şekli ve renginde değişim görülmesidir.
Ciltte ne tür değişiklik olduğunda doktora başvurmak gerekir?
Herkesin altı ayda bir soyunup bir boy aynası önünde eline küçük bir el aynası alarak ayak tabanı, parmak araları gibi alanları da unutmadan tüm vücudunu kontrol etmesi gerekir. Bu kontroller sırasında altı ay gibi bir süre içinde büyüme, şekil değişikliği, renk değişikliği gösteren her türlü ben, leke ve kabarıklık için deri kanserlerinin erken tanısında önem taşıyan cihazı kullanabilen bir dermatoloğa başvurması gerekir.